Η γυναικομαστία μπορεί να επηρεάζει τον ένα ή και τους δύο μαστούς οι οποίοι συχνά παρουσιάζουν αύξηση διαφορετικού μεγέθους. Σε ορισμένες περιπτώσεις πιθανόν να υπάρχει ευαισθησία με πόνο στο μαστό που επηρεάζεται.

Συνήθως η κανονική διάμετρος του μαστού κυμαίνεται από 2,5 έως 3,8 εκατοστά και βρίσκεται ακριβώς κάτω από τη θηλή.

Μερικοί άνδρες και αγόρια έχουν περισσότερο λίπος στο στήθος που τους κάνει να φαίνονται ότι έχουν γυναικομαστία ενώ στην πραγματικότητα ο μαστός δεν έχει αυξηθεί.

Οι συχνότερες αιτίες της γυναικομαστίας είναι:

• Εφηβεία: Είναι η συχνότερη αιτία γυναικομαστίας. Περίπου 65% των αγοριών ηλικίας 14 ετών παρουσιάζουν γυναικομαστία. Η αύξηση του μεγέθους των μαστών υποχωρεί από μόνη της σε περίπου 2 με 3 χρόνια. Η γυναικομαστία σε παιδιά που δεν έχουν ακόμη φτάσει σε εφηβική ηλικία χρειάζεται διερεύνηση
   
• Ορμόνες: Η έκθεση σε εξωγενή οιστρογόνα και ανδρογόνα μπορεί να προκαλέσει γυναικομαστία. Η λήψη αναβολικών μπορεί να προκαλέσει γυναικομαστία διότι ορισμένα αναβολικά περιέχουν ορμονικές ουσίες. Ανωμαλίες του ισοζυγίου της ενδογενούς παραγωγής ή του μεταβολισμού των οιστρογόνων και ανδρογόνων είναι επίσης αιτία πρόκλησης γυναικομαστίας. Οι όγκοι των όρχεων, ο ανδρικός υπογοναδισμός και ο υπερθυρεοειδισμός είναι σπάνιες αιτίες γυναικομαστίας
   
• Νεογνά: Στα νεογνά μπορεί να υπάρχει γυναικομαστία που προκαλείται λόγω της έκθεσης του νεογέννητου στις μητρικές ορμόνες. Στις περιπτώσεις αυτές δυνατόν να υπάρχει και γαλακτόρροια
   
• Ηπατική και νεφρική ανεπάρκεια: Είναι μεταξύ των συχνότερων καταστάσεων που προκαλούν γυναικομαστία
   
• Φάρμακα: Υπάρχουν αρκετά φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν γυναικομαστία όπως η δακτυλίτιδα, η σπιρονολακτόνη, η σιμετιδίνη, μεθυλντόπα, τα στεροειδή, οι φαινοδειαζίδες και άλλα
   
• Ναρκωτικά και αλκοόλ: Η μαριχουάνα, η ηρωίνη, η κατάχρηση αλκοόλ είναι συχνές αιτίες γυναικομαστίας
   
• Γήρανση: Η αύξηση της ηλικίας μπορεί να συνοδευτεί με γυναικομαστία

Συνήθως οι καρκίνοι μαστού στους άνδρες δεν εντοπίζονται κάτω από τη θηλή. Η γυναικομαστία αντίθετα εντοπίζεται σε αυτή την περιοχή. Ο καρκίνος αυτός μπορεί να προκαλέσει ανωμαλίες του δέρματος στην περιοχή που βρίσκεται και να συνοδεύεται από αιματηρές εκκρίσεις από τη θηλή.

Εάν υπάρχει αμφιβολία για το τι είναι μια αύξηση του μαστού ή ένα οζίδιο που είναι ψηλαφητό στην περιοχή του μαστού, πρέπει να γίνεται μαστογραφία και ανάλογα ο γιατρός θα αποφασίσει για την αναγκαιότητα βιοψίας.

Κατά την αξιολόγηση του ασθενούς με γυναικομαστία το ιστορικό μπορεί να δώσει πολύτιμες πληροφορίες αναφορικά με την αιτία που έχει προκαλέσει το πρόβλημα.

Η κλινική εξέταση θα ερευνήσει κατά πόσο επηρεάζονται ο ένας ή και οι δύο μαστοί, εάν υπάρχουν άλλα σημεία που συνοδεύουν μια πάθηση που πιθανόν να προκαλεί γυναικομαστία.

Σε ορισμένες περιπτώσεις πιθανόν να επιβάλλεται να γίνουν εξετάσεις αίματος με μετρήσεις ορμονών, τεστ της νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας όπως επίσης εξέταση με υπέρηχους του μαστού ή και μαστογραφία.

Στις περισσότερες περιπτώσεις η γυναικομαστία υποχωρεί από μόνη της. Κάποτε εάν σε ένα έφηβο, η γυναικομαστία είναι τόσο μεγάλη που να προκαλεί συναισθηματικά προβλήματα, είναι χρήσιμο να λαμβάνεται και η γνώμη του χειρούργου.

Η αντιμετώπιση μιας ασθένειας που προκαλεί γυναικομαστία οδηγεί στην υποχώρηση του προβλήματος. Στις περιπτώσεις εκείνες που υπάρχει φαρμακευτική αιτία θα πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο το φάρμακο μπορεί να διακοπεί ή ακόμη να αντικατασταθεί με κάποιο άλλο.

Σε περίπτωση που η γυναικομαστία συνοδεύεται από πόνο, η τοπική εφαρμογή κρύας κομπρέσας και η λήψη αναλγητικών φαρμάκων μετά από ιατρική συμβουλή μπορούν να βοηθήσουν.