Ο καρκίνος του προστάτη προσβάλλει ένα άνδρα σε κάθε πέντε. Με την αύξηση της ηλικίας, ο κίνδυνος προσβολής από τη νόσο αυξάνεται.

Ο κίνδυνος θανάτου ενός ανδρός από τον καρκίνο του προστάτη είναι χαμηλός, μόνο 3%. Όμως λόγω των θεραπειών που χορηγούνται δημιουργείται μεγάλος κίνδυνος πρόκλησης σοβαρών παρενεργειών.

Για το καρκίνο του προστάτη που δεν έχει κάνει μεταστάσεις, δηλαδή είναι περιορισμένος στο όργανο, προσφέρονται διάφορες θεραπείες. Το ερώτημα που τίθεται είναι ποια από αυτές τις θεραπείες είναι η περισσότερο αποτελεσματική και που ταυτόχρονα προκαλεί τις λιγότερες παρενέργειες.

Πρόσφατα μια ομάδα ειδικών εντεταλμένη από το Υπουργείο Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών, διενήργησε μια εκτεταμένη και περιεκτική ανασκόπηση των ερευνών που εξέτασαν τις διάφορες θεραπείες που χορηγούνται για εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη. Οι γιατροί εξέτασαν τα αποτελέσματα από 592 έρευνες που δημοσιεύτηκαν για το θέμα.

Στις έρευνες εξετάστηκαν η αποτελεσματικότητα και οι παρενέργειες των ακόλουθων θεραπειών ή μεθόδων που χρησιμοποιούνται για εντοπισμένο στο όργανο, χωρίς μεταστάσεις, καρκίνο του προστάτη:

1. Χειρουργικές θεραπείες: Ανοικτή προστατεκτομή, λαπαροσκοπική προστατεκτομή, ρομποτική προστατεκτομή
    
2. Εξωτερική ακτινοθεραπεία
    
3. Ακτινοθεραπεία με εμφύτευση ραδιενεργών στοιχείων στον καρκίνο (βραχυθεραπεία)
    
4. Κρυοθεραπεία
    
5. Θεραπεία με υπερήχους υψηλής έντασης
    
6. Αντιανδρογονικές θεραπείες: Τα αντιανδρογόνα είναι φάρμακα που εξουδετερώνουν τα ανδρογόνα. Το ίδιο μπορεί να επιτευχθεί με την ορχιδεκτομή
    
7. Προσεκτική, στενή παρακολούθηση του ασθενούς: Αναμονή χωρίς χορήγηση θεραπείας αλλά περιοδικές βιοψίες και τεστ αίματος (PSA, ειδικό προστατικό αντιγόνο) για παρακολούθηση της εξέλιξης του καρκίνου και χορήγηση θεραπείας μόνο σε περιπτώσεις όπου υπάρχει προοδευτική επιδείνωση της νόσου

Τα αποτελέσματα που παρήγαγαν οι έρευνες, δεν ήταν εύκολο να ερμηνευθούν και να συγκριθούν. Ο λόγος είναι διότι μόνο λίγες έρευνες ήσαν τυχαιοποιημένες. Οι τυχαιοποιημένες έρευνες παράγουν τα πλέον αξιόπιστα αποτελέσματα.

Ακόμη ένα στοιχείο που δυσκόλεψε την ανασκόπηση ήταν ότι πολλές έρευνες είχαν γίνει πριν από την εποχή της συστηματικής μέτρησης του PSA . Έτσι τότε, σε πολλούς άνδρες, η διάγνωση γινόταν μόνο λόγω εμφάνισης συμπτωμάτων ή κατά την κλινική εξέταση από το γιατρό. Δηλαδή η διάγνωση γινόταν σε πιο προχωρημένα στάδια από ότι συμβαίνει σήμερα.

Σήμερα εξαιτίας του τεστ μέτρησης του PSA, ο καρκίνος του προστάτη ανιχνεύεται σε πολύ αρχικά στάδια. Αυτός είναι εξάλλου ο λόγος για τον οποίο στα τελευταία 20 χρόνια, έχει καταγραφεί αύξηση της τάξης του 20% στις περιπτώσεις καρκίνου του προστάτη.

Παρά το γεγονός ότι η διάγνωση γίνεται σε πιο αρχικά στάδια, το ποσοστό θνησιμότητας παραμένει πάντοτε χαμηλό της τάξης του 3%. Σύμφωνα με τους ειδικούς αυτό δείχνει ότι υπάρχει μεγάλο ποσοστό πρώιμων ανιχνεύσεων. Αυτό πιθανόν να οδηγεί σε περισσότερες από ότι πρέπει θεραπείες και σε πρόκληση, αχρείαστων και σοβαρών παρενεργειών.

Επειδή το ποσοστό θανάτων λόγω καρκίνου του προστάτη είναι χαμηλό, οι ειδικοί δυσκολεύτηκαν να βρουν από τις αναλύσεις τους εάν μια θεραπεία προσέφερε μεγαλύτερη επιβίωση από κάποια άλλη. Μάλιστα δεν μπόρεσαν να συμπεράνουν εάν οποιαδήποτε από τις θεραπείες που χρησιμοποιήθηκαν προσέφερε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα επιβίωσης από ότι η μέθοδος της στενής και προσεκτικής  παρακολούθησης.

Μεταξύ των συμπερασμάτων περιλαμβάνονται τα ακόλουθα: Δεν υπάρχουν αρκετά επιστημονικά δεδομένα που να τεκμηριώνουν ότι οποιαδήποτε θεραπεία για καρκίνο του προστάτη είναι η πλέον αποτελεσματική για όλους τους άνδρες, ιδιαίτερα για τους άνδρες των οποίων ο καρκίνος ανιχνεύτηκε με μέτρηση του PSA. Ωστόσο 90% των ανδρών δήλωσαν ότι θα έπαιρναν ξανά την ίδια απόφαση για τη θεραπεία τους ανεξάρτητα από το ποια ήταν η θεραπεία που έλαβαν   Πολλές έρευνες δεν παρακολούθησαν τους άνδρες για αρκετό χρονικό διάστημα για να μπορέσουν να συγκρίνουν τις διάφορες θεραπείες με τη μέθοδο της στενής παρακολούθησης   Όλες οι θεραπευτικές επιλογές προκαλούν παρενέργειες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η ακράτεια ούρων, εντερικά προβλήματα και στυτικές δυσλειτουργίες. Οι πιθανότητες για εντερικά προβλήματα ή στυτικές δυσλειτουργίες ήσαν ανάλογες μετά από χειρουργική θεραπεία ή εξωτερική ακτινοθεραπεία   35% των ασθενών που έλαβαν χειρουργική θεραπεία, είχαν ακράτεια ούρων. Το ποσοστό αυτό ήταν 3 φορές μεγαλύτερο σε σύγκριση με τους άνδρες που έλαβαν θεραπείες με ακτινοβολία ή με στέρηση ανδρογόνων   Ο συνδυασμός αντιανδρογονικής (αντιανδρογόνα φάρμακα ή ορχιδεκτομή) και χειρουργικής θεραπείας, δημιουργούσε περισσότερες παρενέργειες χωρίς να αυξάνει αντικειμενικά τις πιθανότητες επιβίωσης   Ο συνδυασμός ακτινοθεραπείας και αντιανδρογονικής θεραπείας, φάνηκε να αυξάνει ελάχιστα την επιβίωση αλλά οι πιθανότητες παρενεργειών ήταν περισσότερες   Περισσότεροι από 50% των ανδρών που έλαβαν χειρουργική θεραπεία και σχεδόν όλοι οι άνδρες που έλαβαν αντιανδρογονική θεραπεία παρουσίαζαν προβλήματα της σεξουαλικής τους λειτουργίας   Η ανάγκη για επείγουσα κένωση του εντέρου, ήταν σπάνια επιπλοκή της χειρουργικής θεραπείας. Μεταξύ των ασθενών που έλαβαν εξωτερική ακτινοβολία ή αντιανδρογονική θεραπεία, η παρενέργεια αυτή παρουσιαζόταν στο 3%   Η εμπειρία των χειρουργών και του νοσοκομειακού κέντρου όπου γινόταν η εγχείρηση είχε σημαντικό ρόλο. Μεταξύ των ασθενών που επέλεξαν τη χειρουργική θεραπεία, οι επιπλοκές του ουροποιητικού συστήματος και η ακράτεια ούρων συνέβαιναν σε χαμηλότερο ποσοστό εάν οι χειρούργοι που έκαναν την επέμβαση, πραγματοποιούσαν περισσότερες από 40 αφαιρέσεις προστάτη το χρόνο. Οι θάνατοι λόγω της επέμβασης, οι επιπλοκές του ουρολογικού συστήματος, ο αριθμός των ημερών παραμονής στο νοσοκομείο και οι εκ νέου εισαγωγές στο νοσοκομείο, ήσαν λιγότεροι σε νοσοκομεία όπου διενεργούνταν περισσότερες αφαιρέσεις προστάτη

Δυστυχώς βλέπουμε ότι η μεγάλη και περιεκτική αυτή ανασκόπηση δεν μας δίνει σαφείς οδηγίες για την καλύτερη δυνατή θεραπευτική προσέγγιση για τους ασθενείς που παρουσιάζονται με καρκίνο του προστάτη που εντοπίζεται μόνο στο όργανο και δεν έχει κάνει μεταστάσεις.

Αυτό δείχνει ότι απαιτούνται μεγάλες τυχαιοποιημένες προοδευτικές έρευνες για να συγκριθούν οι διάφορες μέθοδοι αντιμετώπισης του εν λόγω καρκίνου.

Ωστόσο βλέπουμε ότι η έρευνα καθησυχάζει διότι επιβεβαιώνει ότι ο κίνδυνος θανάτου από καρκίνο του προστάτη είναι χαμηλός ανεξάρτητα από το ποια θεραπεία θα ακολουθηθεί.