Τα προβλήματα του ύπνου στα παιδιά είναι συχνά και μπορούν να συμβούν σε βρέφη, σε μικρά ή μεγαλύτερα παιδιά και σε έφηβους.
Δικαιολογημένα οι δυσκολίες του ύπνου προκαλούν φόβους και ανησυχίες στους γονείς.
Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορούν να διαταράξουν τη συμπεριφορά και τη καθημερινή ζωή του παιδιού.
Τα προβλήματα και οι διαταραχές του ύπνου των παιδιών είναι ποικίλα και μπορούν να έχουν διαφορετικούς βαθμούς σοβαρότητας.
Μερικά από τα συχνότερα προβλήματα είναι τα ακόλουθα:
-
Συχνά ξυπνήματα κατά τη διάρκεια της νύκτας
-
Ομιλία κατά τη διάρκεια του ύπνου
-
Δυσκολίες του παιδιού για ν' αποκοιμηθεί
-
Ξυπνήματα που συνοδεύονται από κλάματα
-
Έντονο αίσθημα ή ανάγκη για ύπνο κατά τη διάρκεια της ημέρας
-
Εφιάλτες
-
Ενούρηση
-
Τρίξιμο και σφίξιμο των δοντιών κατά τη διάρκεια του ύπνου
-
Πρόωρο ξύπνημα.
Πολλά από τα προβλήματα του ύπνου των παιδιών σχετίζονται με ακανόνιστες συνήθειες ύπνου ή ακόμη λόγω ανησυχίας και φόβου που δημιουργείται από τη σκέψη ότι θα επέλθει το αποκοίμισμα. Προβλήματα του ύπνου που επιμένουν μπορεί και να σχετίζονται με συμπτώματα συναισθηματικών δυσκολιών.
Η "ανησυχία του χωρισμού" είναι ένα από τα γνωστά αναπτυξιακά ορόσημα της παιδικής ηλικίας. Για όλα τα μικρά παιδιά η ώρα κατά την οποία πρέπει να πάνε στο κρεβάτι για να κοιμηθούν είναι μια χρονική στιγμή χωρισμού. Γι' αυτό το λόγο θα κάνουν ότι μπορούν για να αποτρέψουν το χωρισμό την ώρα αυτή.
Οι γονείς μπορούν να κάνουν πολλά για να περιορίσουν τα συχνά προβλήματα ύπνου που μπορούν να παρουσιάσουν τα παιδιά τους. Οι γονείς θα πρέπει να τηρούν μια σταθερή ώρα κατά την οποία τα παιδιά πρέπει να πηγαίνουν στο κρεβάτι. Επίσης οι συνήθειες που τηρούνται την ώρα εκείνη για τον ύπνο του παιδιού πρέπει να τηρούνται με συνέπεια.
Σε αρκετές περιπτώσεις οι γονείς βρίσκουν ότι ταΐζοντας ή κουνώντας τα βρέφη, τα βοηθούν στο ν' αποκοιμηθούν. Όμως οι γονείς πρέπει να είναι προσεκτικοί όταν το παιδί μεγαλώνει. Πρέπει σταδιακά να το ενθαρρύνουν ν' αποκοιμιέται χωρίς να το ταΐζουν ή να το κουνούν. Σε διαφορετική περίπτωση το παιδί μελλοντικά θα δυσκολεύεται ν' αποκοιμιέται μόνο του.
Οι εφιάλτες είναι σχετικά συχνοί στη παιδική ηλικία. Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι τα παιδιά θυμούνται τους εφιάλτες και ότι αυτό μπορεί να επηρεάσει πολύ αρνητικά την ποιότητα ζωής τους.
Οι εφιάλτες αρχίζουν σε διάφορες ηλικίες και επηρεάζουν περισσότερο τα κορίτσια παρά τα αγόρια. Σε μερικά παιδιά οι εφιάλτες είναι συχνοί, σοβαροί και επηρεάζουν αρνητικά τον ύπνο τους με αποτέλεσμα να μη μπορούν να πάρουν την απαραίτητη αναζωογόνηση και ξεκούραση που πρέπει να προσφέρει ο ύπνος.
Υπάρχει και μια ομάδα σπάνιων διαταραχών του ύπνου, που ονομάζονται παραϋπνίες, ("parasomnias"), κατά τις οποίες ο οργανισμός δεν ανταποκρίνεται στα συνήθη ερεθίσματα. Τέτοιες διαταραχές είναι η υπνοβασία, η ομιλία κατά τη διάρκεια του ύπνου και οι τρόμοι που νιώθουν τα παιδιά όταν κοιμούνται.
Οι τρόμοι που νιώθουν τα παιδιά κατά τη διάρκεια του ύπνου είναι διαφορετικοί από τους εφιάλτες. Το παιδί με τρόμο ύπνου μπορεί να ουρλιάζει ανεξέλεγκτα και να φαίνεται ότι είναι ξύπνιο ενώ στη πραγματικότητα βρίσκεται σε μια κατάσταση σύγχυσης και δεν μπορεί να επικοινωνεί με το περιβάλλον του. Οι τρόμοι ύπνου αρχίζουν συνήθως στις ηλικίες μεταξύ 4 και 12 ετών.
Τα παιδιά που υπνοβατούν φαίνονται σαν να είναι ξύπνια ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι. Γι' αυτό το λόγο όταν μετακινούνται και περπατούν μπορεί να πάθουν κακό. Η υπνοβασία αρχίζει συνήθως στις ηλικίες από 6 έως 12 ετών.
Η υπνοβασία και οι τρόμοι του ύπνου συμβαίνουν συνήθως μέσα σε οικογένειες που έχουν τέτοιο ιστορικό. Επίσης επηρεάζουν συχνότερα τα αγόρια παρά τα κορίτσια.
Οι σοβαρές αυτές διαταραχές του ύπνου των παιδιών μπορούν να συμβούν είτε σαν απομονωμένα επεισόδια είτε περιστασιακά.
Σε ορισμένες περιπτώσεις υπνοβασίας και τρόμων του ύπνου τα επεισόδια μπορούν να συμβούν πολλές φορές την ίδια νύκτα ή κάθε νύκτα της εβδομάδας για κάθε χρονικό διάστημα που επέρχονται τέτοιες κρίσεις. Ακόμη μπορεί να επηρεάσουν τη συμπεριφορά του παιδιού κατά τη διάρκεια της ημέρας. Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται βοήθεια από ψυχίατρο εξειδικευμένο στο παιδί και στον έφηβο και υπάρχουν θεραπείες που μπορούν να χορηγηθούν.
Σε μερικούς έφηβους μπορεί να παρατηρηθεί μια αναστροφή του κανονικού ρυθμού ύπνου και εγρήγορσης. Αυτό μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην καθημερινή ζωή. Ο ύπνος επίσης μπορεί να διαταραχθεί από χρήση ναρκωτικών, από αγχώδεις καταστάσεις και διαταραχές της διάθεσης.
Ευτυχώς τα περισσότερα συνήθη προβλήματα του ύπνου των παιδιών καλυτερεύουν και φεύγουν με το μεγάλωμα και την ωρίμανση των παιδιών. Το ίδιο συμβαίνει και με τις σοβαρότερες διαταραχές όπως οι εφιάλτες, οι τρόμοι του ύπνου και υπνοβασίες.
Οι γονείς είναι χρήσιμο να συμβουλεύονται τους παιδίατρους τους κάθε φορά που ανησυχούν για τα προβλήματα ύπνου των παιδιών τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις η παρέμβαση ειδικών ψυχιάτρων για το παιδί και τον έφηβο είναι αναγκαία και μπορεί να βοηθήσει.