Η γήρανση του δέρματος οφείλεται βασικά σε δύο κατηγορίες παραγόντων. Η πρώτη κατηγορία είναι οι ενδογενείς παράγοντες που έχουν σχέση με το DNA, τα γονίδια και την κληρονομικότητα. Η δεύτερη κατηγορία παραγόντων έχουν σχέση με το περιβάλλον.
Η ενδογενής γήρανση του δέρματος είναι μια συνεχής διαδικασία καθόλη τη διάρκεια της ζωής. Αρχίζει συνήθως στα μέσα της τρίτης δεκαετίας της ζωής, δηλαδή γύρω στην ηλικία των 25 ετών. Μέσα στο δέρμα η παραγωγή κολλαγόνου μειώνεται και οι ιδιότητες της ελαστίνης αλλοιώνονται γεγονός που κάνει το δέρμα πλαδαρό.
Η ενδογενής γήρανση ελέγχεται από τα γονίδια του κάθε ανθρώπου. Η ταχύτητα της είναι διαφορετική από άνθρωπο σε άνθρωπο και εξαρτάται από το γενετικό υλικό που κληρονόμησε ο κάθε άνθρωπος από τους γονείς του. Τα σημεία της ενδογενούς γήρανσης του δέρματος δεν γίνονται αντιληπτά από την αρχή της εν λόγω διαδικασίας.
Σταδιακά με την πάροδο των δεκαετιών γίνονται εμφανή και σε αυτά περιλαμβάνονται:
1. Λεπτές ρυτίδες
2. Λεπτότητα και διαφάνεια του δέρματος
3. Απώλεια του λίπους που βρίσκεται κάτω από το δέρμα
4. Ξηρότητα δέρματος
5. Μείωση της ικανότητας εφίδρωσης
6. Γκρίζα μαλλιά
7. Εμφάνιση τριχών σε περιοχές που αυτό δεν είναι επιθυμητό
8. Λέπτυνση των νυχιών, εμφάνιση αυλάκων στα νύχια και εξαφάνιση του μισοφέγγαρου που βρίσκεται στη βάση του κάθε νυχιού
9. Χαλάρωση με πτώση του δέρματος λόγω της υποχώρησης κάτω από το δέρμα των οστών των οποίων η μάζα μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας.
Η εξωγενής γήρανση εξαρτάται από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες στους οποίους υποβάλλεται ο κάθε άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Ο σοβαρότερος εξωγενής παράγοντας πρόωρης γήρανσης του δέρματος είναι η έκθεση στον ήλιο. Άλλοι παράγοντες είναι οι επαναλαμβανόμενες εκφράσεις ή γκριμάτσες του προσώπου, το κάπνισμα, η βαρύτητα και οι θέσεις που λαμβάνει ο κάθε ο άνθρωπος όταν κοιμάται.
Οι επιδράσεις του ήλιου στο δέρμα και η φωτογήρανση
Ακόμη και μερικά λεπτά την ημέρα έκθεσης στον ήλιο, χωρίς προστασία, είναι αρκετά για να προκληθούν διαχρονικά σημαντικές αλλοιώσεις στο δέρμα. Η γήρανση του δέρματος, λόγω ήλιου αποκαλείται φωτογήρανση.
Η σοβαρότητα της φωτογήρανσης εξαρτάται από το χρώμα του δέρματος και από τη διάρκεια ή ένταση της έκθεσης στον ήλιο.
Οι άνθρωποι με ανοικτό χρώμα δέρματος που εκτίθενται στον ήλιο αναπτύσσουν περισσότερες βλάβες φωτογήρανσης για ανάλογη έκθεση στον ήλιο από ότι οι άνθρωποι με σκούρο χρώμα δέρματος. Σε ανθρώπους με το πιο σκούρο χρώμα δέρματος, η φωτογήρανση περιορίζεται συνήθως σε λεπτές ρυτίδες, κηλίδες και βούλες.
Τα σημεία φωτογήρανσης περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:
- Φακίδες
- Κηλίδες ηλικίας
- Εμφανείς, αραχνοειδούς σχήματος φλέβες στο πρόσωπο
- Τραχύτητα, σκληρότητα δέρματος
- Λεπτές ρυτίδες που εξαφανίζονται όταν τεντώνεται το δέρμα
- Χαλαρό, πλαδαρό δέρμα
- Ακτινική κεράτωση που είναι περιοχές του δέρματος με τραχύτητα, απολέπιση και κόκκινη ή καφέ απόχρωση
- Καρκίνος δέρματος (μελάνωμα, βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα, ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα).
Η φωτογήρανση είναι το αποτέλεσμα μακροχρόνιας έκθεσης στον ήλιο. Οι υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου (UV) διασπούν το κολλαγόνο και εμποδίζουν τη σύνθεση νέου κολλαγόνου. Επίσης αδυνατίζουν την ελαστίνη και έτσι εμφανίζονται ρυτίδες, σκληρότητα, χαλαρότητα και πλαδαρότητα του δέρματος.
Οι άνθρωποι, που ζουν σε περιοχές όπου υπάρχει έντονη έκθεση στον ήλιο, αρχίζουν να παρουσιάζουν φαινόμενα φωτογήρανσης ακόμη και με σημεία ακτινικής κεράτωσης ήδη από την ηλικία των 20 ετών.
Υπάρχει τρόπος να δει ο γιατρός τα φαινόμενα της φωτογήρανσης έστω και εάν δεν φαίνονται με το γυμνό μάτι. Λαμβάνονται φωτογραφίες του δέρματος με τη βοήθεια της UV φωτογραφικής μηχανής οι οποίες δείχνουν βλάβες φωτογήρανσης που δεν φαίνονται ακόμη στο γυμνό μάτι.
Οι εκφράσεις του προσώπου
Οι επαναλαμβανόμενες εκφράσεις του προσώπου οδηγούν στη δημιουργία λεπτών ρυτίδων και γραμμών στο πρόσωπο. Όταν χρησιμοποιούμε μυς του προσώπου το δέρμα υποβάλλεται σε διάφορες δυνάμεις.
Με την πάροδο του χρόνου χάνει την ικανότητα του να επανέρχεται στη αρχική του κατάσταση και έτσι σχηματίζονται στο πρόσωπο αυλάκια, γραμμές και ρυτίδες διαφόρων διαστάσεων και βάθους.
Η βαρύτητα
Η βαρύτητα ελκύει συνεχώς το σώμα μας προς τα κάτω. Συνήθως οι επιδράσεις της βαρύτητας καθίστανται εμφανείς στο γυμνό μάτι μετά την ηλικία των 50 ετών.
Η ελαστίνη μειώνεται πολύ στο δέρμα και έτσι η αντίσταση διαφόρων περιοχών του δέρματος στη βαρύτητα μειώνεται και παρατηρούνται τα ακόλουθα:
- Η άκρη της μύτης γέρνει προς τα κάτω
- Τα αυτιά επιμηκύνονται
- Τα βλέφαρα πέφτουν
- Δημιουργείται προγούλι (διπλοσάγονο)
- Το άνω χείλος τείνει να εξαφανιστεί ενώ το κάτω χείλος προβάλλει περισσότερο.
Η θέση κατά τον ύπνο
Η θέση που παίρνουμε όταν κοιμόμαστε δυνατόν να επηρεάζει την κατάσταση του δέρματος του προσώπου. Αυτό συμβαίνει όταν κοιμόμαστε πάντα με τον ίδιο τρόπο, στην ίδια θέση για πολλά χρόνια.
Σε αυτές τις περιπτώσεις δημιουργούνται γραμμές και ρυτίδες ύπνου που δεν υποχωρούν όταν σηκωνόμαστε από το κρεβάτι. Οι άνθρωποι που κοιμούνται ανάσκελα δεν παρουσιάζουν τις εν λόγω αλλοιώσεις του δέρματος διότι δεν ασκείται πίεση στο δέρμα όταν το κεφάλι πιέζει το μαξιλάρι.
Στους άνδρες που κοιμούνται μπρούμυτα οι γραμμές του ύπνου εμφανίζονται στο μέτωπο επειδή είναι αυτό που πιέζεται προς το μαξιλάρι. Στις γυναίκες που κοιμούνται στο πλευρό, οι γραμμές εμφανίζονται στο μάγουλο και στο πηγούνι.
Το κάπνισμα
Το κάπνισμα προκαλεί σοβαρές βιοχημικές αλλαγές στο σώμα μας. Μεταξύ άλλων βλαβερών αλλοιώσεων, το κάπνισμα επιταχύνει τους μηχανισμούς γήρανσης. Προκαλεί στο δέρμα μια κιτρινωπή χροιά, βαθιές ρυτίδες και σκληρότητα.
Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει τις ρυτίδες που σχηματίστηκαν λόγω των βιοχημικών αλλοιώσεων που προκαλούν οι βλαβερές ουσίες του καπνού στον οργανισμό. Επίσης βελτιώνεται και η απόχρωση του δέρματος.
Η προστασία του δέρματος από τη γήρανση
Οι ενδογενείς μηχανισμοί γήρανσης του δέρματος δεν μπορούν να διακοπούν και για αυτό δύσκολα μπορούμε να αποτρέψουμε τις συνέπειες τους. Όμως μπορούμε να κάνουμε πολλά για την προστασία του δέρματος μας από τους εξωγενείς παράγοντες γήρανσης.
Μερικά απλά αλλά αποτελεσματικά μέτρα που θα βοηθούν διαχρονικά για την προστασία του δέρματος από τη γήρανση είναι:
- Η προστασία από τον ήλιο
- Αποφυγή του μαυρίσματος με τις λάμπες
- Η καλή κατάσταση ενυδάτωσης του οργανισμού και του δέρματος
- Καλή φροντίδα του δέρματος με συμβουλή από το γιατρό και μασάζ δέρματος
- Ο καλός ύπνος
- Η ξεκούραση
- Η αποφυγή του καπνίσματος
- Η διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και χωρίς περιττό αλάτι
- Η αποφυγή του στρες και του άγχους
- Ψυχολογική χαλάρωση και χρόνος για ψυχαγωγία.
