Η νόσος από αμυχή γάτας (cat-scratch disease), προκαλείται από βακτηρίδια που βρίσκονται στο σάλιο της γάτας. Τα βακτηρίδια μεταδίδονται από τη γάτα στον άνθρωπο. Προσβάλλονται συχνότερα τα παιδιά και οι νέοι ενήλικες.

Το βακτηρίδιο που ευθύνεται για τη νόσο, ονομάζεται Bartonella henselae. Υπάρχουν υποψίες ότι οι γάτοι παίρνουν το βακτηρίδιο από τους ψύλλους, αλλά αυτό δεν έχει αποδειχθεί.

Μετάδοση

Η μετάδοση της νόσου γίνεται από γρατσούνισμα ή δάγκωμα γάτας. Εάν η γάτα έχει το μικρόβιο, όταν γλύφει τα πόδια και τα νύχια της, εναποθέτει το μικρόβιο εκεί. Έτσι όταν δαγκώσει ή γρατσουνίσει κάποιον, μεταδίδει το βακτηρίδιο.

Επίσης είναι δυνατόν το βακτηρίδιο να περάσει στα μάτια των ανθρώπων. Εάν το ζώο έχει το βακτηρίδιο στο τρίχωμα του, μετά το χάδεμα εάν αγγιχτούν τα μάτια, το βακτηρίδιο μεταδίδεται.

Πολλοί άνθρωποι που παρουσιάζουν τη νόσο από αμυχή γάτας, δεν θυμούνται να έχουν γρατσουνιστεί ή δαγκωθεί από γάτα.

Οι γάτοι, μεταδίδουν τη νόσο μόνο για μερικές εβδομάδες. Τα γατάκια φαίνεται ότι είναι πιθανότερο να έχουν το βακτηρίδιο από ότι οι μεγαλύτεροι γάτοι. Στα σπίτια με γατάκια, τα ποσοστά της νόσου είναι μεγαλύτερα. Εάν τα γατάκια έχουν ψύλλους τότε τα ποσοστά της νόσου είναι ακόμη μεγαλύτερα.

Το βακτηρίδιο δεν προκαλεί νόσο στη γάτα η οποία απλά το μεταφέρει.   

Πόσο σοβαρή είναι η νόσος;

Η νόσος από αμυχή γάτας, συνήθως δεν είναι σοβαρή πάθηση σε ανθρώπους που είναι υγιείς. Σε άτομα με εξασθενημένη άμυνα του οργανισμού, μπορεί να δημιουργηθεί σοβαρότερο πρόβλημα.

Μεταξύ αυτών που έχουν μειωμένη άμυνα, συμπεριλαμβάνονται οι ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία, οι διαβητικοί, ασθενείς που υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση οργάνων και οι ασθενείς με μόλυνση από τον ιό HIV ή AIDS.

Σημεία και συμπτώματα

Στο σημείο που η γάτα έχει γρατσουνίσει ή δαγκώσει τον ασθενή, μπορεί να δημιουργηθεί μια πληγή. Η πληγή μπορεί να μη δημιουργηθεί αμέσως. Μπορεί να περάσουν από 3 έως 10 ημέρες μέχρι να εμφανιστεί η πληγή στο σημείο της γρατσουνιάς ή του δαγκώματος.

Η πληγή είναι δυνατόν να χρειαστεί πολύ καιρό για να επουλωθεί. Συχνά οι λεμφαδένες της περιοχής στην οποία έχει δημιουργηθεί η πληγή, προσβάλλονται και δημιουργείται λεμφαδενοπάθεια με αύξηση του μεγέθους των λεμφαδένων και πόνο. Εάν για παράδειγμα μια γρατσουνιά της γάτας γίνει στο χέρι ή στο βραχίονα, τότε είναι δυνατόν να επηρεαστούν οι λεμφαδένες της μασχάλης.

Η αύξηση του μεγέθους των λεμφαδένων μπορεί να παραμένει για μήνες. Η νόσος είναι από τις συχνότερες αιτίες χρόνιας αύξησης του μεγέθους των λεμφαδένων στα παιδιά.

Η νόσος από αμυχή γάτας μπορεί επίσης να προκαλεί πυρετό, πονοκέφαλο, ασυνήθιστη κούραση και ανορεξία. Σπάνιες επιπλοκές της νόσου περιλαμβάνουν την προσβολή του ήπατος, της σπλήνας, του εγκεφάλου, το οζώδες ερύθημα και το σύνδρομο Parinaud.  

Η διάγνωση

Εάν ο ασθενής θυμάται ότι έχει γρατσουνιστεί ή δαγκωθεί από γάτα και στη συνέχεια έχουν δημιουργηθεί πληγή και λεμφαδενοπάθειες, η διάγνωση είναι ευκολότερο να γίνει από το γιατρό.

Όταν υπάρχουν προβλήματα για τη διάγνωση, μπορούν να γίνουν εξειδικευμένες εξετάσεις που συμπεριλαμβάνουν τη μέτρηση αντισωμάτων (IgM και IgG) για το βακτηρίδιο Bartonella henselae.

Θεραπεία

Στους περισσότερους ανθρώπους, η νόσος από αμυχή γάτας είναι αυτοϊώμενη δηλαδή επέρχεται ίαση χωρίς θεραπεία. 

Στις περιπτώσεις που υπάρχει μόλυνση των λεμφαδένων που παραμένει με πρήξιμο και πόνο στους λεμφαδένες για περισσότερο από 2 έως 3 μήνες, είναι δυνατόν να χρειαστεί αντιβίωση. Επίσης η αντιβίωση επιβάλλεται στις περιπτώσεις όπου η νόσος προκαλεί πυρετό για μεγάλο χρονικό διάστημα ή έχει γενικευτεί στο συκώτι, στη σπλήνα, στα οστά ή σε άλλα όργανα. Στα αντιβιοτικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, περιλαμβάνονται ο συνδυασμός τριμεθοπρίμης-σουλφαμεθοξαζόλης, η ερυθρομυκίνη, η δοξυκυκλίνη, η σιπροφλοξασίνη και άλλα.  

Εάν υπάρχουν λεμφαδένες, που έχουν μεγάλη αύξηση μεγέθους ή προκαλούν έντονο πόνο, είναι δυνατόν να χρειαστεί και χειρουργική αντιμετώπιση.

Πρόληψη

Ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της νόσου είναι η αποφυγή των γάτων. Στις πλείστες περιπτώσεις δεν είναι απαραίτητο να απομακρυνθούν οι γάτες από το σπίτι.

Είναι προτιμότερο να λαμβάνονται μέτρα που να μειώνουν τις πιθανότητες δαγκώματος ή γρατσουνίσματος από γάτα. Οι γάτες δεν πρέπει να πειράζονται ή να προκαλούνται. Τα περισσότερα γρατσουνίσματα γίνονται όταν οι γάτες προκαλούνται.

Σε περίπτωση δαγκώματος ή γρατσουνίσματος από γάτα, πρέπει άμεσα να γίνεται πλύσιμο με άφθονο νερό και σαπούνι. Η τοποθέτηση αντισηπτικού είναι επίσης χρήσιμη. Σε περίπτωση που κάποιος έχει μια ανοιχτή πληγή δεν πρέπει να αφήνει τη γάτα να τη γλύφει.

Σε περίπτωση που γρατσούνισμα ή δάγκωμα από γάτα δεν υποχωρεί κανονικά και δημιουργείται έντονο πρήξιμο και εμφανίζεται πύο, είναι απαραίτητο να ζητείται η συμβουλή γιατρού. Αυτό επιβάλλεται επίσης εάν ο ασθενής παρουσιάσει πυρετό, κοκκίνισμα ή πρήξιμο που μεγαλώνει στην περιοχή της πληγής, πονοκέφαλο, οδυνηρό πρήξιμο λεμφαδένων, πόνους στις αρθρώσεις ή στα οστά, πόνο στην κοιλιά και ασυνήθιστη κούραση.

Το προσεκτικό πλύσιμο των χεριών μετά από την επαφή με γάτα, είναι αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης. Επίσης είναι χρήσιμη η προστασία των γάτων από τη μόλυνση με ψύλλους με την κατάλληλη αγωγή.

 

Συγγραφέας άρθρου:
Καθηγητής Λοΐζος Γ. Λοΐζου, MD, PhD
Πρόεδρος Ιδρύματος ΕΛΠΙΔΑ για παιδιά με καρκίνο και λευχαιμία,
Κλινικός Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας,
Παιδίατρος, Παιδογκολόγος-Παιδοαιματολόγος,
τ. Διευθυντής Παιδογκολογικής-Παιδοαιματολογικής Κλινικής
Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ, Λευκωσία