Πολλοί άνθρωποι, είναι έτοιμοι να υποστούν σημαντικό κόστος για να τιμωρήσουν αυτούς που παραβιάζουν τους κανόνες στους οποίους στηρίζεται η κοινωνία για να λειτουργεί.

Παράλληλα είναι γνωστό ότι πολλοί νιώθουν ικανοποίηση και ευχαρίστηση όταν επισημαίνουν ή λέγουν στους άλλους για τα λάθη τους ή όταν βλέπουν τους παραβάτες να τιμωρούνται. Μια πιο ακραία διαφοροποίηση της συμπεριφοράς αυτής εκφράζεται με τη γνωστή έκφραση "η εκδίκηση είναι γλυκιά".

Είναι γεγονός ότι η έμφυτη λειτουργία του εγκεφάλου που επιζητά την τιμωρία αυτών που παραβαίνουν τους νόμους της κοινωνίας, έχει συμβάλει ουσιαστικά στην πρόοδο του ανθρώπου.

Τα εύλογα ερωτήματα που δημιουργούνται αφορούν τον τρόπο με τον οποίο ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιδρά και επεξεργάζεται τις καταστάσεις που προκύπτουν όταν οι άλλοι κάνουν λάθη και όταν θα πρέπει να τιμωρηθούν ή όχι.

Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Επιτρέπει την καλύτερη κατανόηση κανονικών και παθολογικών συμπεριφορών και μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ ατόμων και ομάδων ανθρώπων.

Επιστήμονες από το πανεπιστήμιο της Ζυρίχης στην Ελβετία, μελέτησαν τον ανθρώπινο εγκέφαλο για να βρουν τουλάχιστο μερικές απαντήσεις στα ενδιαφέροντα αυτά ζητήματα. Στην έρευνα τους υπέβαλαν 14 άνδρες, χωρισμένους σε ομάδες των δύο, σε μια δοκιμασία.

Κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας αυτής, η δραστηριότητα του εγκεφάλου τους καταγραφόταν με τη βοήθεια τομογραφίας εκπομπής ποζιτρονίων (PET scan). H εξέταση αυτή επιτρέπει την απεικόνιση των περιοχών του εγκεφάλου που δραστηριοποιούνται σε διάφορες καταστάσεις. Οι περιοχές αυτές αντιστοιχούν σε λειτουργικές μονάδες με εξειδικευμένη δράση ανάλογα με την περίπτωση που αντιμετωπίζει το άτομο.

Οι εφτά ομάδες των δύο ανδρών, έπαιζαν η κάθε μια ξεχωριστά ένα οικονομικό παιγνίδι. Οι δύο άνδρες της κάθε ομάδας δεν έβλεπαν ο ένας τον άλλο. Στο παιγνίδι έπρεπε να ανταλλάσσουν χρήματα μεταξύ τους. Εάν μεταξύ τους υπήρχε εμπιστοσύνη τα κέρδη τους πολλαπλασιάζονταν.

Ο πρώτος παίκτης ελάμβανε 10 μονάδες χρημάτων. Εάν κρατούσε τα χρήματα του, τα κέρδη του δεν μπορούσαν να αυξηθούν. Εάν τα έδινε όλα στον αντίπαλο του, τότε τα κέρδη του αντιπάλου του πολλαπλασιάζονταν επί τέσσερα.

Στη συνέχεια ο αντίπαλος του, ερωτιόταν εάν ήθελε να κρατήσει όλα τα χρήματα ή να τα μοιραστεί με τον αντίπαλο του. Εάν αρνιόταν, τότε ο πρώτος άντρας είχε ένα λεπτό στη διάθεσή του για να απαντήσει εάν ήθελε ή όχι να τιμωρηθεί ο αντίπαλος του. 

Κατά τη διάρκεια του λεπτού που αποφάσιζε ο άντρας, οι ερευνητές εξέταζαν τον εγκέφαλο του με τη βοήθεια της απεικονιστικής μεθόδου του PET scan. Στους έξη από τους εφτά άνδρες που απεφάσισαν ότι έπρεπε να τιμωρηθεί ο αντίπαλος, ενεργοποιούταν στον εγκέφαλό τους μια συγκεκριμένη περιοχή.

Τι σημαίνουν αυτά τα ευρήματα; Σύμφωνα με τους Ελβετούς ερευνητές, οι άνθρωποι όταν βλέπουν τους άλλους να κάνουν λάθη ή όταν νιώθουν ότι έγινε κάτι κακό εις βάρος τους, νιώθουν άσχημα. Αφού πάρουν την απόφαση να τιμωρήσουν και το καταφέρουν πραγματικά, τότε νιώθουν ικανοποίηση που τους απαλύνει το άσχημο αίσθημα που ένιωθαν αρχικά.

Όταν επιτύχουν την τιμωρία των λαθών των άλλων, στον εγκέφαλό τους συμβαίνουν ανάλογα φαινόμενα όπως όταν τους συμβαίνει κάτι ευχάριστο.

Η γνώμη μας είναι ότι η έρευνα αυτή μας αποκαλύπτει ένα μέρος μόνο μιας πολύπλοκης διαδικασίας που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Είναι χρήσιμη διότι δείχνει τη κατεύθυνση προς την οποία μπορούμε να κινηθούμε για να κατανοήσουμε ακόμη καλύτερα και ίσως να μπορέσουμε μελλοντικά να επέμβουμε για να διορθώσουμε παθολογικές στρεβλώσεις της δυναμικής που διέπει τις ανθρώπινες συμπεριφορές.