Στους περισσότερους άντρες που παρουσιάζουν καρκίνο του προστάτη, η διάγνωση γίνεται σχετικά νωρίς, όταν ακόμη η νόσος είναι εντοπισμένη στον προστάτη χωρίς να προλάβει να δημιουργήσει μεταστάσεις.

Στους περισσότερους χορηγείται ακτινοθεραπεία διαμέσου δέσμης ψηλής ενέργειας από εξωτερική πηγή.

Κατά τα τελευταία χρόνια, η πρόοδος της τεχνολογίας έχει επιτρέψει μια καλύτερη στόχευση του καρκίνου. Αυτό σημαίνει ότι είναι δυνατόν να χορηγείται ψηλότερη δόση ακτινοθεραπείας στον καρκίνο χωρίς να επηρεάζονται περισσότερο γειτονικοί ιστοί και όργανα.

Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο οι ψηλότερες δόσεις ακτινοθεραπείας, μπορούν πράγματι να βελτιώνουν την πρόγνωση των ασθενών με εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη και εάν αυτό μπορεί να επιτευχθεί με ίση ή λιγότερη τοξικότητα σε σύγκριση με τις κλασικές, χαμηλότερες δόσεις ακτινοθεραπείας. 

Οι αποτυχίες μετά από την κλασική ακτινοθεραπεία χαμηλής δόσης είναι δυστυχώς συχνές. Οι αποτυχίες αυτές εκδηλώνονται συνήθως με αύξηση στο αίμα του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA). Στη συνέχεια χορηγούνται νέες θεραπείες και τελικά τεκμηριώνεται η κλινική υποτροπή.

Για να εξετάσουν εάν οι ψηλές δόσεις ακτινοθεραπείας είναι σε θέση να βελτιώνουν την πρόγνωση των ασθενών με εντοπισμένο, περιορισμένο καρκίνο του προστάτη, γιατροί από το Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης στη Βοστόνη, διεξήγαγαν μια τυχαιοποιημένη, προοδευτική κλινική έρευνα σε 393 άνδρες με εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη (στάδια T1b έως T2b, PSA μέχρι 15 ng/ml, μέσος όρος 6.4 ng/ml).

Χορήγησαν στους άνδρες αυτούς είτε την κλασική ακτινοθεραπεία των 70.2 Gy (χαμηλή δόση) είτε 79.2 Gy (ψηλή δόση, με συνδυασμό φωτονίων και πρωτονίων). Χρησιμοποιήθηκε ακτινοθεραπεία με εξωτερική δέσμη πρωτονίων.

Η κλινική δοκιμή διήρκεσε από το 1996 έως το 1999. Ο μέσος όρος παρακολούθησης των ασθενών ήταν 5.5 χρόνια. Η υποτροπή ορίσθηκε ως η αύξηση στο αίμα του PSA σε τρεις διαδοχικές μετρήσεις.   

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι 5 χρόνια μετά από τη θεραπεία, υπήρχε σημαντική διαφορά όσον αφορά στην εξέλιξη των ασθενών: Από τους ασθενείς που έλαβαν τη χαμηλή δόση, 61.4% δεν παρουσίαζαν αύξηση στο αίμα του PSA. Δηλαδή το ποσοστό των υποτροπών ανερχόταν στο 38.6%   Όμως στους άνδρες που έλαβαν την ψηλή δόση ακτινοθεραπείας, ένα μεγαλύτερο ποσοστό, 80.4% δεν είχαν στο αίμα τους αύξηση του PSA. Αυτό σημαίνει ότι το ποσοστό των υποτροπών ανερχόταν μόνο στο 19.6%   Δεν παρατηρήθηκε παρά μόνο μικρή αύξηση της τοξικότητας της ψηλής δόσης ακτινοθεραπείας στα γειτονικά όργανα και ιστούς (ουροποιητικό σύστημα, παχύ έντερο). Το κυριότερο πρόβλημα ήταν μεγαλύτερο ποσοστό ανδρών της ομάδας ψηλής ακτινοθεραπείας που παρουσίασαν προβλήματα με τον πεπτικό σωλήνα (αιμορραγία από το ορθό)   Όσον αφορά στη συνολική επιβίωση των ασθενών (με ή χωρίς υποτροπή), για το διάστημα των 5 ετών της παρακολούθησης, δεν παρατηρήθηκε διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων των ασθενών

Το συμπέρασμα των ερευνητών είναι ότι για άνδρες με εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη, η χορήγηση ψηλών δόσεων ακτινοθεραπείας με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών που επιτρέπουν την εν λόγω προσέγγιση, επιτυγχάνει καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά στην υποτροπή, χωρίς αυξημένη τοξικότητα.

Πιστεύουμε ότι αυτά είναι καλά νέα για τους ασθενείς με καρκίνο του προστάτη. Όμως οι τεχνολογίες που απαιτούνται δεν είναι παντού διαθέσιμες.

Επιπρόσθετα είναι αναγκαίο να δούμε μελλοντικά εάν, η μείωση του ποσοστού των υποτροπών που φαίνεται ότι προσφέρει η ψηλή δόση ακτινοθεραπείας, θα μεταφραστεί στην πράξη με χαμηλότερο ποσοστό θανάτων.