Ο έρπητας ζωστήρας είναι ασθένεια που προκαλεί ένα οδυνηρό δερματικό εξάνθημα με έντονη φαγούρα (κνησμό).  Επιπρόσθετα μπορεί είναι η αιτία σοβαρού πόνου που διαρκεί για μήνες ή χρόνια (μεθερπητική νευραλγία).

Ο έρπητας ζωστήρας μπορεί επίσης να δημιουργήσει και άλλες επιπλοκές που είναι όμως σπάνιες. Σε αυτές περιλαμβάνονται η προσβολή του ματιού (οφθαλμικός έρπητας ζωστήρας), η τύφλωση, η πνευμονία, προβλήματα ακοής και η εγκεφαλίτιδα. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις είναι να δυνατόν να προκαλέσει το θάνατο.

Η ασθένεια προκαλείται από τον ιό της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα (VZV, Varicella Zoster Virus). Είναι ο ίδιος ιός που προκαλεί την ανεμοβλογιά.  

Μετα την ανεμοβλογιά ο ιός παραμένει στο σώμα του ασθενούς σε λανθάνουσα κατάσταση στα νευρικά κύτταρα, δηλαδή ενώ υπάρχει στα νεύρα δεν δημιουργεί πρόβλημα. Ο ιός μπορεί να επαναδραστηριοποιηθεί χρόνια αργότερα και να προκαλέσει τον έρπητα ζωστήρα.

Η αύξηση της ηλικίας και η μείωση της άμυνας του οργανισμού (προβλήματα του ανοσοποιητικού συστήματος) είναι παράγοντες που συμβάλλουν στην επαναδραστηριοποίηση του ιού VZV και στην πρόκληση του έρπητα ζωστήρα.

Υπολογίζεται ότι από 25% έως 33% των αθρώπων θα παρουσιάσουν έρπητα ζωστήρα. Η ασθένεια είναι συχνότερη μετά την ηλικία των 50 ετών και είναι πιο επικίνδυνη μετά τα 60.

Οποιοσδήποτε άνθρωπος έχει πάθει στη ζωή του ανεμοβλογιά κινδυνεύει να παρουσιάσει σε κάποια στιγμή στη ζωή του έρπητα ζωστήρα. Επισημαίνεται ότι οι περισσότερες περιπτώσεις εκδηλώνονται σε ηλικιωμένους άνω των 60 ετών δηλαδή στις ηλικίες που η νόσος είναι περισσότερο επικίνδυνη.

Ο μόνος τρόπος μείωσης του κινδύνου προσβολής από τον έρπητα ζωστήρα και αποφυγής του μακροχρόνιου πόνου που ακολουθεί την πάθηση είναι ο εμβολιασμός. Οι ηλικιωμένοι 60 ετών ή περισσότερο, μπορούν να λάβουν μια μόνο δόση του εμβολίου κατά του ιού VZV (Zostavax).

Το εμβόλιο περιέχει ζωντανό αλλά αδρανοποιημένο ιό και νεομυκίνη.  Δεν πρέπει να δίνεται σε άτομα με μειωμένη άμυνα του οργανισμού ή με αλλεργία στη νεομυκίνη ή άλλο συστατικό του εμβολίου.

Σε ορισμένους ανθρώπους της εν λόγω ηλικιακής ομάδας, είναι προτιμότερο να μη γίνει το εμβόλιο εάν έχουν εξασθενημένο το σύστημα άμυνας του οργανισμού τους από ασθένειες ή θεραπείες που λαμβάνουν. Η άμυνα του οργανισμού μπορεί να μειώνεται από παθήσεις όπως καρκίνο, λευχαιμία, λέμφωμα, AIDS, ενεργή φυματίωση ή από θεραπείες όπως η ακτινοθεραπεία, η χημειοθεραπεία και τα κορτικοστεροειδή φάρμακα.

Το εμβόλιο δεν πρέπει να χορηγείται σε γυναίκες που είναι ή μπορεί να είναι έγκυες. Άτομα που δυνατόν να έρθουν σε στενή επαφή με έγκυες γυναίκες οι οποίες δεν πέρασαν ανεμοβλογιά, πρέπει να συζητήσουν το θέμα με το γιατρό τους εάν σε μια τέτοια περίπτωση είναι σωστό να χρησιμοποιήσουν το εμβόλιο.  

Το εμβόλιο Zostavax δεν πρέπει να χορηγείται σε παιδιά και δεν είναι αντικατάστατο του εμβολίου Varivax που είναι το εμβόλιο για την πρόληψη της ανεμοβλογιάς στα παιδιά. Επίσης δεν υπάρχουν ικανοποιητικά στοιχεία για την ασφάλεια χορήγησης του εμβολίου Zostavax σε άτομα κάτω των 60 ετών. 

Σε άτομα που παρουσιάζουν έρπητα ζωστήρα παρά το γεγονός ότι εμβολιάσθηκαν, η σοβαρότητα της νόσου και η συχνότητα υποτροπών μειώνονται δραστικά. Το εμβόλιο δίνεται μόνο για σκοπούς πρόληψης της νόσου και δεν αποτελεί θεραπεία για αυτούς που ήδη παρουσιάζουν τη νόσο ή τη μεθερπητική νευραλγία.

Έρευνες έχουν δείξει ότι σε άτομα άνω των 60 ετών που χορηγήθηκε το εμβόλιο Zostavax, η συχνότητα των περιστατικών μειώθηκε κατά 50%. Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου ήταν μεγαλύτερη (64%) στους ανθρώπους ηλικίας 60 έως 69 ετών. Η αποτελεσματικότητα μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας (41% για τις ηλικίες 70 έως 79 ετών και 18% για άτομα 80 ετών ή περισσότερο).

Σε ασθενείς που ήδη παρουσίασαν ένα πρώτο επεισόδιο έρπητα ζωστήρα, δεν είναι αποδεδειγμένη η χρησιμότητα του εμβολίου Zostavax. Στις περιπτώσεις αυτές δεν έχει ακόμη εξεταστεί ικανοποιητικά η αποτελεσματικότητα του.

Οι συχνότερες παρενέργειες του εμβολίου είναι ερυθρότητα, ευαισθησία, πρήξιμο και πόνος στο σημείο που γίνεται ο εμβολιασμός και πονοκέφαλος.