Η ακτινοβόληση των τροφίμων είναι μέθοδος που χρησιμοποιείται για τη συντήρησή τους. Η ακτινοβόληση συμβάλλει στη μείωση των μικροβίων στα τρόφιμα, απομακρύνοντας έτσι τον κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, λόγω παθογόνων μικροοργανισμών.
Η ακτινοβόληση των τροφίμων γίνεται με τη βοήθεια ιονίζουσας ακτινοβολίας ψηλής ενέργειας. Ανάλογη τεχνολογία χρησιμοποιείται και για την αποστείρωση ιατρικών εργαλείων και συσκευών για να χρησιμοποιούνται χωρίς κίνδυνο μολύνσεων.
Σε χαμηλές δόσεις, η ακτινοβόληση επιμηκύνει το χρόνο διάρκειας των τροφίμων. Σε ψηλότερες δόσεις, η ακτινοβόληση σκοτώνει διάφορους παθογόνους μικροοργανισμούς βακτήρια, μύκητες όπως και έντομα. Οι ιοί δεν εξουδετερώνονται από την ακτινοβόληση.
Δικαιολογημένα η ακτινοβόληση των τροφίμων δημιουργεί φόβους στο πλατύ κοινό. Οι καταναλωτές διερωτούνται κατά πόσο τα ακτινοβολημένα τρόφιμα έχουν κινδύνους για την υγεία.
Μήπως η ακτινοβόληση αφήνει κατάλοιπα ακτινοβολίας στα τρόφιμα; Η ψηλής ενέργεια ακτινοβολία που χρησιμοποιείται μήπως προκαλεί γενετικές αλλοιώσεις, μεταλλάξεις στα τρόφιμα που μπορούν να έχουν επιπτώσεις στην υγεία; Οι καταναλωτές μπορούν να γνωρίζουν ποια τρόφιμα έχουν ακτινοβοληθεί και ποια όχι;
Οι ερωτήσεις αυτές, εάν παραμένουν αναπάντητες δημιουργούν ένα δυσάρεστο κλίμα φοβίας και καχυποψίας μεταξύ των καταναλωτών για την ποιότητα των διαφόρων μορφών τροφίμων που τους προσφέρονται.
Είναι γεγονός, ότι κατά τα τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει σημαντικές έρευνες που μελέτησαν τις επιπτώσεις της ακτινοβόλησης των τροφίμων. Με βάση τα δεδομένα που προέκυψαν, δημιουργήθηκαν και ισχύουν σε πολλές χώρες, όπως και στην Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικές νομοθεσίες.
Αρχικά πρέπει να τονίσουμε ότι η ακτινοβόληση δεν αφήνει κατάλοιπα ακτινοβολίας στα τρόφιμα και ούτε αυτά μπορούν να γίνουν πηγές ακτινοβόλησης ή να περιέχουν ραδιενεργά στοιχεία. Ο λόγος είναι διότι η ραδιενεργός πηγή είναι εξωτερική, χρησιμοποιούνται ακτίνες γάμμα, ακτίνες ηλεκτρονίων ψηλής ενέργειας ή ακτίνες Χ και δεν υπάρχει εκπομπή ραδιενεργών στοιχείων.
Οι αλλοιώσεις που προκαλούνται στα τρόφιμα, λόγω ακτινοβόλησης είναι ανάλογες με αυτές που προκαλούνται από άλλες μεθόδους επεξεργασίας όπως για παράδειγμα η κονσερβοποίηση, η παστερίωση, η κατάψυξη, η λεύκανση.
Η ακτινοβόληση δεν μπορεί να γίνει σε όλα τα τρόφιμα. Το γάλα και τα αυγά αλλοιώνονται και έτσι η ακτινοβόληση τους δεν μπορεί να γίνεται. Επίσης η ακτινοβόληση δυνατόν να επηρεάζει αρνητικά την περιεκτικότητα σε βιταμίνες όπως αυτές της ομάδας Β.
Οι νομοθεσίες και οδηγίες σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπουν για προϊόντα που επιτρέπεται ή όχι να ακτινοβολούνται και για τη σχετική επισήμανση. Επίσης υπάρχουν πρόνοιες για τα ανώτατα επίπεδα ακτινοβόλησης ανά κατηγορία προϊόντων που επιτρέπεται.
Προϊόντα που είναι δυνατό να ακτινοβολούνται περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:
- Δημητριακά, πατάτες
- Σκόρδο, κρεμμύδια, πάπρικα, πιπέρι
- Μπαχαρικά, βότανα, μαστίχα
- Φρούτα (φρέσκα/αποξηραμένα), σπόροι κακάο, σπαράγγια, λαχανικά
- Θαλασσινά, γαρίδες, φιλέτα ψαριού.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι με τα στοιχεία που υπάρχουν σήμερα, η χρήση της ακτινοβόλησης των τροφίμων, κάτω από τις προδιαγραφές που επιτρέπονται, είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική τεχνολογία που μειώνει τον κίνδυνο και προλαμβάνει πολλές μολυσματικές ασθένειες λόγω διατροφής.
Εκτός από το γεγονός ότι εξολοθρεύει τους περισσότερους παθογόνους μικροοργανισμούς, η ακτινοβόληση των τροφίμων επιτρέπει την παράταση της διάρκειας των τροφίμων, δεν αλλοιώνει ουσιαστικά τη διατροφική αξία, δεν προκαλεί τη γένεση επικίνδυνων ενώσεων και δεν καθιστά ραδιενεργά τα τρόφιμα.
