Ο βήχας μπορεί να καταστεί μια σοβαρή ενόχληση. Όμως εξυπηρετεί ένα πολύ σημαντικό σκοπό.

Ο βήχας συμβάλλει στον καθαρισμό των αναπνευστικών οδών, των βρόγχων και των πνευμόνων, από φλέγματα και ξένα σώματα όπως η σκόνη.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αιτία του βήχα είναι το κοινό κρυολόγημα. Όταν όμως υπάρχει επίμονος ή βίαιος, έντονος βήχας, δεν πρέπει να αγνοείται. Η συμβουλή και η έγκαιρη παρέμβαση του γιατρού μπορεί να επιτρέψει την ανίχνευση και θεραπεία πολύ σοβαρών παθήσεων, προτού καταστούν επικίνδυνες για τη ζωή του ασθενούς.

Ο παραγωγικός βήχας είναι αυτός που συνοδεύεται από την παραγωγή φλεγμάτων σε αντίθεση με τον ξηρό βήχα που δεν παράγει φλέγματα.

Η οξεία μορφή βήχα είναι αυτή που εμφανίζεται ξαφνικά και διαρκεί λιγότερο από 2 έως 3 εβδομάδες. Αντίθετα ο χρόνιος βήχας διαρκεί για περισσότερο από 3 εβδομάδες. 

Ο βήχας που διαρκεί για 3 εβδομάδες ή λιγότερο, προκαλείται συνήθως από το κρυολόγημα, γρίπη ή ιγμορίτιδα. Είναι όμως δυνατόν ένας τέτοιος βήχας να αποτελεί σημείο μιας σοβαρότερης ασθένειας.

Η πνευμονία προκαλεί βήχα, ψηλό πυρετό, δύσπνοια, ταχύπνοια και πόνο στο στήθος ή στην κοιλιά.

Η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι η καρδία δεν εκτελεί πλέον καλά τη λειτουργία της ως κεντρική αντλία του κυκλοφορικού συστήματος. Η καρδιακή ανεπάρκεια προκαλεί βήχα, δύσπνοια, κούραση και οιδήματα.

Ο χρόνιος βήχας χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι διαρκεί περισσότερο από 3 εβδομάδες. Συχνά προκαλείται από οπισθορινική καταρροή βλέννας ή μύξας. Μπορεί να προκληθεί από αλλεργίες ή χρόνια ιγμορίτιδα.

Ο χρόνιος βήχας μπορεί να είναι σημείο μιας σοβαρότερης ασθένειας. Το άσθμα προκαλεί χρόνιο βήχα, δυσκολίες στην αναπνοή, σφίξιμο στο στήθος, συριγμό.

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι αιτία χρόνιου βήχα, πόνου στο θώρακα, δυσκολιών στην αναπνοή, απώλειας βάρους και άλλων συμπτωμάτων. Η φυματίωση προκαλεί χρόνιο εξουθενωτικό βήχα και πόνο στο θώρακα.

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση χαρακτηρίζεται από την επιστροφή υγρών και περιεχομένου από το στομάχι πίσω προς τον οισοφάγο. Οφείλεται σε ανεπάρκεια του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα. Η πάθηση αυτή προκαλεί ξηρό βήχα, καούρα, άσχημη μυρωδιά αναπνοής, δυσκολίες κατάποσης.

Ένας χρόνιος επίμονος βήχας με μεγάλη παραγωγή φλεγμάτων,  μπορεί να είναι σημείο μιας χρόνιας αποφρακτικής νόσου των πνευμόνων. Η ομάδα αυτή των ασθενειών των πνευμόνων είναι η τέταρτη συχνότερη αιτία θανάτων.

Στις χρόνιες αποφρακτικές νόσους των πνευμόνων περιλαμβάνονται η χρόνια βρογχίτιδα, το εμφύσημα. Η κυριότερη αιτία των παθήσεων αυτών είναι το κάπνισμα. 

Ο βήχας που παράγει φλέγματα που περιέχουν αίμα είναι ανησυχητικός και για αυτό χρειάζεται άμεσα συμβουλή από γιατρό.

Η λαρυγγίτιδα στα παιδιά δημιουργεί χαρακτηριστικό βήχα που θυμίζει γάβγισμα σκύλου. Εκτός από το βήχα, η λαρυγγίτιδα συνοδεύεται από βήχα, αλλοίωση της φωνής, βραχνάδα, στένωση του λάρυγγα και δυσκολίες στην αναπνοή. Είναι συχνότερη στα βρέφη και στα παιδιά προσχολικής ηλικίας.

Ο κοκίτης παρουσιάζει αύξηση. Μπορεί να προσβάλει βρέφη και μικρά παιδιά αλλά φαίνεται ότι η συχνότητα του στους ενήλικες αυξάνεται.

Συνοπτικά οι κυριότερες αιτίες του βήχα είναι:

1. Αλλεργία και άσθμα
    
2. Πνευμονία, οξεία βρογχίτιδα και άλλες μολύνσεις των πνευμόνων όπως φυματίωση, κοκίτης
    
3. Χρόνια αποφρακτική νόσος των πνευμόνων, χρόνια βρογχίτιδα και εμφύσημα για τις οποίες ο κυριότερος ένοχος είναι το κάπνισμα
    
4. Ιγμορίτιδα με οπισθορινική καταρροή
    
5. Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
    
6. Καρδιακή ανεπάρκεια, συμφορητικού τύπου
    
7. Λαρυγγίτιδα, βρογχιολίτιδα
    
8. Καρκίνος των πνευμόνων
    
9. Πνευμονική εμβολή
    
10. Κυστική ίνωση.

Ο βήχας είναι ένα πολύ συχνό κλινικό σημείο.

Οι ασθένειες που μπορούν να τον προκαλούν είναι πολλές.

Όταν είναι επίμονος και έντονος ή όταν διαρκεί περισσότερο από 3 εβδομάδες είναι αναγκαίο να ζητείται η συμβουλή από το γιατρό.

Υπάρχουν φάρμακα εναντίον του βήχα αλλά δεν είναι ορθό να λαμβάνονται χωρίς ιατρική συμβουλή.