Η ανίχνευση όγκων ήπατος οποιασδήποτε μορφής - συμπαγείς μάζες, κύστεις με υγρό ή μικτού περιεχομένου, αγγειακά μορφώματα - προκαλεί μεγάλη ανησυχία. Η πάθηση μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Ο καλοήθης ή κακοήθης χαρακτήρας των κύστεων στο συκώτι πρέπει να εξακριβώνεται από έμπειρη ομάδα γιατρών, που στη συνέχεια θα αναλάβει την αντιμετώπιση της πάθησης.

Συγγραφέας άρθρου: Δρ Λοΐζου Γ. Λοΐζος*

Οι κύστεις στο συκώτι είναι ένα συχνό πρόβλημα. Υπάρχουν στο 5% των ανθρώπων.

Στις περισσότερες περιπτώσεις ανακαλύπτονται τυχαία λόγω μιας εξέτασης που γίνεται για άλλους λόγους και δεν επηρεάζουν την ηπατική λειτουργία. Από το 5% των ανθρώπων που έχουν κύστεις ήπατος μόνο ποσοστό 5% θα παρουσιάσουν ποτέ συμπτώματα.

Οι απλές κύστεις του ήπατος είναι δομές με λεπτό τοίχωμα που περιέχουν υγρό. Οι περισσότερες δεν προκαλούν κανένα πρόβλημα. Συνήθως υπάρχει μόνο μία κύστη στο συκώτι αλλά μερικοί ασθενείς έχουν περισσότερες.

Όσο πιο μεγάλο είναι το μέγεθος μιας απλής κύστης του ήπατος, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες ο ασθενής να παρουσιάσει ενοχλήσεις όπως πόνο στην κοιλιά ή αναγούλες. Οι πολύ μεγάλες σε μέγεθος κύστεις του ήπατος παρουσιάζουν κίνδυνο ρήξης ή αιμορραγίας εντός αυτών. Το ποσοστό των ασθενών που παρουσιάζουν ρήξη ή αιμορραγία είναι πολύ μικρό.

Οι απλές κύστεις του ήπατος είναι συνήθως μονήρεις (δηλαδή υπάρχει μόνο μία) και δεν έχουν κληρονομική προέλευση. Αντίθετα στην πολυκυστική νόσο του ήπατος υπάρχουν πολύ περισσότερες.

Τα σημεία και συμπτώματα που μπορεί να παρουσιαστούν σε ασθενείς με κύστεις στο συκώτι περιλαμβάνουν:

1. Αίσθημα πληρότητας στο πάνω μέρος της κοιλιάς
    
2. Αναγούλες και δυσφορία στην κοιλιά
    
3. Πόνος: Συνήθως οι απλές κύστεις δεν προκαλούν πόνο παρά μόνο όταν έχουν μεγάλο μέγεθος ή όταν εκδηλωθεί εντός αυτών αιμορραγία. Όταν υπάρξει σημαντική αιμορραγία, ο πόνος εκτός από το άνω δεξιό μέρος της κοιλίας, αντανακλάται στο δεξιό ώμο
    
4. Ίκτερος (κίτρινη χροιά δέρματος και του σκληρού χιτώνα δηλαδή του άσπρου του ματιού) που εκδηλώνεται πολύ σπάνια σε περίπλοκες κύστεις ήπατος που προκαλούν απόφραξη του χοληδόχου συστήματος

Εκτός από τις απλές κύστεις στο συκώτι, υπάρχουν και οι κυστικοί όγκου. Πρόκειται για μορφώματα που έχουν κυστική συνιστώσα επιπρόσθετα από το συμπαγές τους μέρος.

Οι κυστικοί όγκοι του ήπατος έχουν μια διαφορετική εικόνα στις εξετάσεις με υπέρηχους, αξονική ή μαγνητική τομογραφία από ότι οι απλές κύστεις του ήπατος. Μπορεί να είναι καλοήθεις όπως το κυσταδένωμα ή κακοήθεις όπως το κυσταδενοκαρκίνωμα ήπατος.

Άλλες οντότητες που μπορεί να υπάρχουν στο συκώτι αλλά έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά από τις απλές κύστεις είναι οι καλοήθεις και οι κακοήθεις συμπαγείς όγκοι του ήπατος:

1. Οι συχνότεροι καλοήθεις όγκοι του ήπατος είναι τα αιμαγγειώματα που υπάρχουν στο 2% του πληθυσμού. Άλλοι καλοήθεις όγκοι του ήπατος είναι τα αδενώματα και η εστιακή οζώδης υπερπλασία
    
2. Στους κακοήθεις συμπαγείς όγκοι του ήπατος περιλαμβάνονται το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (πρωτογενής καρκίνος του ήπατος) και οι μεταστάσεις από άλλους καρκίνους όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου, του παγκρέατος, του στομάχου και του μαστού  

Συνοπτικά οι χωροκατακτητικές βλάβες ή ασθένειες στο συκώτι που καταλαμβάνουν μέρος του οργάνου είναι:

1. Απλές κύστεις του ήπατος που είναι πάντοτε καλοήθεις
    
2. Πολυκυστική νόσος του ήπατος
    
3. Καλοήθεις κυστικοί όγκοι ήπατος (κυσταδένωμα)
    
4. Κακοήθεις κυστικοί όγκοι ήπατος (κυσταδενοκαρκίνωμα)
    
5. Καλοήθεις συμπαγείς όγκοι του ήπατος (αιμαγγείωμα, αδένωμα, εστιακή οζώδης υπερπλασία)
    
6. Πρωτογενής καρκίνος ήπατος: Ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (κυρίως σε ενήλικες) ή ηπατοβλάστωμα (σε παιδιά)
    
7. Μεταστάσεις άλλων καρκίνων (καρκίνος παχέος εντέρου, στομάχου, παγκρέατος, μαστού)
    
8. Εχινόκοκκος: Μόλυνση από παράσιτο με δημιουργία χαρακτηριστικών κύστεων

Η διάγνωση των απλών κύστεων του ήπατος βασίζεται στο ιστορικό, στην κλινική εξέταση του ασθενούς, σε εξετάσεις αίματος και σε απεικονιστικές εξετάσεις όπως το υπερηχογράφημα κοιλίας και ήπατος, η αξονική ή η μαγνητική τομογραφία.

Η βιοψία επιβάλλεται μόνο στις περιπτώσεις που δημιουργούνται αμφιβολίες κατά πόσο πρόκειται πραγματικά για απλές κύστεις του ήπατος ή κάτι άλλο πιο σοβαρό. Η θεραπεία για τις απλές κύστεις του ήπατος περιλαμβάνει την αφαίρεση όλης ή μεγάλου μέρους της κύστης.

Ανάλογα με τη θέση της κύστης στο συκώτι, το μέγεθος της και τις πιθανέ επιπλοκές μπορεί να αποφασιστεί να γίνει η αφαίρεση με λαπαροσκοπική μέθοδο ή με ανοικτή χειρουργική επέμβαση. Ο κίνδυνος υποτροπής της κύστης, δηλαδή επανεμφάνισης της είναι πολύ μικρός.

* Συγγραφέας άρθρου:
Καθηγητής Λοΐζος Γ. Λοΐζου,
Πρόεδρος Ιδρύματος ΕΛΠΙΔΑ για παιδιά με καρκίνο και λευχαιμία,
Κλινικός Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας,
Παιδίατρος, Παιδογκολόγος-Παιδοαιματολόγος,
τ. Διευθυντής Παιδογκολογικής-Παιδοαιματολογικής Κλινικής
Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ, Λευκωσία.