Το κάπνισμα σκοτώνει περισσότερους από 8 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο. Περισσότεροι από 7 εκατομμύρια από αυτούς τους θανάτους είναι αποτέλεσμα της άμεσης χρήσης καπνού, ενώ περίπου 1,2 εκατομμύρια είναι αποτέλεσμα της έκθεσης μη καπνιστών στο παθητικό κάπνισμα. Ο καπνός σκοτώνει έως και τους μισούς χρήστες του.

Η αποφυγή του καπνίσματος, ως πρόληψη του καρκίνου, από μόνη της, θα μπορούσε να μειώνει ετησίως τους θανάτους εξαιτίας καρκίνου κατά  29-31%. Η πρόληψη του καπνίσματος απαιτεί την αποφυγή χρήσης κάθε μορφής προϊόντων καπνού (κάπνισμα τσιγάρου, πίπας, πούρου, ναργιλέ) και αποφυγή έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα.

Συγγραφέας άρθρου: Δρ Λοΐζου Γ. Λοΐζος

Ο καρκίνος είναι συχνή νόσος. Υπολογίζεται ότι προσβάλλει έναν άνθρωπο σε κάθε τρεις, σε κάποια φάση της ζωής του. Με την αύξηση της ηλικίας ο κίνδυνος προσβολής από τη νόσο αυξάνεται σημαντικά. Αναμένεται σύντομα ότι ένας άνθρωπος σε κάθε δύο, σε κάποια φάση της ζωής του, θα προσβληθεί από καρκίνο. 

Οι παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες προσβολής από καρκίνο, εκτός από την ηλικία, έχουν πολλαπλασιαστεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Έχουν συμβάλει στην ανησυχητική αύξηση που καταγράφηκε για πολλές μορφές καρκίνου και λευχαιμίας. Η αναγνώριση με ακρίβεια των παραγόντων, που αυξάνουν τον κίνδυνο προσβολής από καρκίνο, είναι καθοριστικός συντελεστής στον πόλεμο κατά του καρκίνου.

Η πρόληψη εξουδετερώνει σε μεγάλο ποσοστό τον κίνδυνο προσβολής από τον καρκίνο. Είναι πολύ σημαντικό να γίνεται συνεχώς μια διαχρονική διαπαιδαγώγηση όλων για απλά, ανέξοδα, αλλά αποτελεσματικά προληπτικά μέτρα, που σώζουν ζωές.

Δυστυχώς δεν γίνονται όσα χρειάζονται από την πολιτεία, τους αρμόδιους εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς, όπως επίσης από την ιατρική κοινότητα και για την καταπολέμηση του καπνίσματος.

Ακόμη χειρότερα, δεν δίνεται η πρέπουσα εκπαίδευση εναντίον του καπνίσματος, κατά την παιδική ηλικία, όταν διαμορφώνονται οι χαρακτήρες των παιδιών και οι καθοριστικές συνήθειες του τρόπου ζωής στην ενηλικίωση.

Ο ρόλος των γιατρών είναι πολύ σημαντικός. Είναι αυτοί, που έχουν βασικό ρόλο στη διαπαιδαγώγηση του κοινού και των ασθενών τους για τον δηλητηριώδη, θανατηφόρο ρόλο κάθε μορφής καπνίσματος.

Ας δούμε μερικά από τα στοιχεία, που καλό είναι να έχουμε όλοι πάντα υπόψη μας:

1. Κάπνισμα οποιασδήποτε μορφής, προκαλεί πολλές μορφές καρκίνου: Το ενεργητικό ή παθητικό κάπνισμα (τσιγάρο, πίπα, πούρο, ναργιλές) είναι η αιτία θανάτου που περισσότερο από άλλες αιτίες μπορεί να προληφθεί. Το κάπνισμα προκαλεί πολλούς τύπους καρκίνου σε διάφορα όργανα (στόμα, πνεύμονες, λάρυγγα, οισοφάγο, ουροδόχο κύστη, νεφρούς, στομάχι, πάγκρεας, τράχηλο της μήτρας). Οι καπνιστές κινδυνεύουν επίσης περισσότερο να προσβληθούν από οξεία μυελοβλαστική λευχαιμία.

2. Περιβάλλον και καρκίνος: Το 67% των κρουσμάτων καρκίνου σχετίζεται με κάποιον περιβαλλοντικό παράγοντα. Για κάθε 3 περιπτώσεις καρκίνου, η μια μπορεί να σχετίζεται με κάποιου βαθμού έκθεση σε νοσηρούς περιβαλλοντικούς παράγοντες (κάπνισμα, αλκοόλ, διατροφή, ακτινοβολία, μικρόβια, χημικές ουσίες, αέρα, νερού και εδάφους).

3. Κάπνισμα και λευχαιμία: Η έκθεση σε μερικές χημικές ουσίες, όπως το βενζένιο, (χρησιμοποιούταν παλιά σε μπογιές), αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής από μερικές μορφές λευχαιμίας. Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο για οξεία μυελογενή λευχαιμία.

4. Καρκίνος πνεύμονα λόγω καπνίσματος: Σε 90% των ασθενών με καρκίνο πνεύμονα η αιτία είναι το κάπνισμα (ενεργητικό ή παθητικό) τσιγάρου, πίπας, πούρων ή ναργιλέ. Ο κίνδυνος αυξάνεται με τη χρονική διάρκεια καπνίσματος.

5. Καρκίνος μαστού, κάπνισμα και αλκοόλ: Οι γυναίκες, που πίνουν περισσότερο από 3 αλκοολούχα ποτά κάθε μέρα, έχουν αυξημένο κίνδυνο για την ασθένεια. Το ίδιο ισχύει και για τις γυναίκες, που καπνίζουν.

6. Καρκίνος στο πάγκρεας και κάπνισμα: Το κάπνισμα αποδείχτηκε ως ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για καρκίνο στο πάγκρεας. Τα άτομα που καπνίζουν με οποιοδήποτε τρόπο έχουν περισσότερες πιθανότητες να προσβληθούν από καρκίνο στο πάγκρεας, από ό,τι οι μη καπνιστές. Όσο πιο πολύ καπνίζει κάποιος, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος.

7. Καρκίνος παχέος εντέρου και κάπνισμα: Το κάπνισμα, σε συνδυασμό με καθιστική ζωή και διατροφή πλούσια σε ζωικά λίπη, συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο για τη νόσο. Οι μακροχρόνιοι καπνιστές παρουσιάζουν συχνότερα καρκίνους του παχέος εντέρου παρά οι μη καπνιστές.

8. Καρκίνος νεφρού και κάπνισμα: Οι ειδικοί πιστεύουν ότι μέχρι 40% των περιστατικών του καρκίνου του νεφρού προκαλούνται από το κάπνισμα. Αυτοί που καπνίζουν πούρα ή πίπες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Μετά τη διακοπή του καπνίσματος ο κίνδυνος μειώνεται.

9. Καρκίνος ουροδόχου κύστης και κάπνισμα: Ο κυριότερος παράγοντας, που ευνοεί την ανάπτυξη του καρκίνου της ουροδόχου κύστης, είναι το κάπνισμα. Οι καπνιστές έχουν διπλάσιες πιθανότητες, από μη καπνιστές, να προσβληθούν από τη νόσο. Από τους θανάτους, λόγω καρκίνου της ουροδόχου κύστης σε άνδρες και γυναίκες, 48% και 28% αντίστοιχα οφείλονται στο κάπνισμα.

10. Καρκίνος λάρυγγα και κάπνισμα: Πέραν του 95% των ασθενών, που προσβάλλονται από καρκίνο του λάρυγγα, είναι καπνιστές.

11. Καρκίνος στο στομάχι και κάπνισμα: Το κάπνισμα τσιγάρων αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο στο στομάχι. Σε άτομα, που διακόπτουν το κάπνισμα, οι πιθανότητες να παρουσιάσουν καρκίνο στο στομάχι μειώνονται στο επίπεδο των πιθανοτήτων, που έχουν οι μη καπνιστές.

Όλοι μαζί μπορούμε να νικήσουμε τον καρκίνο. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο καθένας από εμάς έχει τον δικό του ρόλο - στην πρόληψη καπνίσματος είναι σημαντικότατος - να διαδραματίσει στον πόλεμο κατά του καρκίνου.

Τελειώνοντας, θέλω να επαναλάβω, ότι όλοι μας, τα αρμόδια όργανα της πολιτείας, οι διεθνείς οργανισμοί που μάχονται κατά του καρκίνου, αλλά ακόμη περισσότερο, εμείς οι γιατροί, ως ιατρική κοινότητα, απαιτείται να αφιερώνουμε χρόνο και ενέργεια για να διαπαιδαγωγούμε συνεχώς το κοινό, τους ασθενείς και τα παιδιά μας στις δηλητηριώδεις και θανατηφόρες επιπτώσεις του καπνίσματος.    

 

* Συγγραφέας άρθρου:
Καθηγητής Λοΐζος Γ. Λοΐζου,
Πρόεδρος Ιδρύματος ΕΛΠΙΔΑ για παιδιά με καρκίνο και λευχαιμία,
Κλινικός Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας,
Παιδίατρος, Παιδογκολόγος-Παιδοαιματολόγος,
τ. Διευθυντής Παιδογκολογικής-Παιδοαιματολογικής Κλινικής
Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ, Λευκωσία.