Οι στατίνες είναι φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται ευρέως για πολλά χρόνια με στόχο τη μείωση της χοληστερόλης αίματος.

Σε ασθενείς που λαμβάνουν στατίνες υπάρχει συσχετισμός με χαμηλότερο κίνδυνο προσβολής τους από τη νόσο Αλτσχάιμερ σε σύγκριση με ασθενείς που δεν λαμβάνουν στατίνες.

Η σχέση θεραπείας με στατίνες και χαμηλότερου κίνδυνου για Αλτσχάιμερ φαίνεται να υπάρχει για όλες τις μορφές στατινών, είτε έχουν λιποφιλικές είτε υδροφιλικές ιδιότητες.

Για τα άλλα φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη αίματος τα οποία δεν ανήκουν στην οικογένεια των στατινών (φιμπράτες, νικοτινικό οξύ) δεν έχει σημειωθεί ο εν λόγω ευεργετικός συσχετισμός.

Η προστατευτική δράση των στατινών υπάρχει επίσης σε άτομα που παρουσιάζουν τη σημαντική μετάλλαξη του γονιδίου της απολιποπρωτεϊνης Ε-4 (apo E4) που αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής από νόσο Αλτσχάιμερ. Ο βαθμός προστατευτικής δράσης των στατινών είναι ανάλογος σε άτομα με ή χωρίς την εν λόγω μετάλλαξη του γονιδίου.   

Τα βαρυσήμαντα αυτά συμπεράσματα προέκυψαν από τη μεγαλύτερη έρευνα που έγινε μέχρι σήμερα για τη σχέση μεταξύ της θεραπείας με στατίνες και του κίνδυνου προσβολής από την ασθένεια Αλτσχάιμερ. Η προοδευτική αυτή ερευνητική εργασία έγινε από γιατρούς του πανεπιστημιακού νοσοκομείου Erasmus του Ρότερνταμ της Ολλανδίας.

Συμμετείχαν 6992 ασθενείς οι οποίοι συμπεριλήφθηκαν στην έρευνα κατά την περίοδο 1990-1993. Η παρακολούθηση των ασθενών διήρκεσε έως το 2003. Συλλέχθηκαν τα στοιχεία τους όσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή που έπαιρναν όπως επίσης και για την εξέλιξη της υγείας τους.

Στην ανάλυση των αποτελεσμάτων δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στο είδος των φαρμάκων κατά της χοληστερόλης που λάμβαναν όπως λιποφιλικές ή υδροφιλικές στατίνες και άλλα φάρμακα κατά της χοληστερόλης που δεν ανήκουν στην ομάδα των στατινών.

Η διάρκεια παρακολούθησης των ασθενών ήταν κατά μέσο όρο 9 χρόνια. Στην περίοδο της μελέτης καταγράφηκαν 582 νέα περιστατικά ασθενών που προσβλήθηκαν από την ασθένεια Αλτσχάιμερ.

Σε σύγκριση με τους ασθενείς που δεν πήραν ποτέ στατίνες, οι ασθενείς που έλαβαν στατίνες είχαν σημαντική μείωση του κίνδυνου προσβολής από την ασθένεια Αλτσχάιμερ που ανερχόταν στο 43%. Η προστατευτική δράση των στατινών ήταν ανεξάρτητη από το εάν είχαν ή όχι λιποφιλικές ιδιότητες. Ο λιποφιλικός χαρακτήρας των φαρμάκων λήφθηκε υπόψη διότι θα μπορούσε να παίζει ρόλο στη διέλευση του φαρμάκου διαμέσου του αιματοεγκεφαλικού φραγμού.

Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός προστατεύει τους νευρώνες του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού από ουσίες που μπορεί να υπάρχουν στο αίμα. Είναι μια κυτταρική δομή που δεν επιτρέπει την είσοδο στο κεντρικό νευρικό σύστημα μεγάλων μορίων, διαφόρων ουσιών και ορισμένων φαρμάκων.

Επειδή ο λιποφιλικός χαρακτήρας θα μπορούσε να διευκολύνει την είσοδο ενός φαρμάκου στο κεντρικό νευρικό σύστημα εξετάστηκε στην έρευνα εάν οι στατίνες με λιποφιλικές ιδιότητες μπορούσαν να προσφέρουν μεγαλύτερη προστασία από τη νόσο Αλτσχάιμερ συγκριτικά με τις άλλες στατίνες με υδροφιλικές ιδιότητες.

Οι στατίνες με λιποφιλικές ιδιότητες είναι η ατορβαστατίνη (Lipitor), η σιμβαστατίνη (Zocor), η λοβαστατίνη (Mevacor) και φλουβαστατίνη (Lescol). Η πραβαστατίνη (Pravachol) είναι είναι στατίνη με υδροφιλικές ιδιότητες. Παρά τις διαφορετικές ιδιότητες των στατινών δεν βρέθηκε να υπάρχει σημαντική διαφορά στην προστασία που προσέφεραν στον εγκέφαλο από την άνοια τύπου Αλτσχάιμερ.

Δεν είναι η πρώτη μελέτη που δείχνει ότι οι ασθενείς που λαμβάνουν στατίνες έχουν χαμηλότερο κίνδυνο να προσβληθούν από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Όμως είναι η πρώτη με μεγάλο αριθμό ασθενών και πολύχρονη παρακολούθηση με προοδευτικό χαρακτήρα που δείχνει το σαφή συσχετισμό ευεργετικής προστατευτικής δράσης όλων των ειδών στατινών ακόμη και σε ασθενείς που παρουσιάζουν τη μετάλλαξη του γονιδίου της απολιποπρωτεϊνης Ε-4 (apo E4) η οποία αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής από την άνοια τύπου Αλτσχάιμερ.

Συνοπτικά εμείς θα συγκρατήσουμε ότι σταδιακά συσσωρεύονται τα στοιχεία που συνηγορούν στο ότι οι στατίνες έχουν ισχυρές δράσεις σε διάφορους τομείς και μεταξύ αυτών στην πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ.

Πρόκειται για φάρμακα με ευρεία χρήση για πολλά χρόνια τώρα με αποδεδειγμένη σημαντική ασφάλεια στη χορήγηση τους στα οποία αξίζει να δώσουμε τη συνεχή προσοχή μας για την πλήρη διευκρίνιση των ευεργετικών τους δράσεων τόσο για τη νόσο Αλτσχάιμερ αλλά και για άλλες παθήσεις.