Η δυσεντερία δεν είναι μια πάθηση αλλά σύμπτωμα μια άλλης επικίνδυνης ασθένειας. Πρόκειται για διάρροια με αίμα που προκαλείται από μολυσματικούς παράγοντες.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ, WHO) εκτιμά ότι κάθε χρόνο πεθαίνουν 700.000 άνθρωποι εξαιτίας της δυσεντερίας. Οι κακές συνθήκες υγιεινής ευνοούν την εκδήλωση δυσεντερίας. Ωστόσο είναι δυνατόν να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε.

Οι μικροοργανισμοί που μπορούν να προκαλέσουν δυσεντερία είναι μεταξύ άλλων:

1. Βακτηρίδια: Σιγκέλα (shigella), σαλμονέλα (salmonella), Κολοβακτηρίδιο (E. Coli), Καμπυλοβακτηρίδιο (Campylobacter jejuni)
 
2. Παράσιτα, πρωτόζωα: Ιστολυτικές αμοιβάδες (E. Histolytica).

Η δυσεντερία, λόγω βακτηριδίων όπως η σιγκέλα είναι πολύ συχνότερη από τη δυσεντερία λόγω αμοιβάδων. Η βακτηριδιακή δυσεντερία λόγω σιγκέλας μπορεί να επηρεάζει πληθυσμό σε μεγάλες γεωγραφικές περιοχές. Η σιγκέλα είναι ιδιαίτερα μεταδοτικό βακτηρίδιο.

Η δυσεντερία λόγω αμοιβάδων συμβαίνει συνήθως σποραδικά, σε απομονωμένα περιστατικά και δεν προκαλεί επιδημίες όπως η δυσεντερία λόγω σιγκέλας. Υπολογίζεται ότι η δυσεντερία λόγω σιγκέλας προκαλεί παγκοσμίως 6 φορές περισσότερους θανάτους από ότι η δυσεντερία λόγω αμοιβάδων.

Η μετάδοση των μικροβίων που προκαλούν δυσεντερία, γίνεται από τρόφιμα και νερό που έχει μολυνθεί με παθογόνα μικρόβια. Η αιτία μόλυνσης των τροφίμων, φαγητών και υδάτων είναι συνήθως τα ανθρώπινα κόπρανα.

Η δυσεντερία είναι εξαιρετικά μεταδοτική. Ακόμη και εάν πολύ λίγα παθογόνα μικρόβια που την προκαλούν μεταδοθούν σε ένα άνθρωπο, είναι ικανά να δημιουργήσουν σοβαρή διάρροια δυσεντερικού τύπου.

Έχουν καταγραφεί μεγάλες εξάρσεις βακτηριδιακής δυσεντερίας σε κοινότητες όπου υπήρξε ανάμειξη αποβλήτων υδάτων με πόσιμο νερό. Επίσης φρούτα και λαχανικά που καλλιεργούνται με μολυσμένα νερά είναι δυνατόν να μεταφέρουν στους ανθρώπους τα μικρόβια που προκαλούν διάρροια με δυσεντερία.

Οι μολύνσεις που προκαλούν δυσεντερία μεταδίδονται εύκολα σε οικογενειακό περιβάλλον όταν τα μέλη της οικογένειας δεν πλένουν τα χέρια μετά το αποχωρητήριο, μετά τα άλλαγμα πάνας σε βρέφος ή όταν χειρίζονται τρόφιμα και φαγητά.

Η δυσεντερία λόγω αμοιβάδων χαρακτηρίζεται από:

1. Μεγάλη διάρροια με αίμα
    
2. Πυρετό
    
3. Έντονο πόνο στην κοιλιά
    
4. Ταχεία απώλεια βάρους.

Η αμοιβάδα ιστολυτικού τύπου έχει τη δυνατότητα να διαπερνά το τοίχωμα του πεπτικού σωλήνα και να εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος. Στη συνέχεια μπορεί να μολύνει και άλλα όργανα όπως ο εγκέφαλος, οι πνεύμονες και το συκώτι.

Η δυσεντερία λόγω βακτηριδίων χαρακτηρίζεται από:

1. Μικρές αλλά συχνές κενώσεις που περιέχουν αίμα και βλέννες
    
2. Πόνο και κράμπες στην κοιλιά
    
3. Δυσκολία και πόνο κατά τις κενώσεις (τεινεσμός)
    
4. Πυρετό
    
5. Εμετούς.

Η δυσεντερία είναι συχνότερη σε βρέφη, ηλικιωμένους και σε υποσιτισμένους ανθρώπους. Η θνησιμότητα είναι μεγαλύτερη σε αυτές τις ομάδες του πληθυσμού. Περίπου 5% έως 15% του συνόλου των περιπτώσεων δυσεντερίας είναι θανάσιμες.

Ο λόγος για τον οποίο η δυσεντερία μπορεί να επιφέρει θάνατο είναι κυρίως λόγω της αφυδάτωσης που προκαλεί. Η αφυδάτωση χαρακτηρίζεται από την απώλεια υγρών, αλάτων και βάρους σώματος.

Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει την υποστηρικτική θεραπεία και την αντιβίωση.

Είναι πολύ σημαντικό να αντιμετωπιστεί άμεσα η αφυδάτωση του ασθενούς. Η ενυδάτωση με διαλύματα ενυδάτωσης που περιέχουν γλυκόζη, άλατα και διττανθρακικά μπορούν να παρασχεθούν άμεσα σε ασθενείς που κινδυνεύουν από αφυδάτωση λόγω δυσεντερίας.

Για τη θεραπεία δυσεντερίας λόγω βακτηριδίων, χρειάζονται αντιβιοτικά. Η σιγκέλα είναι συνήθως ευαίσθητη σε αντιβιοτικά όπως η σιπροφλοξασίνη και η κοτριμοξαζόλη. Δυστυχώς το βακτηρίδιο αυτό αναπτύσσει ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά.

Η ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά μικροβίων που προκαλούν δυσεντερία και η φτώχεια που καθιστά αδύνατη την προμήθεια αντιβιοτικών σε πληθυσμούς που τα έχουν ανάγκη, είναι αιτίες μεγάλου αριθμού θανάτων κάθε χρόνο.

Για τη δυσεντερία λόγω αμοιβάδων, χρειάζεται αρχικά θεραπεία για 10 μέρες με το αντιβιοτικό μετρονιδαζόλη. Στη συνέχεια για την πλήρη εξολόθρευση του παρασίτου χρησιμοποιούνται η διλοξανίδη ή η ιοδοκινόλη.

Η πρόληψη της δυσεντερίας βασίζεται στην καλή υγιεινή.

Το πλύσιμο των χεριών είναι βασική προϋπόθεση για την πρόληψη. Μετά από τη χρήση αποχωρητηρίου, κατά το χειρισμό τροφίμων ή φαγητών ή όταν γίνεται αλλαγή πάνας σε βρέφος, το καλό πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι, προστατεύει από τη μετάδοση μικροβίων.

Οι τουρίστες ή επισκέπτες σε χώρες με άσχημες συνθήκες υγιεινής διαβίωσης, πρέπει να είναι ενήμεροι για τα μέτρα προστασίας τους από μεταδοτικές παθήσεις που προκαλούν δυσεντερία.

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:

1. Τακτικό πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι ή χρησιμοποιώντας ειδικά πετσετάκια που είναι εμποτισμένα με αλκοόλ
    
2. Κατανάλωση μόνο εμφιαλωμένου νερού ή νερού που έχει βράσει. Επίσης το αεριούχο νερό και τα αναψυκτικά σε μεταλλικά κουτιά ή εμφιαλωμένα είναι συνήθως κατάλληλα
    
3. Να μη καταναλώνονται παγάκια ούτε νερό της βρύσης
    
4. Για το πλύσιμο του στόματος και το βούρτσισμα των δοντιών, να μην χρησιμοποιείται νερό της βρύσης. Μπορεί να χρησιμοποιείται εμφιαλωμένο νερό ή νερό που υποβλήθηκε σε χημική απολύμανση ή σε βράσιμο
    
5. Εάν το νερό δεν μπορεί να βραστεί, είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται χημικά για την αποστείρωση όπως χλωρίνη ή ιώδιο. Για επιπρόσθετη ασφάλεια υπάρχουν ειδικά φίλτρα που μπορούν να χρησιμοποιούνται πριν από την προσθήκη των απολυμαντικών
    
6. Κατανάλωση μόνο φαγητών που έχουν ψηθεί καλά και  φρούτων ή λαχανικών τα οποία μπορούν να καθαριστούν από τη φλούδα τους. Είναι προτιμότερο τα φρούτα ή λαχανικά να καθαρίζονται από τη φλούδα τους από τους ίδιους τους τουρίστες ή επισκέπτες
    
7. Αποφυγή οποιασδήποτε μορφής τρόφιμων ή φαγητών που δεν είναι ψημένα καλά ή από πωλητές στους δρόμους
    
8. Ρούχα που χρησιμοποιήθηκαν από ασθενείς με δυσεντερία πρέπει να π[πλένονται καλά με ζεστό νερό
    
9. Αποφυγή χρήσης ειδών υγιεινής που χρησιμοποιήθηκαν από ασθενείς με δυσεντερία και ελαχιστοποίηση της επαφής μαζί τους μέχρι την ίαση.