Το ιστορικό επίτευγμα της πρώτης μερικής μεταμόσχευσης προσώπου επιτεύχθηκε από Γάλλους γιατρούς το Νοέμβριο του 2005.

Παρά το γεγονός ότι πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα σχετικά με τους χειρουργικούς, λειτουργικούς, ηθικούς και ψυχολογικούς κινδύνους του εγχειρήματος, πρόσφατα δόθηκε από αρμόδια Βρετανική αρχή, η άδεια σε Άγγλους γιατρούς να προχωρήσουν με την πρώτη ολική μεταμόσχευση προσώπου.

Οι Άγγλοι γιατροί θα επιλέξουν 4 ασθενείς με σοβαρότατες παραμορφώσεις του προσώπου οι οποίες δεν μπορούν να τύχουν οποιασδήποτε περαιτέρω διόρθωσης με τις ήδη υπάρχουσες τεχνικές χειρουργικής διόρθωσης. Οι 4 μεταμοσχεύσεις ολικού προσώπου θα γίνουν με 6 μήνες διαφορά μεταξύ τους.

Κατά την επέμβαση θα αφαιρείται το δέρμα, το λίπος κάτω από το δέρμα και 8 αιμοφόρα αγγεία, 4 αρτηρίες και 4 φλέβες από το πρόσωπο του δότη. Στη συνέχεια το πρόσωπο θα συνδέεται χειρουργικά στον ασθενή κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης που θα διαρκεί μερικές ώρες.

Μετά την επέμβαση ο ασθενής, θα πρέπει να λαμβάνει ανοσοκατασταλτικά φάρμακα για να μην απορριφθεί το μεταμοσχευμένο πρόσωπο από το σύστημα άμυνας του οργανισμού του.

Σύμφωνα με τους γιατρούς που πρόκειται να κάνουν τις ολικές μεταμοσχεύσεις προσώπου, ο ασθενής δεν θα μοιάζει στο δότη. Ο λόγος είναι διότι η εμφάνιση του προσώπου εξαρτάται από το σχήμα και τα οστά του προσώπου του ασθενούς που θα μεταμοσχευθεί.

Οι γιατροί που θα κάνουν τις μεταμοσχεύσεις και η ιατρική κοινότητα γενικότερα, γνωρίζουν ότι πρόκειται για υψηλού κινδύνου εγχείρημα το οποίο συνοδεύεται από σοβαρές τεχνικές δυσκολίες και κινδύνους διαφόρων μορφών.

Δυσκολίες και κίνδυνοι σε σχέση με την επέμβαση μεταμόσχευσης προσώπου

Τα αιμοφόρα αγγεία, αρτηρίες και φλέβες που τροφοδοτούν με αίμα το πρόσωπο όπως επίσης και τα νεύρα, θα συνδεθούν αντίστοιχα μεταξύ τους από το πρόσωπο του δότη στον ασθενή. Η διαδικασία αυτή είναι δύσκολη και γίνεται κάτω από μικροσκόπιο.

Στην επανορθωτική μικροχειρουργική υπάρχει επαρκής εμπειρία στην εν λόγω μέθοδο. Σε μεταμοσχεύσεις χεριών το ποσοστό επιτυχίας, είναι πολύ ψηλό.

Παρόλα αυτά όμως, στη μικροχειρουργική υπάρχει κίνδυνος της τάξης του 5%-10% αποτυχίας λόγω θρόμβων που μπορεί να σχηματιστούν εντός των αιμοφόρων αγγείων κατά τις πρώτες μέρες μετά τη μεταμόσχευση.

Οι κίνδυνοι των ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων

Τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα είναι ισχυροί παράγοντες που εμποδίζουν το σύστημα άμυνας του οργανισμού του ασθενούς να απορρίψει το μεταμοσχευμένο πρόσωπο. Ο ασθενής πρέπει να λαμβάνει ανοσοκατασταλτικά φάρμακα για όλη του τη ζωή.

Όμως η λήψη ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων συνοδεύεται από σοβαρούς κινδύνους.

Αρχικά η μείωση της άμυνας του οργανισμού, καθιστά τους ασθενείς σημαντικά πιο ευάλωτους σε επικίνδυνες μολύνσεις. Παράλληλα αυξάνεται ο κίνδυνος για τους ασθενείς να παρουσιάσουν διάφορες μορφές καρκίνου.

Συνολικά, τα ανοσοκατασταλτικά αυξάνουν τον κίνδυνο προσβολής των ασθενών από παθήσεις που απειλούν τη ζωή τους. Η κατάσταση αυτή δεν υπήρχε πριν από τη μεταμόσχευση και αυτό δημιουργεί σοβαρό ηθικό δίλημμα.

Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των ανοσοκατασταλτικών δοκιμάζονται σήμερα μερικές νέες μέθοδοι. Χορηγείται στους ασθενείς ελάχιστη ποσότητα βιολογικού υλικού ή ακόμη και μεταμόσχευση κυττάρων μυελού των οστών από το δότη, με στόχο να απευαισθητοποιηθεί ο ασθενής και το σύστημα άμυνας του να σταματήσει να επιτίθεται εναντίον του μοσχεύματος. Έτσι οι ανάγκες σε ανοσοκατασταλτικά φάρμακα μειώνονται ουσιαστικά και μαζί τους μειώνονται και οι κίνδυνοι προσβολής από καρκίνο και μολύνσεων που απειλούν τη ζωή.

Οι ψυχολογικές συνέπειες

Η ορθή επιλογή του ασθενούς που να συγκεντρώνει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την επιτυχία της μεταμόσχευσης προσώπου αποτελεί μια από τις δυσκολότερες πτυχές του εγχειρήματος.

Η επιλογή δεν πρέπει μόνο να περιλαμβάνει τα στοιχεία σε σχέση με μια ανεπανόρθωτη, φοβερά παραμορφωτική βλάβη του προσώπου αλλά και τα στοιχεία της ψυχολογίας του ασθενούς που να του επιτρέπουν να αντέξει τη νέα πραγματικότητα.

Πράγματι το πρόσωπο ενός ατόμου, είναι ο θεμέλιος λίθος της ταυτότητας του. Η μεταμόσχευση του προσώπου θα αλλάξει τη βασική αυτή συνιστώσα της ύπαρξης του ατόμου. Έτσι είναι πιθανόν να του προκαλούνται μεγάλες διαταραχές όταν βλέπει στον εαυτό του, το πρόσωπο κάποιου άλλου ή ακόμη κάποιου συγγενή του που αποβίωσε.

Φυσικά πρέπει να τονίσουμε ότι επειδή μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμία ολική μεταμόσχευση προσώπου, δεν είναι δυνατό να γνωρίζουμε ποια θα είναι η πραγματικότητα. Επίσης ας μην ξεχνούμε το ότι η τελική εμφάνιση ενός προσώπου, δεν εξαρτάται μόνο από τα μαλακά μόρια που θα μεταμοσχευτούν αλλά και από τα οστά και το σχήμα του προσώπου του ασθενούς.

Όμως ψυχολογικά, η αποδοχή του νέου, ξένου προσώπου στον εαυτό του ασθενούς, είναι μία σοβαρή ανησυχία. Αναφέρεται χαρακτηριστικά η περίπτωση του πρώτου ανθρώπου που έτυχε μεταμόσχευσης χεριού.

Ο ασθενής αυτός ποτέ δεν αποδέχθηκε ψυχολογικά το νέο μεταμοσχευμένο του χέρι. Το θεωρούσε ξένο, γεγονός που τον αναστάτωνε ανυπέρβλητα. Στο τέλος, ο ίδιος εκλιπαρούσε να του το αφαιρέσουν, πράγμα το οποίο και έγινε.

Κανένας δεν γνωρίζει τις πιθανές ψυχολογικές αντιδράσεις ανθρώπων που θα υποβληθούν σε ολική μεταμόσχευση προσώπου.

Είναι βέβαιο ότι οι κατάλληλοι υποψήφιοι για μεταμόσχευση προσώπου πρέπει να είναι ψυχολογικά ισχυροί, πλήρως ενήμεροι για τις δυνατότητες και κινδύνους του εγχειρήματος, να έχουν ρεαλιστικές προσδοκίες για τα αποτελέσματα και να είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν με τη βοήθεια των γιατρών τους, τις πιθανές επιπλοκές.

Τελειώνοντας θέλουμε να τονίσουμε ότι βιώνουμε και πρόκειται να βιώσουμε σημαντικές εξελίξεις που αποτελούν ιστορικά ορόσημα στην ιατρική. Υπάρχουν σίγουρα ασθενείς που για διάφορους λόγους, έχουν υποστεί ανυπόφορες και αδιόρθωτες παραμορφώσεις του προσώπου τους και για τους οποίους η μεταμόσχευση ολικού προσώπου μπορεί να προσφέρει πολλά.

Η ορθή επιλογή των ασθενών για μεταμόσχευση προσώπου, η ψυχολογική προετοιμασία τους, η πρόοδος που αναμένεται στη μικροχειρουργική και στην επίλυση των προβλημάτων λόγω ανοσοκατασταλτικών, αποτελούν τις συνιστώσες διαχρονικής επιτυχίας του δύσκολου αυτού εγχειρήματος.