Σκεφτήκατε ποτέ να μετρήσετε πόσες σκηνές τρόμου, πόσες δολοφονίες, πόσο αίμα να χύνεται και πόσες σεξουαλικού τύπου σκηνές βλέπετε μια νύχτα που παρακολουθείτε στο σπίτι σας τηλεόραση;

Προσέξτε και θα δείτε ότι εκτός από αυτά, είναι πολύ μεγάλο το ποσοστό του περιεχομένου που παρακολουθείτε το οποίο περιλαμβάνει και πολλά άλλα όπως επικίνδυνες ή βίαιες συμπεριφορές, σκηνές φρίκης, πολέμου και καταστροφών.

Βέβαια όλα αυτά που βλέπουμε σε ταινίες ή σειρές στην τηλεόραση δεν είναι πραγματικά. Είναι προϊόντα φαντασίας, φτιαγμένα από εγκεφάλους και προσωπικότητες ποικίλου ποιότητας, με πολλές εξωπραγματικές καταστάσεις που έχουν καλά σκηνοθετηθεί για να απορροφούν την προσοχή μας, να διεγείρουν κάθε λογής συναισθήματα στον ψυχικό μας κόσμο και να μας κάνουν να πιστεύουμε ότι είναι αληθινά.

Στον πόλεμο της τηλεθέασης επιστρατεύονται πολλών ειδών τεχνικές. Δεν είναι σπάνιο ακόμη και πολύ καλά ισορροπημένοι και έμπειροι άνθρωποι να επηρεάζονται ή να παρασύρονται από τους ρόλους και τις σκηνές που τους υποβάλλονται και παρακολουθούν.

Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται, είναι σε ποιο βαθμό επηρεάζεται και διαμορφώνεται η συμπεριφορά των ανθρώπων από το περιεχόμενο που τους παρουσιάζεται από την πληθώρα των τηλεοπτικών σταθμών που τους είναι διαθέσιμοι.

Το θέμα των επικίνδυνων για την υγεία συμπεριφορών που προβάλλονται από την τηλεόραση έχει απασχολήσει πολύ τους γιατρούς, ψυχολόγους και άλλους επιστήμονες. Ωστόσο μόνο λίγες έρευνες έχουν εξετάσει το πως διαμορφώνουν τις συμπεριφορές των ανθρώπων τα μοντέλα συμπεριφοράς που παρουσιάζονται ή ηρωοποιούνται στο περιεχόμενο των ταινιών ή σειρών που προβάλλονται από τους τηλεοπτικούς σταθμούς.

Το ζήτημα αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία όταν πρόκειται για επιρροές που ασκούνται σε παιδιά, έφηβους, νέους, άπειρους ή ανώριμους και ψυχολογικά ασταθείς ανθρώπους. Για παράδειγμα δεν είναι γνωστό εάν οι τηλεοπτικές απεικονίσεις ή παραστάσεις μη ασφαλών σεξουαλικών συμπεριφορών θα ήταν δυνατόν να ωθούν ανθρώπους να μιμούνται τα εν λόγω πρότυπα.

Πρόσφατα, επιστήμονες του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας εξέτασαν την επίδραση περιεχομένου με σεξουαλικού τύπου συμπεριφορές επικίνδυνες για την υγεία που παρουσιάζεται στην τηλεόραση. Μια ανάλυση των προγραμμάτων επιβεβαίωσε αρχικά το ότι είναι κορεσμένα με περιεχόμενο σεξουαλικού τύπου και σεξουαλικά επικίνδυνες συμπεριφορές.

Οι ερευνητές διεξήγαγαν δύο πειράματα. Ο στόχος ήταν να δουν στα άτομα που έλαβαν μέρος εάν οι τηλεοπτικές απεικονίσεις σεξουαλικά επικίνδυνων συμπεριφορών αλλοίωναν τις προσδοκίες όσον αφορά στις δικές τους σεξουαλικές συμπεριφορές ανεξάρτητα από τις συνέπειες και τους κινδύνους.

Στο πρώτο πείραμα αφού αναλύθηκε το περιεχόμενο των τηλεοπτικών προγραμμάτων βρέθηκε ότι οι τηλεθεατές ανέμεναν ότι τελικά οι κύριοι χαρακτήρες θα επιβίωναν και θα ευτυχούσαν παρά τις δυσκολίες ή κινδύνους που αντιμετώπιζαν.

Στο δεύτερο πείραμα, σε φοιτήτριες κολεγίου προβλήθηκαν τηλεοπτικά προγράμματα με διάφορους χαρακτήρες που είχαν σεξουαλικά αχαλίνωτες συμπεριφορές. Τα σενάρια καταρτίστηκαν έτσι ώστε στην εξέλιξη να υπάρχουν λίγο ή περισσότερο, θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις στους κύριους χαρακτήρες.

Τα μοντέλα σεξουαλικά επικίνδυνης για την υγεία συμπεριφοράς, επηρέαζαν περισσότερο τα άτομα που δεν είχαν άμεσες εμπειρίες με την προβαλλόμενη και εξεταζόμενη συμπεριφορά. Σε αυτά τα άτομα, η καλή ή κακή εξέλιξη των εν λόγω μοντέλων, δεν επηρέαζε τη διαμορφωνόμενη άποψη και πρόθεση για παρόμοια δική τους συμπεριφορά με αυτή που προβαλλόταν.

Για παράδειγμα, σε γυναίκες που δεν είχαν σεξουαλικές εμπειρίες με άντρες για μια μόνο νύχτα (one night stand), το γεγονός μόνο που έβλεπαν φανταστικές απεικονίσεις στην τηλεόραση τέτοιων συμπεριφορών, αύξανε σημαντικά τις προσδοκίες και τις πιθανότητες τους να παρουσιάσουν οι ίδιες στο μέλλον μια παρόμοια συμπεριφορά ανεξάρτητα από τις θετικές η αρνητικές εξελίξεις που συσχετίζονταν και ακολουθούσαν.

Βασικά ακόμη και εάν κάποιες συμπεριφορές απεικονίζονται αρνητικά, οι τηλεθεατές και ιδιαίτερα αυτοί χωρίς δικές τους ανάλογες εμπειρίες, ούτως ή άλλως μπορεί να αποκτούν κίνητρο για να τις μιμούνται.

Βλέπουμε λοιπόν ότι οι τηλεθεατές είναι πολύ ευάλωτοι σε αυτά που παρακολουθούν στα προγράμματα τηλεόρασης. Υπάρχει πληθώρα συμπεριφορών που παρουσιάζονται που έχουν διαφορετικές επιδράσεις στους ανθρώπους ανάλογα με το επίπεδο ωριμότητας τους, τις προηγούμενες εμπειρίες, τη μόρφωση και άλλα ψυχολογικά χαρακτηριστικά. Οι επιδράσεις του περιεχομένου που παρουσιάζεται στους ανθρώπους από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και πληροφόρησης είναι ένας τομέας που απαιτεί μεγάλη προσοχή και ταυτόχρονα συνεχή έρευνα για καλύτερη κατανόηση του τι πραγματικά συμβαίνει. Σε ευάλωτες ομάδες όπως ανώριμοι χαρακτήρες, άπειροι άνθρωποι, παιδιά, έφηβοι και άτομα με ψυχολογικά προβλήματα, ορισμένες μορφές περιεχόμενου μπορεί να έχουν απρόβλεπτες αρνητικές συνέπειες όχι μόνο εξατομικευμένα αλλά και για το κοινωνικό σύνολο.