Η κατανάλωση ψαριών είναι ευεργετική για την υγεία. Όμως ορισμένα είδη ψαριών είναι πλούσια σε υδράργυρο ο οποίος έχει αρνητικές συνέπειες για τον εγκέφαλο.

Ιδιαίτερα ο υδράργυρος μπορεί να επηρεάζει την νευρολογική ανάπτυξη των εμβρύων, των παιδιών και των εφήβων. Μπορεί να συσσωρευτεί στο σώμα της γυναίκας, η οποία όταν είναι έγκυος μεταφέρει υδράργυρο στο παιδί της.

Έχει υπολογιστεί ότι 8% των γυναικών σε ηλικία τεκνοποίησης, έχουν επίπεδα υδράργυρου στο αίμα τους που μπορούν να δημιουργούν κίνδυνο, σε περίπτωση εγκυμοσύνης, στο παιδί τους.

Το πρόβλημα των ψαριών που είναι πλούσια σε υδράργυρο και οι πιθανές αρνητικές συνέπειες για την υγεία, απασχολούν σήμερα έντονα τις αρμόδιες αρχές.

Το θέμα είναι ότι τα ψάρια είναι πλούσια σε ωμέγα 3 λιπαρά οξέα τα οποία είναι ευεργετικά για την υγεία. Μειώνουν τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή.

Επίσης υπάρχουν στοιχεία που υποστηρίζουν ότι οι λιπαρές ουσίες από τα ψάρια είναι ωφέλιμες για ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα, κατάθλιψη και ψηλή πίεση. Παράλληλα υπάρχει η υποψία ότι είναι δυνατόν να προστατεύουν από ορισμένους καρκίνους.

Δεν είναι όλα τα ψάρια που είναι πλούσια σε υδράργυρο. Συνήθως το μέταλλο αυτό βρίσκεται σε ψηλές συγκεντρώσεις σε μεγάλα ψάρια όπως ο τόνος, ο ξιφίας, οι φάλαινες, ο καρχαρίας, ο κολιός. Αντίθετα πιο μικρά ψάρια, ο σολομός, η πέστροφα, η γλώσσα, ο μπακαλιάρος, οι σαρδέλες, η πέρκα, οι γαρίδες, τα μύδια και τα στρείδια δεν περιέχουν ψηλές ποσότητες υδράργυρου. Είναι σημαντικό σε κάθε χώρα, στα ψάρια ευρείας κατανάλωσης, να γίνεται προσδιορισμός των επιπέδων του υδράργυρου. Έτσι οι καταναλωτές, ιδιαίτερα οι έγκυες γυναίκες και τα παιδιά, θα γνωρίζουν και θα μπορούν να επιλέγουν το είδος, τη συχνότητα και ποσότητα των ψαριών που θα τρωνε.

Σύμφωνα με οδηγίες από τη Διεύθυνση Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των Ηνωμένων Πολιτειών, οι έγκυες γυναίκες, οι μητέρες που θηλάζουν και τα μικρά παιδιά είναι καλύτερα να αποφεύγουν να τρωνε ψάρια που είναι πλούσια σε υδράργυρο όπως ο ξιφίας, ο κολιός (ποικιλία king mackerel), ο τόνος (ποικιλία albacor). Ο στόχος είναι να μειωθεί η πρόσληψη υδράργυρου για να μην επηρεαστεί ενδεχομένως ο εγκέφαλος μικρών παιδιών.

Το θέμα γίνεται περισσότερο επίμαχο διότι ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι παιδιά που τρωνε ψάρια με ψηλό περιεχόμενο σε υδράργυρο μπορούν να έχουν νευρολογικές ανωμαλίες στην εφηβική ηλικία.

Μια πρόσφατη έρευνα από τη Δανία συμπεριέλαβε 1.000 μητέρες και τα παιδιά τους που ζούνε στα νησιά Faroe. Μετρήθηκε ο υδράργυρος στον ομφάλιο λώρο κατά τη γέννηση των παιδιών και μετά στις ηλικίες των 7 και 14 ετών. Τα τεστ στα οποία υπέβαλαν τα παιδιά έδειξαν ότι αυτά με ψηλά επίπεδα υδράργυρου, είχαν ανωμαλίες των ηλεκτρικών σημάτων του εγκεφάλου.

Επίσης βρέθηκε ότι οι εγκεφαλικές ανωμαλίες που καταγράφηκαν, επηρεάζουν τον καρδιακό ρυθμό λόγω ανωμαλιών στο συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα. Οι ανωμαλίες αυτές ήσαν σημαντικότερες σε παιδιά με ψηλότερα επίπεδα υδράργυρου. 

Μια άλλη έρευνα στις Ηνωμένες Πολιτείες έδειξε ότι σε 630.000 βρέφη που γεννήθηκαν μεταξύ 1999 και 2000, είχαν στο αίμα τους  επίπεδα υδράργυρου ψηλότερα από το επίπεδο που θεωρείται ασφαλές δηλαδή 5,8 ppb.

Ο αριθμός των βρεφών με ψηλό υδράργυρο στο αίμα τους, διπλασιάστηκε σε σύγκριση με προηγούμενα δεδομένα. Οι ενήλικες και ιδιαίτερα οι μεσήλικες, κινδυνεύουν το λιγότερο από τις ψηλές ποσότητες υδράργυρου.

Ο υδράργυρος φτάνει στη θάλασσα, στις λίμνες και στους ποταμούς βασικά από δύο πηγές. Η πρώτη είναι η βιομηχανική μόλυνση από εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιούν τον άνθρακα ως καύσιμο και από τους κλίβανους αποτέφρωσης. Η δεύτερη πηγή που μολύνει τα νερά, είναι ορισμένα πετρώματα που απελευθερώνουν υδράργυρο.

Το πρόβλημα της έκθεσης στις περιβαλλοντικές τοξίνες θα πρέπει να απασχολεί συνεχώς τις αρμόδιες αρχές. Η προστασία των παιδιών από τους κινδύνους αυτούς πρέπει να αποτελεί μια προτεραιότητα της δημόσιας υγείας.

Για την τοξικότητα του μολύβδου έχουν γίνει πολλές έρευνες και έχουν αποκτηθεί σημαντικές γνώσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Για άλλους περιβαλλοντικές τοξικούς παράγοντες όπως ο υδράργυρος, παραμένουν ακόμη πολλά αναπάντητα προβλήματα.

Είναι απαραίτητο τα ερωτήματα που αφορούν τον υδράργυρο και τα ψάρια, που είναι κατά τα άλλα πολύ ευεργετικά για την υγεία, να απαντηθούν για να δοθούν στο πλατύ κοινό και σε ευάλωτες ομάδες, καλύτερες κατευθυντήριες γραμμές για το πως πρέπει να τα εντάσσουν στη διατροφή τους.