Η υπερβολική χρήση των φαρμάκων εναντίον του πόνου, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στους νεφρούς και στο συκώτι. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις η λήψη υπερβολικών δόσεων είναι δυνατόν να απειλήσει και τη ζωή.

Υπάρχουν πολλά φάρμακα με αναλγητική δράση που μπορεί κάποιος να προμηθευτεί χωρίς συνταγή. Οι ασθενείς δικαιολογημένα αναζητούν τα φάρμακα αυτά για την αντιμετώπιση κάθε μορφής πόνου.

Όμως πόσο ενημερωμένο είναι το πλατύ κοινό για τους κινδύνους που έχουν τα αναλγητικά φάρμακα;

Το ερώτημα αυτό γίνεται ακόμη πιο σοβαρό δεδομένου ότι ορισμένοι ασθενείς παίρνουν πιο ψηλές δόσεις από τα εν λόγω φάρμακα με την ελπίδα ότι μεγαλύτερες ποσότητες θα προσφέρουν μεγαλύτερη ανακούφιση. 

Παράλληλα υπάρχουν πολλά φαρμακευτικά προϊόντα που περιέχουν διαφόρους συνδυασμούς ουσιών με αναλγητική δράση. Το αποτέλεσμα είναι ότι ένας ασθενής που παίρνει από μόνος του φάρμακα για την αντιμετώπιση του πόνου, είναι δυνατόν να παίρνει μεγάλες ποσότητες μιας φαρμακευτικής ουσίας χωρίς να το αντιλαμβάνεται.

Οι ψηλές δόσεις ορισμένων παυσίπονων φαρμάκων, μπορεί να είναι ιδιαίτερες τοξικές για το συκώτι. Τέτοια φάρμακα είναι η παρακεταμόλη (paracetamol) και η ακεταμινοφαίνη (acetaminophen) τα οποία συγκαταλέγονται στα πλέον δημοφιλή παυσίπονα.

Εκτός από την τοξικότητα που δημιουργείται, πρέπει να γνωρίζουμε ότι η χρόνια λήψη παυσίπονων μπορεί να προκαλέσει σταδιακά βλάβες στους νεφρούς. Στις περιπτώσεις αυτές οι νεφροί γίνονται πιο μικροί, παθαίνουν ατροφία, χάνουν το κανονικό τους σχήμα και έχουν αυξημένη εναπόθεση ασβεστίου.

Έρευνες έχουν δείξει ότι η λήψη μεγάλων ποσοτήτων παυσίπονων για τουλάχιστο εννέα χρόνια, μπορεί να οδηγήσει σε τελική νεφρική ανεπάρκεια.

Η ασπιρίνη και τα άλλα φάρμακα, που ανήκουν στην κατηγορία των μη στεροειδών αντιφλεγμονοδών φαρμάκων, όπως η ιβουπροφαίνη (ibuprofen), η κετοπροφένη (ketoprofen), η δικλοφενάκη (diclofenac), η ναπροξένη (naproxen) και άλλα μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στο στομάχι, αιμορραγίες στο πεπτικό σύστημα και βλάβες στους νεφρούς.

Ο κίνδυνος αιμορραγίας στο στομάχι λόγω των πιο πάνω φαρμάκων, είναι μεγαλύτερος, όταν λαμβάνονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Επίσης ο κίνδυνος αυτός μεγαλώνει με την αύξηση της ηλικίας (ιδιαίτερα για άτομα άνω των 60 ετών) και αυξάνεται με την ταυτόχρονη λήψη αλκοόλ.

Οι ασθενείς, που παίρνουν και άλλα φάρμακα πρέπει να ιδιαίτερα προσεκτικοί. Κάποια φάρμακα, όταν λαμβάνονται ταυτόχρονα μπορούν να έχουν μαζί αρνητική δράση σε όργανα όπως οι νεφροί. Τέτοια παραδείγματα αλληλεπίδρασης είναι η λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονοδών φαρμάκων και διουρητικών, που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ψηλής πίεσης.

Ασθενείς, που έχουν ήδη προβλήματα στους νεφρούς ή που έχουν προδιάθεση για νεφρικές παθήσεις είναι περισσότερο ευπαθείς στην αλόγιστη χρήση παυσίπονων.

Οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να οργανώνουν εκστρατείες διαφώτισης του κοινού για την ορθή χρήση των παυσίπονων. Παλαιότερες εμπειρίες δείχνουν, ότι τέτοιου είδους εκστρατείες είναι αποτελεσματικές. Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι οι εκστρατείες διαφώτισης των γονέων για τη μη χορήγηση ασπιρίνης σε μικρά παιδιά (λόγω κινδύνου για ηπατοπάθεια, εγκεφαλοπάθεια με σύνδρομο Rey) οι οποίες στέφθηκαν με επιτυχία.

Είναι απαραίτητο οι ασθενείς να γνωρίζουν τι περιέχεται μέσα στα φαρμακευτικά σκευάσματα που παίρνουν. Πρέπει πάντοτε να ενημερώνουν το γιατρό τους και να μην παίρνουν από μόνοι τους ανεξέλεγκτα παυσίπονα φάρμακα.