Ο ύπνος είναι ένα θέμα εξαιρετικά σημαντικό σε όλους τους τομείς της ζωής μας και σε οποιαδήποτε ηλικία.

Η ποιότητα του ύπνου καθορίζει την υγεία μας. Επηρεάζει κάθε σύστημα του οργανισμού μας, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά.

Η στέρηση ύπνου είναι αιτία πολλών ασθενειών, εργασιακών ατυχημάτων, μείωση της επαγγελματικής, προσωπικής, οικογενειακής και κοινωνικής ευτυχίας, όπως επίσης αιτία οικονομικής δυσπραγίας.

Από εμάς λοιπόν εξαρτάται να δώσουμε την προσοχή που χρειάζεται έτσι ώστε ο χρόνος που θα δώσουμε για το σεμινάριο, να είναι μια πολύτιμη επένδυση που κάνουμε για το μέλλον μας, τόσο προσωπικά όσο και για την οικογένεια και τα παιδιά μας.

Μετά από το καλωσόρισμα και την εισαγωγή από τη Δρ Μαρία Μιχαηλίδη, Καθηγήτρια, Τμήμα Διοίκησης, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, οι ομιλητές και τα θέματά τους ήταν:

1. Οι επιδράσεις του ύπνου στην υγεία μας και η ευτυχισμένη μακροζωία, Δρ Λοΐζος Λοΐζου, Καθηγητής Παιδιατρικής, Παιδογκολογίας και Παιδοαιματολογίας, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστήμιου Λευκωσίας.
2. Η σημασία του ύπνου στην υγεία της καρδίας και του εγκεφάλου, Δρ Πέτρος Αγαθαγγέλου, Καρδιολόγος και Προέδρος του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου.
3. Οι κυριότερες διαταραχές του ύπνου και οι επιδράσεις τους στην υγεία μας, Δρ Μήνα Οικονομίδου, Πνευμονολόγος με εξειδίκευση στις διαταραχές ύπνου, είναι δηλαδή Υπνολόγος.
4. Τα παιδιά μας και η σημασία του ύπνου στην ανάπτυξη και πρόοδο τους, Δρ Μιχάλης Αναστασιάδη, Παιδίατρος και Πρόεδρος της Παιδιατρικής Εταιρίας Κύπρου.
5. Ο διαβήτης και ο ρόλος της στέρησης ύπνου στη γένεση, εξέλιξη και επιπλοκές του, Δρ Πολύκαρπος Ευριπίδου, Παθολόγος-Διαβητολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας και Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Διαβητολογίας Κύπρου.

Το κείμενο που ακολουθεί περιέχει τα βασικά σημεία από τις παρουσιάσεις των ομιλητών. Πρόκειται για γνώσεις, που καλό είναι να γνωρίζετε. Αυτά που παρουσιάζονται στο βίντεο, με περιεκτικό και ελκυστικό τρόπο, είναι πραγματικά εφόδια, που εάν τα χρησιμοποιούμε σωστά, θα αποκομίζουμε συνεχώς μεγάλα κέρδη.

Θέλουμε να τονίσουμε ότι ο στόχος μας στο σεμινάριο ήταν να λάβουν ενεργό μέρος οι συμμετέχοντες με τις ερωτήσεις τους. Για το λόγο αυτό οι παρουσιάσεις ήταν σύντομες αλλά βέβαια περιεκτικές και πλούσιες σε πρακτικές συμβουλές. Έτσι είχαμε πολύ χρόνο για ερωτήσεις και συζήτηση.

Θέλουμε να ευχαριστήσουμε ιδιαίτερα τον Παγκύπριο Ιατρικό Σύλλογο και ιδιαίτερα τον Πρόεδρο του, Δρ Πέτρο Αγαθαγγέλου, που έθεσαν υπό την αιγίδα τους το σεμινάριο μας, αντιλαμβανόμενοι την τεράστια σημασία της ορθής διαπαιδαγώγησης του ευρύτερου κοινού, αλλά και των επαγγελματιών της υγείας, σε χρόνια σοβαρά προβλήματα, όπως και επίκαιρα φλέγοντα ζητήματα που αφορούν τη Δημόσια Υγεία.

Πράγματι, ο ρόλος του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου στην ορθή, επιστημονικά τεκμηριωμένη και διαρκή εκπαίδευση όλης της κοινωνίας είναι καθοριστικός και απαραίτητος. Σας ανακοινώνουμε ότι θα ακολουθήσουν και άλλα παρόμοια σεμινάρια / συζητήσεις για τα οποία θα σας ενημερώνουμε έγκαιρα.

Θερμές ευχαριστίες επίσης και στους άλλους Ακαδημαϊκούς και Επιστημονικούς Οργανισμούς που αγκάλιασαν την πρωτοβουλία που είναι η Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Λευκωσίας, η Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου, η AHEPA (American Hellenic Educational and Progressive Association), η Σχολή Διοίκησης του Πανεπιστήμιου Λευκωσίας και ο Σύνδεσμος Υποτρόφων Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη – Κύπρου.

Είναι με μεγάλη ευγνωμοσύνη που ευχαριστούμε τον χορηγό του σεμιναρίου μας, που είναι η εταιρεία  «Στρώμα».

Η εταιρεία «Στρώμα», που το σύνθημά της είναι «Αξίζεις καλύτερο ύπνο» είναι ένας δυναμικός Οργανισμός κατασκευής στρωμάτων στην Κύπρο, που εκτός από την τοπική της δραστηριότητα, βραβεύτηκε για τη σημαντική εξαγωγική δραστηριότητά της, την οποία συνεχίζει αμείωτα με επιτυχία σε διάφορες χώρες, αντιπροσωπεύοντας επάξια τις εξαγωγικές παραγωγές της Κύπρου.

Συγχαίρουμε την εταιρεία «Στρώμα» για την απόφαση της να στηρίζει συνεχώς και μακροχρόνια την εκπαίδευση του κοινού και των επαγγελματιών της υγείας, για τον ύπνο και την υγεία μας.

Με το πέρας του σεμιναρίου προσφέρθηκαν καφές, γλυκά και αλμυρά, προσφορά του Συνδέσμου Υποτρόφων Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη – Κύπρου τους οποίους ευχαριστούμε πάρα πολύ.

Α. ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ Η ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ ΜΑΚΡΟΖΩΙΑ

Η σημασία της συνεχούς εκπαίδευσης του κοινού, αλλά και των επαγγελματιών της υγείας σε θέματα υγείας, ιατρικής και ποιότητας ζωής είναι τεράστια. Δυστυχώς δεν της δίνεται η σημασία που απαιτείται

Η πανδημία Covid μεταξύ άλλων ανέδειξε την ανεπάρκεια της ορθής διαπαιδαγώγησης του κοινού σε φλέγοντα θέματα υγείας. Για τους λόγους αυτούς, ο Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος, αποφάσισε την έναρξη δραστηριοτήτων με στόχο τη συνεχή εκπαίδευση του ευρύτερου κοινού σε φλέγοντα θέματα που αφορούν στην υγεία μας. 

Αυτή είναι η πρώτη δραστηριότητα με τη μορφή σεμιναρίου / συζήτησης, με ολιγόλεπτες αλλά περιεκτικές παρουσιάσεις από εμπειρογνώμονες που ακολουθούνται από ερωτήσεις και συζήτηση με το κοινό, με διδακτικό περιεχόμενο, με διάρκεια από μία έως δύο ώρες.   

Με την καινοτόμο αυτή προσπάθεια μας, θέλουμε και έχουμε ως στόχο, οι συμμετέχοντες όταν θα φεύγουν από το σεμινάριό μας, να νιώθουν πιο πλούσιοι απ’ ότι ήταν, όταν είχαν έρθει.

Το ερώτημα που τίθεται είναι γιατί διαλέξαμε αρχικά ως πρώτη διαπαιδαγωγική συνάντηση τον ύπνο;

Διότι είναι τεράστια σημασία του προβλήματος. Ας δούμε περιληπτικά μερικά βασικά στοιχεία: 

1. Σε ατομικό επίπεδο, για την υγεία του καθενός μας: Όλα επηρεάζονται! (ηλικίες, λειτουργίες)
2. Για την ασφάλεια στην εργασία, στο δρόμο, στο περιβάλλον, η έλλειψη ύπνου μπορεί να έχει τραγικότατες συνέπειες, όπως έχει τεκμηριωθεί στις ακόλουθες καταστροφές, που σχετίστηκαν με στέρηση ύπνου:
   
   1. τα πυρηνικά δραματικά ατυχήματα Τσερνομπίλ (1986) και Three Mile Island (ΗΠΑ, 1979)
   2. η διαρροή του Exxon Valdez (1989), η τραγωδία του Space Shuttle Challenger (1986)
   3. η κούραση στο τιμόνι, ιδιαίτερα όταν συνδυαστεί έστω και με ελάχιστο αλκοόλ, κάθε μέρα παγκοσμίως προκαλεί μεγάλο αριθμό θανάτων και σοβαρών αναπηριών
   4. τα επαγγελματικά λάθη πιλότων, γιατρών, νοσηλευτών, ελεγκτών, στρατιωτικών και άλλων, ευθύνονται για απώλειες ζωών, πρόκληση αναπηριών και άλλων καταστροφών.
3. Για την οικονομία: Η έλλειψη ύπνου προκαλεί απώλεια σχεδόν 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως σε 5 χώρες του ΟΟΣΑ ( ΗΠΑ, Καναδά, ΗΒ, Γερμανία, Ιαπωνία)
4. Για τους εργοδότες: Η απώλεια στην παραγωγικότητα, στην κερδοφορία και οι κίνδυνοι ατυχημάτων, ασθενειών και διαπροσωπικών προβλημάτων στην εργασία είναι αποτελέσματα στέρησης ύπνου των εργαζομένων. Για τους λόγους αυτούς, οι εργοδότες χρειάζεται να λαμβάνουν μέτρα αντιμετώπισης της μάστιγας της στέρησης του ύπνου   
5. Για τους πολιτικούς και τις αρμόδιες αρχές: Απαιτούνται πρωτοβουλίες από τις αρμόδιες πολιτικές και κυβερνητικές αρχές που να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της έλλειψης ύπνου σε όλες τις πτυχές του στην κοινωνία. 
6. Για τους γιατρούς! Δυστυχώς, όταν οι γιατροί εξετάζουν ασθενείς, σπάνια ρωτούν να μάθουν για την ποσότητα και ποιότητα του ύπνου τους. Όμως, είναι πολλές οι παθήσεις, που προάγονται ή επιδεινώνονται από στέρηση ύπνου! Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γίνεται η διάγνωση της στέρησης ύπνου, διότι α) θα αποφεύγονται αχρείαστες εξετάσεις και θεραπείες και β) η αντιμετώπιση προβλήματος θα είναι πολύ πιο καλή, με μέτρα για καλύτερο ύπνο.

Γενικά στοιχεία για τον  ύπνο:

1. Κοιμόμαστε περίπου το 1/3 της ζωής μας!
   Ετησίως = 3,285 ώρες = 140 μέρες! - Για όλη τη ζωή μας: 25 χρόνια!
2. Ο καλός ύπνος προφυλάσσει από ασθένειες - προσφέρει μακροζωία.
3. Δυστυχώς δεν δίνουμε στον ύπνο το χρόνο και τη σημασία που χρειάζεται.
4. Το σώμα μας, ως ενήλικες, χρειάζεται 7 έως 8 ώρες ύπνου κάθε νύκτα. Ο απογευματινός ύπνος (σιέστα) είναι ωφέλιμος.
5. Λιγότερος ή περισσότερος ύπνος συνήθως βλάπτουν.
6. Η στέρηση ύπνου, που μαστίζει όλο και οι περισσότερους, έχει πολλές αιτίες (σύγχρονος τρόπος ζωής, τηλεόραση, διαδίκτυο, απληστία, εργασία, παθήσεις υπνικών διαταραχών, στρες, κλπ.)

Το μήνυμα που προκύπτει είναι ξεκάθαρο:   
Μην κλέβετε χρόνο από τον ύπνο σας, για να κάνετε άλλα πράγματα!
Θα έχετε έτσι μια υγιέστερη ζωή, μεγαλύτερης διάρκειας και με καλύτερη διάθεση.

Ας δούμε τώρα το ερώτημα, τι προκαλεί στον οργανισμό μας ή έλλειψη του ύπνου και γιατί μας βλάπτει;

1. Αύξηση παραγόντων, που προάγουν τη φλεγμονή: CRP, TNF του οποίου η αύξηση προδιαθέτει για διαβήτη. Η χρόνια φλεγμονή σχετίζεται με γένεση καρκίνων.
2. Ανεπάρκεια ινσουλίνης: Δημιουργείται ανθεκτικότητα των κυττάρων στη δράση ινσουλίνης με αποτέλεσμα την αύξηση γλυκόζης στο αίμα. Προάγει, προκαλεί η επιδεινώνει τον διαβήτη!
3. Αδενοσίνη: Ο βασικός ρυθμιστής ύπνου! Αύξηση αδενοσίνης = ανάγκη για ύπνο. Ο ύπνος τη μειώνει στο αίμα και εγκέφαλο. Συνεχείς ψηλές συγκεντρώσεις λόγω αϋπνίας = χρόνια φλεγμονή!
4. Γκρελίνη: Η ορμόνη όρεξης. Έλλειψη ύπνου = αύξηση όρεξης! (λιπαρά, γλυκά, αλμυρά, junk food).
5. Λεπτίνη: Η ορμόνη μείωσης την όρεξης. Έλλειψη ύπνου = μείωση λεπτίνης = παχυσαρκία!
6. Κορτιζόνη: Ορμόνη του στρες. Στέρηση ύπνου = αύξηση κορτιζόνης. Αυξάνει α) όρεξη (λιπαρά, γλυκά, αλμυρά, junk), β) πίεση, γ) αυξάνει καρδιακό ρυθμό και δ) αυξάνει στρες.
7. Μελατονίνη: Στέρηση ύπνου = διαταραχές έκκρισης μελατονίνης

Ας δούμε τώρα, πώς ο ύπνος βοηθά την υγεία και προσθέτει χρόνια στη ζωή μας;

1. Καρδία: Συμβάλλει στην υγεία της καρδίας: άνθρωποι που δεν κοιμούνται αρκετά κινδυνεύουν από ψηλότερη πίεση, χοληστερόλη αίματος και φλεγμονή = Αυξάνεται ο κίνδυνος για καρδιακές νόσους.
2. Καρκίνος: Προφυλάσσει από καρκίνο. Η στέρηση ύπνου συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο (μαστού, παχέος εντέρου, ωοθηκών, προστάτη) λόγω χρόνιας φλεγμονής και μείωσης της άμυνας (ανοσοποιητικό σύστημα).
3. Παχυσαρκία-Υπερβαρία: Βοηθά εναντίον της παχυσαρκίας. Η στέρηση ύπνου αυξάνει την ορμόνη της όρεξης και οδηγεί σε υπερφαγία με παχυσαρκία ή υπερβολικό βάρος σώματος.
4. Ζαχαρώδης διαβήτης (διαβήτης τύπου 2): Προφυλάσσει από ζαχαρώδη διαβήτη. Η έλλειψη ύπνου προκαλεί ανεπάρκεια δράσης ινσουλίνης. Διαβητικοί με στέρηση ύπνου κινδυνεύουν πιο πολύ από επιπλοκές διαβήτη.
5. Εγκέφαλος – Διανόηση: Ο ύπνος ενδυναμώνει τη μνήμη, τη μάθηση, αυξάνει την εγρήγορση, τις γνωστικές και τις πνευματικές ικανότητες.
6. Ψυχική υγεία: Βελτιώνει την ψυχική υγεία. Μειώνει στρες και κακή
   διάθεση, απομακρύνει κίνδυνο κατάθλιψης και άγχους.
7. Φλεγμονή: Μειώνει τη φλεγμονή. Η χρόνια φλεγμονή σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιόπαθειες, καρκίνο και άλλες παθήσεις. Ο ύπνος μειώνοντας τη φλεγμονή, επιτρέπει την επούλωση των βλαβών και την αναζωογόνηση του οργανισμού.
8. Παιδιά: Ο αναγκαίος σε ώρες ύπνος, ανάλογα με την ηλικία των παιδιών είναι άκρως απαραίτητος για τη σωματική και πνευματική ανάπτυξη τους. Η στέρηση έστω και λίγων από αυτές τις ώρες, μπορεί να είναι αιτία πρόκλησης μη ανατρέψιμων βλαβών στην ανάπτυξη των παιδιών.
9. Ασφάλεια, ατυχήματα οδικά, επαγγελματικά, περιβαλλοντικά: Προφυλάσσει από εργασιακά και οδικά δυστυχήματα, όπως και από τεράστιες καταστροφές, όπως αυτές που περιεγράφηκαν εδώ πιο πάνω.
10. Σεξ: Η σεξουαλική ζωή απαιτεί και βελτιώνεται από τον καλό ύπνο.
11. Ευημερία - Ανάπτυξη: Επαγγελματική, οικονομική, οικογενειακή και κοινωνική επιτυχία και ευτυχία απαντώνται πολύ συχνότερα σε άτομα που κοιμούνται καλά.

Β. ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΔΟ ΤΟΥΣ: ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

1. Στέρηση ύπνου στα παιδιά: Συνέπειες για όλη τη ζωή
   1. Ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών όλων των ηλικιών στην εποχή μας στερούνται καθημερινά πολύτιμου ύπνου.
   2. Η απώλεια ύπνου στα παιδιά είναι αιτία πολλών κακών στη σωματική και ψυχική τους υγεία.
   3. Δημιουργεί προϋποθέσεις για πολλές ασθένειες που θα τα συνοδεύουν σε όλη τη ζωή τους.
      
      
2. Τα παιδιά που δεν κοιμούνται όσες ώρες απαιτούνται για την ηλικία τους παρουσιάζουν μεταξύ άλλων:
   1. Ευερεθιστότητα.
   2. Δυσκολίες συγκέντρωσης και μνήμης με προβλήματα μάθησης.
   3. Χαμηλότερη απόδοση στο σχολείο.
   4. Προβλήματα συμπεριφοράς: Παρορμητική συμπεριφορά, ελλειμματική προσοχή και υπερκινητικότητα (προσομοιάζει με ΔΕΠΥ, διαταραχής ελλειμματικής προσοχής με υπερκινητικότητα).
   5. Παχυσαρκία, με κίνδυνο το σοβαρό αυτό πρόβλημα να τα ταλαιπωρεί για όλη τους τη ζωή.
   6. Αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων.
   7. Κούραση, υπνηλία.
3. Οι κυριότεροι ένοχοι, που κλέβουν ώρες ύπνου από τα παιδιά μας σήμερα είναι η τηλεόραση, το διαδίκτυο δια μέσου των κινητών τηλεφώνων και άλλων συσκευών, όπως ταμπλέτες και υπολογιστές και τα ηλεκτρονικά παιγνίδια.
4. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας χρειάζονται από 11 έως 13 ώρες ύπνου καθημερινά.
   Τα παιδιά σχολικής ηλικίας, χρειάζονται 10 έως 11 ώρες ύπνου.

5. Ο κίνδυνος της παχυσαρκίας στα παιδιά:
   1. Σε έρευνα στο Ηνωμένο βασίλειο φάνηκε ότι για ένα παιδί 3 χρονών, η παρακολούθηση τηλεόρασης 8 ωρών εβδομαδιαίως, μπορεί να προκαλεί πρόσληψη περιττών κιλών και οδηγεί στην παχυσαρκία.
      Το ίδιο συμβαίνει όταν παιδιά αυτής της ηλικίας κοιμούνται λιγότερο από 10,5 ώρες.
   2. Η παχυσαρκία και η υπερβαρία στην παιδική ηλικία είναι παθολογικές καταστάσεις, που πολύ πιθανόν θα συνοδεύουν τα παιδιά σε όλη τους τη ζωή.
   3. Η παχυσαρκία αυξάνει ουσιαστικά τις πιθανότητές τους να προσβληθούν, όταν θα είναι ενήλικες, από διαβήτη τύπου 2, καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά επεισόδια, άπνοια ύπνου και τουλάχιστον 7 τύπους καρκίνου.
6. Λιγότερες ώρες τηλεόρασης και περισσότερες ώρες ύπνου, σημαίνει για τα παιδιά λιγότερους κινδύνους για ατυχήματα, προβλήματα μάθησης, συμπεριφοράς και καλύτερη σωματική υγεία. Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει όλοι να συμβάλουν.
7. Οι γονείς μπορούν να δίνουν το παράδειγμα και οι δάσκαλοι στο σχολείο να βοηθούν τα παιδιά και τους έφηβους, να κατανοήσουν καλύτερα τους κινδύνους και τις μακροχρόνιες αρνητικές συνέπειες της στέρησης ύπνου.

Επιπρόσθετα στοιχεία:

• Τα παιδιά σχολικής ηλικίας, που χάνουν έστω και μια ώρα από τον καθημερινό νυχτερινό τους ύπνο, παρουσιάζουν μείωση της προσοχής και των νοητικών τους λειτουργιών.
  Τα παιδιά σχολικής ηλικίας χρειάζονται τουλάχιστο 9 ώρες ύπνου, για να ξεκουραστούν καλά. Σήμερα όμως η τηλεόραση, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, το διαδίκτυο και άλλες ελκυστικές για τα παιδιά δραστηριότητες, τα εμποδίζουν από το να κοιμηθούν όταν πρέπει. Επιπρόσθετα, πολλά παιδιά έχουν στο υπνοδωμάτιο τους τηλεόραση, κινητά τηλέφωνα ή άλλες ηλεκτρονικές συσκευές. Το υπνοδωμάτιο, από τόπος ύπνου και ξεκούρασης γίνεται χώρος για πολλές άλλες δραστηριότητες, που τα κρατά ξύπνια.
• Είναι απαραίτητο παιδιά που θεωρούνται ότι πάσχουν από ΔΕΠΥ να ελέγχονται κατά πόσο παρουσιάζουν ροχαλητό ή πάσχουν από το σύνδρομο άπνοιας του ύπνου.
  Σε τέτοιες περιπτώσεις η θεραπεία της οργανικής αιτίας που προκαλεί τη στέρηση ύπνου στο παιδί, θα διορθώσει και το σύνδρομο ΔΕΠΥ. Τα άλλα παιδιά σχολικής ηλικίας θα πρέπει απαραίτητα να κοιμούνται τουλάχιστο για 9 ώρες κάθε βράδυ για να μπορέσει ο εγκέφαλός τους να αναπτυχθεί και να αποδώσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό.
• Το ροχαλητό στα παιδιά προκαλεί έλλειψη ύπνου και απαιτείται έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία.
  Οι παράγοντες κινδύνου που προδιαθέτουν τα παιδιά για ροχαλητό είναι ανάλογοι με αυτούς που αυξάνουν τον κίνδυνο τους, να προσβληθούν από αλλεργικές διαταραχές.
  Οι παράγοντες που πολλαπλασιάζουν τις πιθανότητες ενός παιδιού προσχολικής ηλικίας να παρουσιάσει ροχαλητό, περιλαμβάνουν την έκθεση του στο κάπνισμα κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του, το άσθμα, το έκζεμα και τη ρινίτιδα. Η αναγνώριση των αιτιών που προκαλούν ροχαλητό σε ένα παιδί είναι σημαντική. Μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων παιδικού ροχαλητού, οφείλονται σε αλλεργικά φαινόμενα. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις λόγω παχυσαρκίας ή σοβαρότερων ανατομικών ανωμαλιών που πρέπει να ανιχνεύονται διότι προκαλούν σοβαρότερες αποφρακτικές άπνοιες του ύπνου. Το ροχαλητό είναι υπνική διαταραχή που ευθύνεται για στέρηση ύπνου στα παιδιά και για αυτό απαιτείται έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση.

Γ. Η ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΚΑΙ ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΠΝΟ

1. Ο ύπνος είναι κρίσιμος για την καλή υγεία. Βοηθά το σώμα μας να επουλωθεί και να αναζωογονηθεί. Ο καλός ύπνος βοηθά στο να λειτουργούμε κανονικά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
2. Τα χρόνια προβλήματα του ύπνου μπορούν να βλάψουν την υγεία της καρδιάς μας. Δυστυχώς ο σύγχρονος τρόπος ζωής, με όλες τις τεχνολογίες διαδικτύου και τις αυξημένες υποχρεώσεις της εργασίας, οδηγούν στη στέρηση ύπνου. Υπολογίζεται ότι πέραν του 50% των ενηλίκων στις ανεπτυγμένες χώρες υποφέρει από έλλειψη ύπνου, είτε λόγω του τρόπου ζωής είτε λόγω υπνικών διαταραχών.
3. Γιατί οι ενήλικες που κοιμούνται λιγότερο από 7 ώρες κάθε νύχτα κινδυνεύουν περισσότερο από ψηλή πίεση (υπέρταση), καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο; Διότι κατά τον κανονικό ύπνο, η αρτηριακή μας πίεση μειώνεται. Στις υπνικές διαταραχές και στη στέρηση του ύπνου γενικότερα, το σώμα μας δεν μειώνει ικανοποιητικά την πίεση. Η ψηλή πίεση για μεγάλα χρονικά διαστήματα, βλάπτει τις αρτηρίες με σημαντική αύξηση του κινδύνου για καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο. Επίσης, η στέρηση ύπνου, λόγω του ότι προάγει τον ζαχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και την παχυσαρκία, προσθέτει έτσι στον κίνδυνο για καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια.
4. Ποιες διαταραχές του ύπνου μπορούν να βλάψουν την υγεία της καρδιάς μας;
   1. Η αποφρακτική άπνοια του ύπνου συμβαίνει όταν η δίοδος του αέρα μπλοκάρεται επανειλημμένα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Προκύπτει τότε διακοπή της αναπνοής στιγμιαία, που τη διαδέχεται μια θορυβώδης έντονη εισπνοή. Είναι συχνή διαταραχή του ύπνου, που χαρακτηρίζεται από έντονο ροχαλητό και συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο θανάτου. Όσο πιο σοβαρής μορφής είναι η άπνοια του ύπνου που παρουσιάζει ο ασθενής, τόσο πιο αυξημένες είναι οι πιθανότητές του για πρόωρο θάνατο. Η υπνική άπνοια μπορεί να προκληθεί από παχυσαρκία, κάπνισμα, αλκοόλ, ηρεμιστικά ή υπνωτικά. Επίσης συμβαίνει συχνότερα σε άνδρες, άτομα μεγάλης ηλικίας και σε αυτά με παχύτερο λαιμό.
   2. Η αποφρακτική άπνοια του ύπνου προκαλεί αύξηση της αρτηριακής πίεσης, δηλαδή υπέρταση, και αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο. Η τεράστια μάστιγα της υγείας μας που είναι η ψηλή πίεση - 1 άνθρωπος στους 3 πάσχει από ψηλή πίεση - μπορεί να οφείλεται, μεταξύ άλλων,  και στον τρόπο ζωής μας, που χαρακτηρίζεται από στέρηση ύπνου.
   3. Η αϋπνία είναι η κατάσταση κατά την οποία ο ασθενής δυσκολεύεται να αποκοιμηθεί ή όταν αποκοιμηθεί δεν μπορεί να κοιμηθεί ικανοποιητικά διότι ξυπνά. Πρόκειται για συχνή πάθηση με σημαντικές παθολογικές προεκτάσεις. Η αυπνία συσχετίστηκε με την πρόκληση ψηλής πίεσης, καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικών επεισοδίων. Οι παθήσεις αυτές, προάγονται ακόμη πιο πολύ από το αυξημένο στρες και όρεξη με παχυσαρκία που η έλλειψη ύπνου δημιουργεί. 

Εν κατακλείδι και συμπερασματικά, είναι απαραίτητο να θυμόμαστε ότι η έλλειψη ύπνου εξαιτίας διαταραχών του ύπνου ή του τρόπου ζωής μας,  βλάπτει σοβαρά την υγεία κα την ποιότητα ζωής μας.

Όλα τα συστήματα του σώματος πάσχουν λόγω έλλειψης ύπνου, αλλά οι βλάβες στο καρδιαγγειακό σύστημα οδηγούν σε αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα λόγω καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων.

Πρέπει να μας γίνει βίωμα και να εφαρμόζουμε το ότι «ο καλός ύπνος προστατεύει από διάφορες, απειλητικές για τη ζωή ασθένειες και προσθέτει χρόνια στη ζωή μας».

Δ. ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΥΠΝΟΣ

1. Ο ζαχαρώδης διαβήτης, απειλεί όλο και περισσότερο την υγεία των ανθρώπων παγκοσμίως. Ο αριθμός των ατόμων που προσβάλλονται από διαβήτη αυξάνεται δραματικά.
2. Ο αριθμός των πρόωρων θανάτων λόγω διαβήτη, όπως και οι αναπηρίες ή οι επιπλοκές που προκαλεί - τύφλωση, νεφρική ανεπάρκεια, καρδιακή προβολή (έμφραγμα μυοκαρδίου, στεφανιαία νόσος), εγκεφαλικά επεισόδια (αποπληξία), ακρωτηριασμός κάτω άκρων - παρουσιάζουν επίσης έξαρση της αυξητικής τάσης.
3. Σε άτομα που έχουν έλλειψη ύπνου, αυξάνονται στο αίμα ουσίες που έχουν σχέση με φλεγμονή, όπως η CRP (C reactive protein) και ιδιαίτερα ο παράγοντας TNF (Tumor Necrosis Factor). Ο παράγοντας TNF σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για ζαχαρώδη διαβήτη και παχυσαρκία
4. Έρευνες έδειξαν ότι η έλλειψη ύπνου προδιαθέτει για διαβήτη, διότι προάγει την ανθεκτικότητα των κυττάρων στην ινσουλίνη. Ο κανονικός αριθμός ωρών που χρειάζεται ο, οργανισμός μας είναι μεταξύ 7.5 -8.5 ώρες κάθε νύκτα. Σε άτομα με 6.5 ώρες κατά μέσο όρο βρέθηκε ότι δημιουργούνται ανωμαλίες του μεταβολισμού της γλυκόζης λόγω κυρίως ανθεκτικότητας στη δράση της ινσουλίνης, γεγονός που οδηγεί σε ζαχαρώδη διαβήτη.
5. Η στέρηση ύπνου, εκτός από τον ζαχαρώδη διαβήτη και την παχυσαρκία λόγω αύξησης της όρεξης, είναι δυνατό κάποτε να οδηγεί σε μεταβολικό σύνδρομο με ιδιαίτερους κινδύνους για τη ζωή που περιλαμβάνουν ψηλή πίεση, ζαχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκία και αυξημένα λιπίδια (χοληστερόλη, τριγλυκερίδια) στο αίμα.
6. Πολλές μελέτες έδειξαν ότι η έλλειψη ύπνου ή ο κακός ύπνος (επαναλαμβανόμενα ξυπνήματα κατά τη διάρκεια της νύχτας, ο ανεπαρκής ύπνος, ο υπερβολικός ύπνος και ο ακανόνιστος ύπνος, όπως έχουν οι εργαζόμενοι με βάρδιες) επιδεινώνουν την κατάσταση των ασθενών με διαβήτη ή προδιαβήτη. Η ανθεκτικότητα στη δράση της ινσουλίνης και η δυσανεξία στη γλυκόζη που δημιουργεί η στέρηση καλού ύπνου οδηγεί σε ή επιδεινώνει τις διαβητικές παθήσεις.
7. Η αποφρακτική άπνοια ύπνου (υπνική άπνοια) επηρεάζει την ικανότητα των ανθρώπων να αναπνέουν κατά τη διάρκεια του ύπνου. Είναι μια από τις συχνότερες διαταραχές του ύπνου. Παρουσιάζεται συνήθως σε άτομα ηλικίας 35-54 ετών και ιδιαίτερα σε άτομα που είναι υπέρβαρα, καθώς αυτό μπορεί να έχει αντίκτυπο στην ικανότητά τους να αναπνέουν επαρκώς τη νύχτα. Πολυάριθμες ιατρικές μελέτες έχουν συνδέσει την αποφρακτική άπνοια ύπνου με μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης ζαχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
8. Συσχέτιση μεταξύ ύπνου και διαβήτη είναι καλά αποδεδειγμένη. Οι διακοπές στον βαθύ ύπνο συνιστούν βασικό μέρος του κινδύνου διαβήτη. Η παχυσαρκία κάνει πιο πιθανούς τόσο τον διαβήτη όσο και την υπνική άπνοια. Η υπνική άπνοια επηρεάζει έως και το ένα δέκατο των μεσηλίκων ανδρών και εκδηλώνεται ως διακοπή της αναπνοής κατά τις ώρες του ύπνου.
9. Το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών είναι διαταραχή του ύπνου που προκαλεί στέρησή καλού ύπνου. Από αυτήν πάσχουν 20% των ασθενών με διαβήτη.  Το σύνδρομο χαρακτηρίζεται από μυρμήγκιασμα ή άλλες ενοχλητικές αισθήσεις στα πόδια που μπορεί να επηρεάσουν τον ύπνο. Η πάθηση προάγει αλλά και επιδεινώνει τον διαβήτη.

Συμπερασματικά, θα συγκρατήσουμε ότι ο καλός ύπνος είναι απαραίτητος για την πρόληψη αλλά και για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του ζαχαρώδη διαβήτη.

Ε. ΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΣΟΒΑΡΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ

Ο ύπνος αποτελεί αναμφισβήτητα ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μας, αν αναλογιστεί κανείς ότι το ένα τρίτο αυτής κοιμόμαστε. Είναι βασική ανάγκη του οργανισμού και απαραίτητη προϋπόθεση για την βέλτιστη υγεία, σε συνδυασμό με την καλή διατροφή και τη σωματική άσκηση.

Θεωρείται απαραίτητος για:

1. ανάπαυση του νευρικού και μυϊκού συστήματος,
2. αποκατάσταση των κυτταρικών λειτουργιών και των ενεργειακών αποθεμάτων στον εγκέφαλο αλλά και σε όλο το σώμα (εξοικονόμηση ενέργειας- ο οργανισμός «υπολειτουργεί»- μείωση πίεσης, σφίξεις, λειτουργίες οργάνων..) δηλαδή αναστρέφει βλαπτικά αποτελέσματα εγρήγορσης,
3. για την εμπέδωση της μνήμης και εκκαθάριση πληροφοριών.

Η έλλειψη ποιοτικού ύπνου είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα, καθώς τα στατιστικά αναδεικνύουν ότι ένας στους τρεις ενήλικες ταλαιπωρείται από  κάποια διαταραχή ύπνου, με σημαντική επίδραση στη δημόσια υγεία.

Ένας μη ικανοποιητικός ύπνος, δεν μεταφράζεται απλά σε κούραση και εκνευρισμό, αλλά και σε πολλά σοβαρά και μακροχρόνια προβλήματα υγείας, όπως υπέρταση, καρδιαγγειακές παθήσεις, εγκεφαλικό επεισόδιο, διαβήτης.. Παράλληλα η στέρηση ύπνου έχει συνδεθεί με την αύξηση του σωματικού βάρους και της πιθανότητας κατάχρησης ουσιών, καθώς και με τις εξάρσεις ψυχικών νόσων.

Είναι γεγονός πως οι καταστάσεις που μπορεί να διαταράξουν τον ύπνο μας είναι δεκάδες. Για το λόγο αυτό η διεθνής κοινότητα ιατρικής του ύπνου έχει κατατάξει τις διαταραχές του ύπνου σε κάποιες κατηγορίες.

Σύμφωνα με τη τελευταία διεθνή ταξινόμηση των Διαταραχών ύπνου υπάρχουν 6 βασικές κατηγορίες διαταραχών:

1. Αϋπνία: Αποτελεί τη συχνότερη διαταραχή ύπνου στις σύγχρονες απαιτητικές κοινωνίες που ζούμε, καθώς 10% του πληθυσμού πάσχει από χρόνια αϋπνία και 30-45% από περιστασιακή. Χαρακτηρίζεται από δυσκολία στην έναρξη του ύπνου, τη διατήρηση του (σταθεροποίηση ή ποιότητα) και τη διάρκεια, που συμβαίνουν παρότι υπάρχουν ευκαιρία και κατάλληλες συνθήκες για ύπνο, και αυτό οδηγεί σε προβλήματα την επόμενη ημέρα (άγχος, καταθλιπτικό συναίσθημα, μειωμένη απόδοση στην εργασία, ατυχήματα- εργατικά, τροχαία).
   
   
2. Διαταραχές αναπνοής στον ύπνο: Συχνότερο το σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο που αφορά έως και το 10% του πληθυσμού από τελευταίες μελέτες. Είναι μια κατάσταση η οποία συνήθως συνοδεύεται από ροχαλητό και παρατηρούνται επανειλημμένα επεισόδια μερικής ή πλήρους διακοπής της ροής του αέρα στους ανώτερους αεραγωγούς, με αποτέλεσμα τη μείωση του οξυγόνου στο αίμα και αφυπνίσεις του εγκεφάλου για αποκατάσταση της βατότητας των αεραγωγών. Προκαλείται κατακερματισμός του ύπνου, με τα επακόλουθα συμπτώματα του (όπως ημερήσια υπνηλία, χρόνια κόπωση, διαταραχές συγκέντρωσης και μνήμης, νευρικότητα, σεξουαλικές διαταραχές, ακόμα και τροχαία ή εργατικά ατυχήματα). Παράλληλα, έχει συσχετιστεί και με αρκετές νοσολογικές καταστάσεις όπως καρδιαγγειακά νοσήματα (αρτηριακή υπέρταση, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, πνευμονική υπέρταση, αρρυθμίες, έμφραγμα του μυοκαρδίου), αντίσταση στην ινσουλίνη, σακχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκία, κακοήθειες, άνοια ακόμη και αιφνίδιο θάνατο.
   
   
3. Υπερυπνίες κεντρικής αιτιολογίας: Πιο σπάνιες διαταραχές, με κύριο εκπρόσωπο τη ναρκοληψία, η οποία υπολογίζεται σε 2-5 ανά 10.000 άτομα. Ουσιαστικά χαρακτηρίζονται από υπερβολική ημερήσια υπνηλία, που δεν οφείλεται σε άλλη διαταραχή ύπνου, με τους ασθενείς να αναφέρουν ακατανίκητη επιθυμία για ύπνο κατά τη διάρκεια της μέρας, ή πέφτουν σε ύπνο, ακουσίως (χωρίς προηγούμενη στέρηση ύπνου). Κάποιες περιπτώσεις συνοδεύονται και με καταπληξία (απώλεια μυϊκού τόνου).
   
   
4. Διαταραχές κιρκάδιου ρυθμού: πρόκειται για διαταραχές όπου αποδιοργανώνεται ο ρυθμός ύπνου-εγρήγορσης του ατόμου, είτε λόγω μεταβολής στο ενδογενές «βιολογικό ρολόι» (σύστημα κιρκάδιας χρονοδότησης), είτε γιατί υπάρχει δυσαρμονία μεταξύ του κιρκάδιου συστήματος και του εξωτερικού περιβάλλοντος (επιθυμητό ή επιβεβλημένο πρόγραμμα ύπνου-εγρήγορσης κάθε ατόμου από κοινωνικές/εργασιακές ανάγκες). Απλά παραδείγματα αποτελούν οι εργαζόμενοι σε βάρδιες (που αποτελούν το 15-25% του εργαζόμενου δυναμικού των αναπτυγμένων χωρών), καθώς και το γνωστό μας jet lag. Ως αποτέλεσμα παρατηρούνται συμπτώματα αϋπνίας, υπνηλίας ή και τα δύο.
   
   
5. Παραϋπνίες: χαρακτηρίζονται από σύνθετα κινητικά ή συμπεριφορικά επεισόδια ή εμπειρίες (συναισθήματα, αντιλήψεις) που συμβαίνουν ενώ το άτομο κοιμάται, και χωρίζονται ανάλογα το στάδιο του ύπνου που συμβαίνουν (σε REM και NREM παραϋπνίες). Χαρακτηριστικά παραδείγματα η υπνοβασία και οι νυχτερινοί τρόμοι που παρατηρούνται κυρίως στα παιδιά.
   
   
6. Κινητικές διαταραχές ύπνου: χαρακτηρίζονται από απλές επαναλαμβανόμενες στερεοτυπικές κινήσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου, οι οποίες προκαλούν κατακερματισμό του  και συνοδό ημερήσια υπνηλία/ κόπωση. Πιο συχνά συναντάμε το Σύνδρομο Ανήσυχων Άκρων 3-10% (RLS) και τη Διαταραχή περιοδικής κίνησης ποδιών (PLM ), συχνές διαταραχές- συνοδεύουν άλλες καταστάσεις (εγκυμοσύνη, ΝΑ, ΣΔ - νευροπάθειες).

Να σημειωθεί ότι για την αντιμετώπιση των υπνικών διαταραχών, εμπλέκονται διάφορες ειδικότητες. Ταυτόχρονα, η συνύπαρξη πέραν της μίας πάθησης, επιβάλλει και απαιτεί σχολαστική διερεύνηση και παρακολούθηση από πολυθεματική ομάδα ειδικών.

Τα 3 στοιχεία του καλού ποιοτικού ύπνου είναι:

1. Διάρκεια (η ικανή ποσότητα ύπνου που χρειάζεται το κάθε άτομο για να νιώθει ξεκούραστο και σε εγρήγορση την επόμενη μέρα)
2. Συνέχεια (συνεχής ύπνος, χωρίς κατακερματισμό-διακοπές)
3. Βάθος (ικανότητα να κοιμόμαστε βαθιά για να είναι ο ύπνος αναζωογονητικός)

Ας δούμε τώρα μερικές οδηγίες για την υγιεινή ύπνου στους ενήλικες: 10 Οδηγίες

1. Σταθερό ωράριο ύπνου, με σταθερή ώρα κατάκλισης και έγερσης.
2. Εάν υπάρχει η συνήθεια του μεσημεριανού ύπνου, αυτός να μην ξεπερνά τα 30-45 λεπτά.
3. Ελαφρύ δείπνο, 2 με 3 ώρες πριν την κατάκλιση.
4. Αποφυγή αλκοόλ και καπνίσματος πριν τον ύπνο.
5. Αποφυγή καφεΐνης τουλάχιστον 6 ώρες πριν τον ύπνο, καθώς και λοιπών ποτών ή φαγητών με διεγερτικές ιδιότητες (τσάι, καφεϊνούχα αναψυκτικά, σοκολάτα).
6. Αποφυγή έντονης γυμναστικής πριν τον ύπνο.
7. Το κρεβάτι να έχει άνετο στρώμα και μαξιλάρι.
8. Το υπνοδωμάτιο να έχει καλό αερισμό και σωστή θερμοκρασία.
9. Το υπνοδωμάτιο να είναι ήσυχο και σκοτεινό.
10. Χρήση του κρεβατιού μόνο για ύπνο και προσωπικές στιγμές. Αποφυγή χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών (υπολογιστή, pad ή κινητό) στο κρεβάτι, τηλεόρασης στο υπνοδωμάτιο.

Ώρες ύπνου που χρειαζόμαστε ανά ηλικία:

1. Βρέφος 4-12 μηνών: 12-16 ώρες το 24ωρο (συμπεριλαμβανομένου του μεσημεριανού ύπνου)
2. Νήπιο 1-2 ετών: 11-14 ώρες το 24ωρο (συμπεριλαμβανομένου του μεσημεριανού ύπνου)
3. Προσχολική ηλικία 3-5 ετών: 10-13 ώρες το 24ωρο (συμπεριλαμβανομένου του μεσημεριανού ύπνου)
4. Σχολική ηλικία 6-12 ετών: 9-12 ώρες το 24ωρο
5. Έφηβοι 13-18 ετών: 8-10 ώρες το 24ωρο
6. Ενήλικες 18-60 ετών: 7 ή περισσότερες ώρες τη νύχτα.