Η δυσπεψία δεν είναι μια ασθένεια αλλά ένα σύνολο συμπτωμάτων. Πρόκειται για κατάσταση κακής λειτουργίας του πεπτικού συστήματος που δημιουργεί δυσχέρειες κατά την πέψη.

Η δυσπεψία ή βαρυστομαχιά όπως αποκαλείται στην καθομιλουμένη, χαρακτηρίζεται από φούσκωμα, δυσφορία και πόνο στο πάνω μέρος της κοιλιάς, δηλαδή στην περιοχή που βρίσκεται το στομάχι. Συνοδεύεται από αναγούλες, ρεψίματα, κάποτε από εμετούς και ανορεξία.

Μπορεί επίσης να συνυπάρχει και καούρα δηλαδή αίσθημα καψίματος πίσω από το στέρνο (οπισθοστερνικός καύσος συνήθως λόγω επιστροφής του περιεχομένου του στομάχου στον οισοφάγο).

Οι κυριότερες αιτίες που προκαλούν δυσπεψία είναι οι ακόλουθες:

Η υπερβολική κατανάλωση φαγητών, που είναι τόσο συχνή στην εποχή μας, υπερφορτώνει το πεπτικό σύστημα και ιδιαίτερα το στομάχι. Εάν μάλιστα κατά τη λαιμαργία μας, υπερφορτώσουμε το στομάχι μας και με τροφές που ερεθίζουν ή που είναι δύσκολες στην επεξεργασία πέψης όπως τα καυτερά και τα λιπαρά γεύματα, τότε οι πιθανότητες δυσπεψίας αυξάνονται σημαντικά.

Το ίδιο συμβαίνει και όταν τρώμε πολύ γρήγορα, όταν υποφέρουμε από στρες και κατά την υπερκατανάλωση αλκοόλ.

2. Γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση

Στην πάθηση αυτή ο άνω σφιγκτήρας του στομαχιού αδυνατεί και επιτρέπει την επαναφορά του περιεχομένου του στομαχιού στον οισοφάγο. Δημιουργείται αίσθημα καψίματος και πόνου πίσω από το στέρνο.

Η κατάσταση αυτή δυνατόν να προκαλεί βλάβες στο επιθήλιο του οισοφάγου και είναι αιτία έλκους στο όργανο αυτό. Επίσης στις χρόνιες περιπτώσεις προδιαθέτει σε καρκίνο του οισοφάγου.

3. Έλκος στο στομάχι και στο δωδεκαδάκτυλο

Ο κυριότερος ένοχος για την πρόκληση έλκους στο πεπτικό σύστημα είναι το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Έλκη στο πεπτικό σύστημα μπορούν επίσης να προκαλέσουν φάρμακα όπως η ασπιρίνη, τα κορτικοστεροειδή και άλλα μη φλεγμονώδη αναλγητικά φάρμακα (ναπροξένη, δικλοφενάκη, ιβουπροφένη)  

4. Γαστρίτιδα

Η γαστρίτιδα χαρακτηρίζεται από βασανιστικό πόνο που μπορεί να συνοδεύεται με καούρα στο επιγάστριο, δηλαδή στο κεντρικό άνω μέρος της κοιλιάς, κάτω από το στέρνο. Πρόκειται για φλεγμονή που επηρεάζει τη βλεννογόνο του στομαχιού.

Οι αιτίες είναι παρόμοιες με αυτές που προκαλούν το έλκος: Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, αναλγητικά φάρμακα, κορτικοστεροειδή, υπερκατανάλωση αλκοόλ.

5. Πέτρες στη χολή

Οι πέτρες στη χολή μπορεί να προκαλούν δυσπεψία, πόνο στην κοιλιά, αναγούλες εμετούς.

Σε πολλές περιπτώσεις οι πέτρες (αποτελούνται από χοληστερόλη και άλατα ασβεστίου), δεν προκαλούν ενοχλήσεις.

6. Καρκίνος στο στομάχι

Η σοβαρή αυτή μορφή καρκίνου χαρακτηρίζεται από πόνο, αίσθημα καψίματος, αναγούλες, εμετούς, απώλεια βάρους ανορεξία.

Βλέπουμε λοιπόν ότι η δυσπεψία μπορεί να προκληθεί από πολλές αιτίες. Είναι λοιπόν απαραίτητο να αναζητείται η βοήθεια του γιατρού σε περιπτώσεις που οι ενοχλήσεις είναι σοβαρές ή επιμένουν.

Οι ασθενείς πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλεύονται άμεσα το γιατρό τους, εάν εκτός από τα συμπτώματα δυσπεψίας, παρουσιάζουν κάτι από τα ακόλουθα:

1. Μαύρα κόπρανα
    
2. Απώλεια βάρους
    
3. Εμετούς
    
4. Δύσπνοια, υπερβολική εφίδρωση με πόνο που αντανακλάται στη σιαγόνα, λαιμό ή στους βραχίονες

Η κλινική εξέταση, το ιστορικό και ορισμένες συμπληρωματικές εξετάσεις θα επιτρέψουν να γίνει η διάγνωση της αιτίας που προκαλεί τα συμπτώματα. Θα εξακριβωθεί ποια είναι η αιτία της δυσπεψίας και κατά πόσο τα συμπτώματα αυτά οφείλονται σε ασθένεια εκτός του πεπτικού συστήματος όπως για παράδειγμα το έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Για τη δυσπεψία, εκτός από τα μέτρα που θα εισηγηθεί ο γιατρός για την αντιμετώπιση των παθήσεων που ευθύνονται, ο καθένας μπορεί να λάβει κάποια μέτρα που θα τον προστατεύουν από ανεπιθύμητες καταστάσεις δυσλειτουργίας του πεπτικού συστήματος:

1. Κατανάλωση μικρότερων ποσοτήτων φαγητών κατά τα γεύματα
    
2. Μικρότερα αλλά συχνότερα γεύματα
    
3. Μην τρωτε βιαστικά. Καλό και αργό μάσημα των τροφών
    
4. Αποφυγή τροφών και ποτών που μπορεί να ερεθίζουν το στομάχι και τον οισοφάγο: Καφές, αλκοόλ, αναψυκτικά, καυτερά και λιπαρά φαγητά
    
5. Αποφυγή καπνίσματος
    
6. Διατηρείτε κανονικό βάρος σώματος. Το υπερβολικό βάρος, ασκεί πίεση στην κοιλιά και σπρώχνει το περιεχόμενο του στομαχιού προς τον οισοφάγο προκαλώντας καούρα οπισθοστερνικά και στο στομάχι
    
7. Ασκείτε το σώμα σας τακτικά. Η τακτική, ήπια σωματική άσκηση διευκολύνει τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος
    
8. Μάθετε να χειρίζεστε σωστά το καθημερινό στρες. Το στρες είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας, δεν μπορούμε να το αποφύγουμε. Όμως μπορούμε να μάθουμε να το αντιμετωπίζουμε σωστά και να μην το αφήνουμε να προκαλεί διαταραχές στην υγεία μας όπως μεταξύ άλλων και δυσπεψία.

Συμπερασματικά θέλουμε να τονίσουμε το γεγονός ότι η δυσπεψία μπορεί συχνά να είναι παροδική, όμως είναι δυνατόν να οφείλεται σε σοβαρότερες παθήσεις του πεπτικού συστήματος και κάποτε άλλων συστημάτων όπως το καρδιαγγειακό.

Μερικά εύκολα στην εφαρμογή τους μέτρα, μπορούν να αποτελέσουν ασπίδα κατά των απλών περιπτώσεων δυσπεψίας.

Στις περιπτώσεις που τα συμπτώματα είναι σοβαρά ή επιμένουν, τότε χρειάζεται άμεσα συμβουλή του γιατρού για την εξακρίβωση της αιτίας που προκαλεί τη δυσπεψία και τη χορήγηση της κατάλληλης θεραπείας.