Η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής είναι μια κοινή πάθηση του δέρματος. Προκαλείται, λόγω επαφής του δέρματος, με παράγοντες διαφόρων ειδών που δημιουργούν τοπικές αλλεργικές φλεγμονώδεις αντιδράσεις.

Η αναγνώριση του παράγοντα που ευθύνεται για την αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής είναι η βάση για τη θεραπεία της πάθησης.

Τα συχνότερα σημεία και συμπτώματα της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής είναι:

1. Ερυθηματώδες εξάνθημα με φαγούρα στην περιοχή που ήλθε σε επαφή με τον αλλεργιογόνο παράγοντα.
 
2. Ευαισθησία στην περιοχή που επηρεάζεται.
 
3. Αύξηση της θερμότητας τοπικά στην περιοχή της δερματικής φλεγμονής.
 
4. Το δέρμα μπορεί να παρουσιάζει οίδημα (πρήξιμο) λόγω της φλεγμονής με βλατίδες και φυσαλίδες.
 
5. Είναι δυνατόν να υπάρχει εξίδρωση με υγρή διαρροή τοπικά.
 
6. Οι δερματικές βλάβες μπορεί να εξελιχθούν και να παρουσιαστούν διαβρώσεις, ραγάδες, απολέπιση, εσχάρες ή ακόμη λειχηνοποίηση εάν το φλεγμονώδες δερματικό αλλεργικό πρόβλημα καταστεί χρόνιο (έκζεμα χρόνιας μορφής).

Στις περιπτώσεις που ο αλλεργιογόνος παράγοντας δεν απομακρύνεται, οι βλάβες στο δέρμα αποκτούν τότε χρόνιο χαρακτήρα. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο δημιουργείται χρόνιο έκζεμα.

Η συμβουλή γιατρού είναι απαραίτητη για να διευκρινισθεί εάν πρόκειται για αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής ή για άλλη μορφή δερματίτιδας. Μεταξύ άλλων υπάρχει και η ερεθιστική δερματίτιδα επαφής η οποία προκαλείται όχι από αλλεργιογόνο παράγοντα αλλά από ουσία που λόγω του είδους της βλάπτει ή ερεθίζει ή είναι τοξική άμεσα για το δέρμα.

Στη ερεθιστική άμεση δερματίτιδα τα σημεία και συμπτώματα εμφανίζονται άμεσα μετά την επαφή με τον τοξικό ή βλαπτικό παράγοντα. Στην αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, τα προβλήματα παρουσιάζονται μετά. Η εξαίρεση στο σημείο αυτό είναι οι ασθενείς που είναι υπερβολικά αλλεργικοί σε ένα παράγοντα με αποτέλεσμα το δέρμα τους να αντιδρά άμεσα σε περίπτωση επαφής.

Οι παράγοντες που ευθύνονται για την πρόκληση της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής είναι πολλοί. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:

1. Νικέλιο
2. Χρώμιο
3. Κοσμήματα
4. Χημικές ουσίες
5. Φυτά
6. Καλλυντικά προϊόντα
7. Αρώματα
8. Κρέμες
9. Ελαστικά
10. Διαλύτες
11. Απορρυπαντικά

Το νικέλιο είναι η συχνότερη αιτία πρόκλησης της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής. Το νικέλιο υπάρχει σε μέταλλα που χρησιμοποιούνται σε είδη ένδυσης, κοσμήματα, ρολόγια, στηθόδεσμους, σκελετούς γυαλιών και πολλά άλλα αντικείμενα.

Τα αυτιά επηρεάζονται όταν γίνονται οι τρύπες για σκουλαρίκια. Τα αυτιά επηρεάζονται από σκουλαρίκια που δεν είναι χρυσά. Συνήθως δύο μέρες μετά από την επαφή με το αλλεργιογόνο μέταλλο, παρουσιάζεται στα αυτιά ένα εξάνθημα με κνησμό τα οποίο μπορεί να είναι οιδηματώδες, με εξίδρωση και να έχει φυσαλίδες. Η δερματίτιδα στο αυτί θα διαρκέσει για μερικές μέρες ή περισσότερες εάν η επαφή με το μέταλλο των σκουλαρικιών συνεχιστεί.

Ορισμένα είδη φυτών μπορούν να δημιουργούν αλλεργικές αντιδράσεις εξ επαφής με το δέρμα. Οι αλλεργικές αντιδράσεις λόγω φυτών μπορούν να προκληθούν μετά από άμεση επαφή με το φυτό ή δυνατόν να εξαρτώνται από το συνδυασμό έκθεσης στον αλλεργιογόνο φυτικό παράγοντα και το φως του ήλιου. Στις περιπτώσεις αυτές η δερματίτιδα αποκαλείται αλλεργική φωτοδερματίτιδα εξ επαφής. Εκτός από τα φυτά υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που ευθύνονται για αλλεργική φωτοδερματίτιδα εξ επαφής.

Άλλα που προκαλούν αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής είναι χημικές ουσίες που υπάρχουν σε  ελαστικά, λάστιχα, σε δέρματα και χρωστικές ουσίες. Η δερματίτιδα λόγω παπουτσιών είναι συχνή. Προκαλείται από δέρματα, λάστιχα, χρωστικές ουσίες ή μέταλλα που μπορεί να έχουν τα παπούτσια.

Υπάρχουν κρέμες και αλοιφές που όταν τοποθετούνται στο δέρμα δυνατόν να προκαλούν αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής. Οι παράγοντες της αλλεργικής αντίδρασης μπορεί να είναι είτε το βασικό συστατικό του σκευάσματος όπως η λανολίνη ή η ενεργός ουσία (το φάρμακο) που περιέχει όπως για παράδειγμα η νεομυκίνη ή άλλο αντιβιοτικό.

Συνήθως εμφανίζονται τα σημεία και συμπτώματα της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής μετά από δέκα έως δεκαπέντε μέρες από την πρώτη φορά που τοποθετείται στο δέρμα μια κρέμα ή μια αλοιφή που περιέχει το αλλεργιογόνο. Τις επόμενες φορές που θα τοποθετηθεί η κρέμα, η αλλεργική αντίδραση εκδηλώνεται εντός δύο περίπου ημερών.

Τα αρώματα και τα καλλυντικά είναι επίσης αιτίες της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής. Ακόμη και οι αντηλιακές κρέμες σε ορισμένους ανθρώπους δυνατόν να προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις.

Η ανεύρεση του παράγοντα που προκαλεί την αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής είναι σημαντική για την αντιμετώπιση της πάθησης. Η απομάκρυνση του αλλεργιογόνου παράγοντα είναι η πρώτη κίνηση που επιβάλλεται.

Οι αιτίες πρόκλησης της είναι πολλές και για αυτό η συμβουλή του δερματολόγου τόσο για τη διάγνωση όσο και για την εξακρίβωση της αιτίας που την προκαλεί είναι απαραίτητη. Ο δερματολόγος θα διαπιστώσει εάν πράγματι πρόκειται για αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής ή εάν είναι μια άλλη μορφή δερματίτιδας.

Το τεστ με τοποθέτηση στο δέρμα του ασθενούς μια σειράς από ειδικές επικολλητικές ταινίες που περιέχουν αλλεργιογόνες ουσίες (επιδερμικές αλλεργικές δοκιμασίες, patch τεστ) διενεργείται από τον αλλεργιολόγο ή το δερματολόγο. Εάν μετά από μερικές ημέρες (2-3) παρουσιαστεί αλλεργική δερματική αντίδραση σε ένα από τα αλλεργιογόνα που δοκιμάσθηκαν στο δέρμα του ασθενούς αυτό μαρτυρεί την ευαισθησία του ασθενούς στο συγκεκριμένο παράγοντα.  

Τα τεστ αυτά επιτρέπουν έτσι στον ασθενή να γνωρίζει σε τι είναι αλλεργικός και να αποφεύγει την επαφή με τους παράγοντες που του προκαλούν αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής.

Η αντιμετώπιση της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής βασίζεται στην αποφυγή του αλλεργιογόνου παράγοντα.

Για την άμεση ανακούφιση του ασθενούς μπορούν να χρησιμοποιηθούν τοπικά σκευάσματα που περιέχουν κορτικοστεροειδή φάρμακα.