Στους όγκους εγκεφάλου περιλαμβάνονται: μηνιγγίωμα, αστροκύτωμα, πολύμορφο γλιοβλάστωμα, αδένωμα υπόφυσης, ακουστικό νεύρωμα, ολιγοδενδρογλίωμα, λέμφωμα, αιμαγγειοβλάστωμα, κρανιοφαρυγγίωμα, επενδύμωμα, μυελοβλάστωμα, εμβρυικοί όγκοι, όγκοι επίφυσης, όγκοι γεννητικών κυττάρων, όγκοι του χοριοειδούς πλέγματος και άλλοι πρωτογενείς ή μεταστικοί καρκίνοι.

Οι εγκεφαλικοί όγκοι είναι συχνότεροι στα παιδιά και στους πιο ηλικιωμένους ενήλικες. Ωστόσο, οι εγκεφαλικοί όγκοι, κακοήθεις ή καλοήθεις, δυνατό να εκδηλωθούν σε οποιονδήποτε.

Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές στα άτομα που προσβάλλονται από εγκεφαλικούς όγκους. Πρέπει οπωσδήποτε να γίνουν περισσότερες προσπάθειες για να επιτυγχάνεται η έγκαιρη αυτή διάγνωση, που μαζί με τις πρόσφατες εξελίξεις εντυπωσιακής προόδου χάρις στις καινοτόμες θεραπείες, μπορούν να αλλάξουν σημαντικά προς το καλύτερο την πρόγνωση των ασθενών με εγκεφαλικούς όγκους.

Συγγραφέας άρθρου: Δρ Λοΐζου Γ. Λοΐζος*

Παρά το γεγονός ότι για τους καρκίνους του εγκεφάλου παιδιών και ενηλίκων, η πρόοδος που είχε επιτευχθεί μέχρι πρόσφατα ήταν απογοητευτικά περιορισμένη, εντούτοις οι πρόσφατες εξελίξεις στην θεραπεία (ανοσοθεραπεία, στοχεύουσες θεραπείες) αλλάζουν την άσχημη κατάσταση και υπόσχονται πολλά με πρωτόγνωρα, καλά αποτελέσματα.  

 Η έγκαιρη διάγνωση των εγκεφαλικών όγκων παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχή αντιμετώπισή τους.

Νιώθω ως γιατρός ότι το ευρύτερο κοινό, αλλά και οι επαγγελματίες της υγείας, χρειάζεται να διαφωτίζονται συνεχώς για τα πρώιμα σημεία και άλλα, που προκαλούν οι εγκεφαλικοί όγκοι – καλοήθεις ή κακοήθεις - και που μπορούν να οδηγήσουν γρήγορα στη διάγνωση. Στο άρθρο αυτό, που μοιράζομαι σήμερα μαζί σας, έχω καταγράψει και σας παρουσιάζω, για τώρα, τα βασικά σημεία όπως και τα συμπτώματα των εγκεφαλικών όγκων.

 Πιστεύω, ότι πρώτα χρειάζεται να επικεντρωθούμε και να γνωρίζουμε τα σημεία για την έγκαιρη διάγνωση. Σε μεταγενέστερο άρθρο θα εξετάσουμε τη θεραπευτική αγωγή, με ιδιαίτερη έμφαση στις νέες καινοτόμες θεραπείες, οι οποίες αναμένεται να αλλάξουν σημαντικά την πρόγνωση για τους συνανθρώπους μας, που προσβάλλονται από εγκεφαλικούς όγκους.         

Οι όγκοι στον εγκέφαλο μπορεί να δημιουργηθούν από τον παθολογικό πολλαπλασιασμό διάφορων κυττάρων, που υπάρχουν στις εγκεφαλικές δομές. Επίσης όγκοι στον εγκέφαλο μπορούν να δημιουργηθούν από μεταστάσεις, άλλων καρκίνων που εκδηλώθηκαν αλλού στο σώμα. Οι δευτερογενείς αυτοί όγκοι, οι μεταστάσεις δηλαδή, είναι συχνότεροι από ό,τι οι πρωτογενείς όγκοι του εγκεφάλου.

Η δημιουργία ενός όγκου στον εγκέφαλο προκαλεί σοβαρά προβλήματα. Η σοβαρότητα των προβλημάτων εξαρτάται από τους ακόλουθους παράγοντες:

1. Το μέγεθος του εγκεφαλικού όγκου.

2. Την ανατομική θέση, στην οποία δημιουργήθηκε.

3. Την ταχύτητα ανάπτυξής του.

4. Την πίεση που ασκείται από τον όγκο στους υγιείς ιστούς του εγκεφάλου.

5. Το οίδημα που προκαλείται στον εγκεφαλικό ιστό που περιβάλλει τον όγκο.

6. Την απόφραξη της κυκλοφορίας του εγκεφαλονωτιαίου υγρού.

7. Τον ιστολογικό του τύπο, που μπορεί να είναι καλοήθης και αργής ανάπτυξης ή κακοήθης και γρήγορης εξέλιξης, με διείσδυση και καταστροφή ζωτικών δομών.

8. Οι παράγοντες αυτοί έχουν καθοριστικό ρόλο, τόσο στο είδος των συμπτωμάτων που θα προκληθούν όσο και στη θεραπευτική αντιμετώπιση και την πρόγνωση.

9. Τα σημεία και συμπτώματα, που μπορούν να προκαλούν οι πρωτογενείς ή δευτερογενείς εγκεφαλικοί όγκοι, έχουν σχέση με πολλές βασικές λειτουργίες, όπως η όραση, η ακοή, η ομιλία, η μνήμη, η κίνηση, η ισορροπία, η συμπεριφορά και η ψυχική κατάσταση.

Στα κυριότερα σημεία και συμπτώματα, που προκαλούν οι εγκεφαλικοί όγκοι, συμπεριλαμβάνονται:

1. Έντονος πονοκέφαλος:
Ο πονοκέφαλος αυτός είναι ισχυρότερος από ό,τι συνήθως, επιδεινώνεται προοδευτικά, εκδηλώνεται το πρωί, εντοπίζεται πάντοτε στην ίδια περιοχή και μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία, εμετούς, διπλωπία ή απώλεια όρασης. Περισσότεροι από το 50% των ασθενών με εγκεφαλικό όγκο παρουσιάζουν πονοκεφάλους. Χειροτερεύουν με το βήχα και με την αλλαγή της θέσης του ασθενούς. Όταν ο πονοκέφαλος ξυπνά τη νύκτα τον ασθενή, δημιουργούνται πιο πολλές υποψίες για ογκολογικό πρόβλημα. Με την αύξηση του όγκου οι πονοκέφαλοι γίνονται συχνότεροι, διαρκούν περισσότερο και γίνονται ισχυρότεροι.

2. Προβλήματα όρασης:
Διπλωπία (ο ασθενής βλέπει διπλά), απώλεια της περιφερικής ή άλλου μέρους της όρασης, στραβισμός και νυσταγμός.

3. Δυσκολίες ομιλίας και ακοής.

4. Δυσκολίες ισορροπίας:
Ο ασθενής δυσκολεύεται να κρατήσει την ισορροπία του, παρουσιάζει αταξία, προβλήματα στο συντονισμό των κινήσεών του.

5. Εμετοί:
Ο ασθενής παρουσιάζει το πρωί, όταν ξυπνά, αναγούλες, εμετούς, που δεν εξηγούνται από άλλους λόγους. Κάποτε οι εμετοί αυτοί μπορεί να είναι έντονοι.

6. Απώλεια αίσθησης ή και κίνησης:
Ο ασθενής χάνει προοδευτικά τη δυνατότητα να κινεί ή να αισθάνεται ένα μέλος του σώματός του, χέρι ή πόδι. Μπορεί επίσης να έχει μουδιάσματα ή μυρμηγκιάσματα σε ένα μέλος του.

7. Σύγχυση, δυσκολίες συγκέντρωσης.

8. Αλλαγές στη συμπεριφορά.

9. Σπασμοί:
Οι αλλαγές στην ηλεκτρική δραστηριότητα των νευρώνων του εγκεφάλου, που δημιουργεί ο όγκος, είναι αιτία σπασμών, απώλειας της συνείδησης, απώλειας ούρων ή και κοπράνων. Σπασμοί που εμφανίζονται ξαφνικά σε ένα ενήλικα, χωρίς προηγούμενο ιστορικό σπασμών ή ατυχήματος με εμπλοκή του εγκεφάλου ή άλλης ασθένειας που προκαλεί σπασμούς, πρέπει να δημιουργούν την υποψία για εγκεφαλικό όγκο. Κάποτε οι σπασμοί μπορεί να είναι το μόνο σημείο ενός εγκεφαλικού όγκου, που αυξάνεται με αργό ρυθμό.

Η ύπαρξη ενός ή περισσότερων από τα πιο πάνω σημεία ή συμπτώματα δεν δείχνει υποχρεωτικά ότι υπάρχει όγκος στον εγκέφαλο. Υπάρχουν πολλές άλλες ασθένειες, που είναι σε θέση να προκαλέσουν την ίδια κλινική εικόνα.

Όμως οποιοσδήποτε παρουσιάζει τέτοια συμπτώματα πρέπει να δει το γιατρό όσο πιο σύντομα γίνεται. Μόνο ο γιατρός μπορεί να κάνει τις αναγκαίες εξετάσεις και να προσδιορίσει τη διάγνωση.

Οι εγκεφαλικοί όγκοι παρουσιάζουν ιδιαίτερα δύσκολα προβλήματα στην αντιμετώπισή τους. Η έγκαιρη διάγνωση διευκολύνει τη θεραπεία τους.

*Συγγραφέας άρθρου:
Καθηγητής Λοΐζος Γ. Λοΐζου,
Πρόεδρος Ιδρύματος ΕΛΠΙΔΑ για παιδιά με καρκίνο και λευχαιμία,
Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας,
Παιδίατρος, Παιδογκολόγος-Παιδοαιματολόγος,
τ. Διευθυντής Παιδογκολογικής-Παιδοαιματολογικής Κλινικής
Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ, Λευκωσία.