Η καρδιομεγαλία δεν είναι μια ασθένεια αλλά ένα σημείο που δείχνει ότι υπάρχει πρόβλημα στην καρδία. Οι ασθένειες που συνοδεύονται από καρδιομεγαλία είναι πολλές.

Η καρδιομεγαλία, όπως διαφαίνεται από την ονομασία, είναι η αύξηση του μεγέθους της καρδίας, που συνοδεύεται από λειτουργικά ή και οργανικά προβλήματα. Η ανίχνευση της καρδιομεγαλίας μπορεί να γίνει κατά την κλινική εξέταση, από την ακτινογραφία, το ηλεκτροκαρδιογράφημα, την εξέταση με τους υπερήχους και άλλες απεικονιστικές μεθόδους όπως αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

Η καρδιομεγαλία κατατάσσεται συνήθως σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

1. Καρδιομεγαλία λόγω διάτασης της καρδίας
 
2. Καρδιομεγαλία λόγω υπερτροφίας των κοιλιών της καρδίας. Υπάρχει η υπερτροφία της αριστερής κοιλίας, της δεξιάς κοιλίας και του αριστερού κόλπου της καρδίας.

Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες η καρδιομεγαλία δεν είναι σημείο καρδιακής πάθησης. Οι αθλητές έχουν συχνά μεγάλη καρδία. Όμως στις περισσότερες περιπτώσεις, η καρδιομεγαλία σχετίζεται με σοβαρές ασθένειες.

Η πάχυνση του μυοκαρδίου, δηλαδή του μυ της καρδίας λόγω αύξησης του φόρτου εργασίας που πρέπει να καταβάλλει η καρδία για να αποστέλλει επαρκώς το αίμα στο σώμα, μπορεί να είναι η αιτία μιας καρδιομεγαλίας.

Μια τέτοια παθολογική κατάσταση υπερτροφίας του μυοκαρδίου, παρατηρείται για παράδειγμα όταν ο ασθενής πάσχει από ψηλή πίεση που δεν αντιμετωπίζεται σωστά. Το αποτέλεσμα είναι η καρδία να υποχρεώνεται να καταβάλλει πολύ περισσότερες προσπάθειες για να εκτελεί το έργο της.

Το ίδιο μπορεί να συμβεί όταν υπάρχουν παθήσεις των βαλβίδων της καρδίας. Τα μηχανικά και λειτουργικά προβλήματα που δημιουργούν οι βαλβιδοπάθειες, υποχρεώνουν το μυοκάρδιο να καταβάλλει συνεχώς μεγαλύτερες προσπάθειες γεγονός που οδηγεί στην υπερτροφία του και σε καρδιομεγαλία.

Οι κυριότερες παθήσεις που συνοδεύονται από καρδιομεγαλία είναι:

1. Ψηλή πίεση: Η καρδιακή μυϊκή αντλία, επειδή υποχρεώνεται να καταβάλλει μεγαλύτερη δύναμη για να στέλνει το αίμα δια μέσου του αρτηριακού συστήματος, αυξάνεται σε μέγεθος
    
2. Βαλβιδοπάθειες: Παθήσεις των βαλβίδων της καρδίας (μιτροειδούς, αορτικής)
    
3. Καρδιομυοπάθεια: Αδυναμία του καρδιακού μυ
    
4. Μυοκαρδίτιδα: Προκαλείται κυρίως από ιούς, ιδίατερα από τους ιούς τύπου Coxasakie B
    
5. Καρδιακή ανεπάρκεια
    
6. Καρδιακή προσβολή, έμφραγμα του μυοκαρδίου, στεφανιαία νόσος της καρδίας, ισχαιμία του μυοκαρδίου
    
7. Αναιμία σοβαρής μορφής
    
8. Δρεπανοκυττάρωση
    
9. Θαλασσαιμία
    
10. Παχυσαρκία
     
11. Καθιστική ζωή, απουσία σωματικής άσκησης
     
12. Παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα
     
13. Αιμοχρωμάτωση: Πρόκειται για υπερφόρτωση του οργανισμού σε σίδηρο
     
14. Αμυλοείδωση: Συσσώρευση ανώμαλων πρωτεϊνών στον οργανισμό
     
15. Αύξηση της ηλικίας: Οι ηλικιωμένοι κινδυνεύουν περισσότερο από καρδιομεγαλία.

Σε μερικούς ανθρώπους, η αύξηση του μεγέθους της καρδίας, δεν προκαλεί σημεία ή συμπτώματα. Έτσι το πρόβλημα μπορεί να υπάρχει και να εξελίσσεται για χρόνια προτού γίνει η διάγνωση.

Η κλινική εικόνα της καρδιομεγαλίας εξαρτάται από τη γενεσιουργό πάθηση και τις οργανικές ή λειτουργικές βλάβες που έχουν δημιουργηθεί στην καρδία.

Τα συχνότερα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

1. Δυσκολίες στην αναπνοή
    
2. Βραχύπνοια (βραχεία επιπόλαια αναπνοή)
    
3. Ζαλάδες
    
4. Αρρυθμίες, ταχυπαλμία
    
5. Οιδήματα, κατακράτηση υγρών.

Η θεραπεία της καρδιομεγαλίας, εξαρτάται από την αιτία που την έχει προκαλέσει. Τα θεραπευτικά μέσα περιλαμβάνουν διατροφικές προσαρμογές, αλλαγές στον τρόπο ζωής, φάρμακα και χειρουργική προσέγγιση.

Η κατάσταση μπορεί να είναι αναστρέψιμη με επάνοδο του μεγέθους της καρδίας στο φυσιολογικό εάν η νόσος που ευθύνεται για αυτή, αντιμετωπισθεί έγκαιρα και κατάλληλα.

Εάν οι οργανικές και λειτουργικές ανωμαλίες που χαρακτηρίζουν την καρδιομεγαλία εξελίσσονταν για μεγάλο χρονικό διάστημα ή έχουν προχωρήσει σε σημαντικό βαθμό πριν από την έναρξη της κατάλληλης θεραπείας, τότε το πρόβλημα γίνεται συνήθως μόνιμο.