Η κολονοσκόπηση είναι ιατρική εξέταση, που στόχο έχει να εξετάσει το εσωτερικό του παχέος εντέρου. Η κολονοσκόπηση σώζει ζωές, διότι ανιχνεύει έγκαιρα τον καρκίνο παχέος εντέρου.

Το παχύ έντερο είναι το τμήμα του εντέρου που υπάρχει μετά από το λεπτό έντερο, συγκεκριμένα μετά από τον ειλεό. Αρχίζει από το κάτω μέρος της κοιλιάς στα δεξιά, στο χαμηλότερο σημείο.

Το παχύ έντερο αρχίζει με το τυφλό έντερο και συνεχίζεται με το κόλον. Το πρώτο τμήμα είναι το ανιόν κόλον. Μετά ακολουθούν το εγκάρσιο κόλον, το κατιόν κόλον, το σιγμοειδές κόλον και το ορθό που καταλήγει στο στόμιο του πρωκτού.

Η κολονοσκόπηση είναι σε θέση να ανιχνεύει στο εσωτερικό του παχέος έντερου φλεγμονώδεις ιστούς, έλκη, ανώμαλα εξογκώματα, πολύποδες και καρκίνο του παχέος εντέρου. Η εξέταση βοηθά στο να ανιχνεύονται προκαρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνοι του παχέος εντέρου στα πρώτα στάδια.

Η κολονοσκόπηση γίνεται επίσης πιο νωρίς εάν υπάρχει ατομικό ιστορικό χρόνιας φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, απώλειας αίματος από τον πρωκτό, κοιλιακός πόνος, ανεξήγητη απώλεια βάρους ή προβλήματα στις συνήθειες αφόδευσης με εναλλαγές διάρροιας με δυσκοιλιότητα ή προβλήματα στην κοιλιά ή αλλού του ασθενούς που δημιουργούν δικαιολογημένη υποψία στο γιατρό ότι πιθανόν να υπάρχει ανωμαλία στο παχύ έντερο.

Η προετοιμασία του ασθενούς για την κολονοσκόπηση

Ο γιατρός δίνει συνήθως στον ασθενή γραπτές οδηγίες για το πως πρέπει να προετοιμασθεί για την κολονοσκόπηση. Η διαδικασία προετοιμασίας του εντέρου για την εξέταση έχει ως στόχο το άδειασμα όλων των στερεών που υπάρχουν στο γαστρεντερικό σωλήνα πριν από την εξέταση.

Ο ασθενής πρέπει να ακολουθήσει μια δίαιτα για 1 έως 3 ημέρες πριν από την κολονοσκόπηση. Η διατροφή του πρέπει να βασίζεται σε υγρά χωρίς στερεά και χωρίς ποτά που περιέχουν κόκκινες ή βυσσινί χρωστικές ουσίες. 

Στα υγρά που μπορεί να λαμβάνει ο ασθενής περιλαμβάνονται οι ζωμοί χωρίς λίπος, οι χυμοί που είναι φιλτραρισμένοι και δεν έχουν φυτικές ίνες, το νερό, ποτά που πίνουν οι αθλητές, ο καφές και το τσάι χωρίς προσθήκες άλλων σκευασμάτων.

Τη νύχτα πριν από την κολονοσκόπηση μπορεί να χρειαστεί να δοθεί ένα καθαρτικό ή να γίνει ένα κλύσμα. Το καθαρτικό είναι φάρμακο που μαλακώνει τα κόπρανα και αυξάνει τις κινήσεις του εντέρου. Τα καθαρτικά χορηγούνται συνήθως ως χάπια ή ως σκόνη που διαλύεται σε νερό.

Το κλύσμα γίνεται με έγχυση νερού ή μερικές φορές με ήπιο σαπουνόνερο που χορηγείται με ειδική συσκευή διαμέσου του πρωκτού προς το ορθό.

Φάρμακα που παίρνουν οι ασθενείς και η κολονοσκόπηση

Οι ασθενείς χρειάζεται να πληροφορούν το γιατρό τους για όλο το ιατρικό τους ιστορικό, για ασθένειες από τις οποίες πάσχουν, για φάρμακα, βιταμίνες ή οποιαδήποτε συμπληρώματα παίρνουν, ιδιαίτερα για:

1. Ασπιρίνη
    
2. Φάρμακα για αρθρίτιδα
    
3. Αντιπηκτικά
    
4. Φάρμακα
    
5. Βιταμίνες που περιέχουν σίδηρο

Επειδή κατά την κολονοσκόπηση δυνατόν να χορηγείται φάρμακο για να ηρεμίζει και να χαλαρώνει ο ασθενής, είναι αναγκαίο αυτός να μην οδηγεί μετά και ανάλογα με τις οδηγίες του γιατρού να απέχει από την οδήγηση για 24 ώρες. Πριν από την κολονοσκόπηση ο ασθενής πρέπει να φροντίζει για να τον πάρει κάποιος πίσω στο σπίτι του δεδομένου ότι δεν θα μπορεί να οδηγήσει.

Πώς γίνεται η κολονοσκόπηση;

Για την κολονοσκόπηση ο ασθενής πλαγιάζει στην αριστερή του πλευρά πάνω στο τραπέζι της εξέτασης. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο γιατρός χορηγεί ένα ήπιο ηρεμιστικό και πιθανόν ένα αναλγητικό φάρμακο.

Αυτό βοηθά τους ασθενείς να χαλαρώνουν και απομακρύνει το ενδεχόμενο να πονέσουν. Ωστόσο σε ορισμένους ασθενείς χρειάζεται να δοθεί δυνατότερο ηρεμιστικό φάρμακο.

Ο γιατρός και οι βοηθοί του παρακολουθούν κατά την εξέταση όλα τα ζωτικά σημεία του ασθενούς και προσπαθούν να τον κάνουν να νιώθει όσο πιο άνετα γίνεται.

Στη συνέχεια ο γιατρός εισάγει ένα μακρύ εύκαμπτο σωλήνα, το κολονοσκόπιο στον πρωκτό. Σιγά σιγά το προωθεί προς το ορθό και μετά προς το σιγμοειδές κόλον.

Το κολονοσκόπιο εισάγει αέριο, το διοξείδιο του άνθρακα που φουσκώνει λίγο το έντερο και επιτρέπει έτσι στο γιατρό να βλέπει καλύτερα. Υπάρχει μια μικρή κάμερα ενσωματωμένη στο κολονοσκόπιο που μεταδίδει εικόνες βίντεο από το εσωτερικό του εντέρου προς την οθόνη ενός υπολογιστή.

Με τον τρόπο αυτό ο γιατρός μπορεί βλέποντας να εξετάζει προσεκτικά τον αυλό, τα εσωτερικά τοιχώματα και τη βλεννογόνο του εντέρου. Ο γιατρός είναι επίσης δυνατόν να ζητήσει από τον ασθενή να κινηθεί λίγο κάποιες στιγμές για να μπορέσει να δει καλύτερα το εσωτερικό του εντέρου.

Ο γιατρός προχωρεί με το κολονοσκόπιο από το σιγμοειδές κόλον, στο κατιόν, στο εγκάρσιο και τέλος στο ανιόν κόλον.  Όταν φτάσει στο άνοιγμα του λεπτού εντέρου σταματά και αρχίζει να τραβά προς τα έξω το κολονοσκόπιο.

Κατά τη διαδικασία εξόδου του κολονοσκοπίου, ο γιατρός εξετάζει ξανά τα τοιχώματα του παχέος εντέρου.

Οι πιθανές επιπλοκές της εξέτασης περιλαμβάνουν την αιμορραγία και τη διάτρηση του παχέος εντέρου αλλά αυτές είναι σπάνιες.

Αφαίρεση πολύποδων και βιοψία παχέος εντέρου

Ο γιατρός κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης μπορεί να αφαιρέσει πολύποδες οι οποίοι εξετάζονται μετά στο μικροσκόπιο για να φανεί εάν έχουν οποιαδήποτε σημεία καρκίνου. Οι πολύποδες υπάρχουν συχνά σε ενήλικες και συνήθως είναι ακίνδυνοι.

Όμως οι περισσότεροι καρκίνοι του παχέος εντέρου αρχίζουν ως πολύποδες. Για αυτό, η αφαίρεση νωρίς των πολύποδων είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης του καρκίνου.

Εκτός από την αφαίρεση πολύποδων, ο γιατρός μπορεί επίσης να πάρει βιοψίες από ιστούς που φαίνονται παθολογικοί κατά την κολονοσκόπηση. Η εξέταση αργότερα στο μικροσκόπιο των δειγμάτων αυτών μπορεί να δείξει εάν υπάρχει ή όχι κάποια πάθηση.

Η λήψη βιοψίας και η αφαίρεση πολύποδων από το παχύ έντερο γίνεται με τη βοήθεια πολύ μικρών εργαλείων που χρησιμοποιούνται μαζί με το κολονοσκόπιο. Εάν υπάρξει αιμορραγία ο γιατρός μπορεί να τη σταματά με ειδικό ηλεκτρικό χειρουργικό εργαλείο ή με φάρμακα δια μέσου του κολονοσκοπίου.

Η αφαίρεση πολύποδων, η διενέργεια βιοψίας και οι θεραπείες που χρησιμοποιούνται για να σταματά η αιμορραγία είναι συνήθως ανώδυνες.

Η ανάκαμψη του ασθενούς μετά την κολονοσκόπηση

Η κολονοσκόπηση διαρκεί περίπου 30 έως 60 λεπτά. Στην μία ώρα που ακολουθεί την εξέταση, ο ασθενής δυνατόν να έχει πόνο ή φούσκωμα. Το ηρεμιστικό φάρμακο χρειάζεται χρόνο για να αποβληθεί.

Ο ασθενής χρειάζεται να μένει στο ιατρείο ή στο νοσοκομείο για 1 έως 2 ώρες μετά την εξέταση. Η πλήρης ανάκαμψη αναμένεται την επόμενη μέρα. Οι οδηγίες του γιατρού που δίνονται μετά την απόλυση του ασθενούς πρέπει να ακολουθούνται .

Ασθενείς οι οποίοι παρουσιάζουν οποιεσδήποτε από τις πιο κάτω σπάνιες επιπλοκές μετά από κολονοσκόπηση, να επικοινωνούν άμεσα με το γιατρό τους:

1. Δυνατός πόνος στην κοιλιά
    
2. Πυρετός
    
3. Αιμορραγικές κενώσεις
    
4. Ζαλάδες
    
5. Αδυναμία.

Να θυμάστε τα ακόλουθα σημεία:

1. Η κολονοσκόπηση είναι εξέταση που χρησιμοποιείται για να εξετάζει ο γιατρός το εσωτερικό του παχέος εντέρου
    
2. Όλα τα στερεά πρέπει να αποβάλλονται από το γαστρεντερικό σωλήνα και ο ασθενής χρειάζεται μια ειδική ελαφριά υγρή δίαιτα για 1 έως 3 ημέρες πριν την εξέταση
    
3. Κατά την κολονοσκόπηση, η χορήγηση ηρεμιστικών και πιθανόν αναλγητικών φαρμάκων βοηθούν στο να μένουν οι ασθενείς χαλαρωμένοι
    
4. Ο γιατρός κατά την κολονοσκόπηση μπορεί να αφαιρέσει πολύποδες ή να κάνει βιοψίες από ιστούς που φαίνονται παθολογικοί
    
5. Η οδήγηση δεν επιτρέπεται κατά τις 24 ώρες που ακολουθούν την κολονοσκόπηση διότι ο χρόνος αυτός χρειάζεται για να περάσει η δράση του ηρεμιστικού φαρμάκου.