Ο αυτισμός αντιμετωπίζεται αποτελεσματικότερα, όταν η διάγνωση γίνεται όσο το δυνατό πιο νωρίς στη ζωή του παιδιού.

Πώς εκδηλώνεται αρχικά ο αυτισμός; Πότε εμφανίζονται και ποια είναι τα πρώτα σημεία, που προμηνύουν ότι ένα παιδί πρόκειται να παρουσιάσει αυτισμό;

Οι περισσότεροι γονείς και πολλοί γιατροί δεν είναι εξοικειωμένοι με τα πρώτα σημεία του αυτισμού.

Παρά το γεγονός ότι πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα σημεία αυτά μπορούν να εκδηλωθούν σε βρέφη κάτω των 12 μηνών, εντούτοις η διάγνωση του αυτισμού δεν γίνεται συνήθως πριν από την ηλικία των 3 ετών.

Για να βοηθήσουν τους γιατρούς και τους γονείς να μπορούν να ανιχνεύουν όσο το δυνατό πιο γρήγορα τον αυτισμό, Καναδοί γιατροί διεξήγαγαν μια πρωτοποριακή και σημαδιακή κατά τη γνώμη μας έρευνα, η οποία προσθέτει πολύ σημαντικά στοιχεία για την έγκαιρη διάγνωση του αυτισμού.

Οι Καναδοί γιατροί κατάφεραν να αναγνωρίσουν ειδικά χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς των βρεφών κάτω των 12 μηνών τα οποία δείχνουν με αξιοσημείωτη ακρίβεια κατά πόσο ένα παιδί θα παρουσιάσει ή όχι αυτισμό.

Στη μεγαλύτερη έρευνα στο είδος της που έγινε ποτέ, οι Καναδοί ερευνητές, παρακολούθησαν και συνεχίζουν να παρακολουθούν 200 παιδιά τα οποία είναι αδελφάκια παιδιών που διαγνώσθηκαν με αυτισμό.

Η επιλογή των παιδιών αυτών δεν έγινε τυχαία.

Σε οικογένειες που υπάρχει ήδη ένα παιδί με αυτισμό, οι πιθανότητες να γεννηθεί ένα δεύτερο παιδί με αυτισμό, είναι της τάξης του 5%-10%. Αυτό σημαίνει μια συχνότητα 50 φορές μεγαλύτερη απ' ότι στον γενικότερο πληθυσμό.

Για να μπορέσουν να αξιολογήσουν τα αποτελέσματα των παρατηρήσεων τους, οι γιατροί παρακολουθούσαν ταυτόχρονα και με τον ίδιο τρόπο μια ισάριθμη ομάδα παιδιών χωρίς οικογενειακό ιστορικό αυτισμού.

Τα αποτελέσματα τους έδειξαν, ότι ακόμη και στην ηλικία των 6 μηνών, υπάρχουν σημεία της συμπεριφοράς που προμηνύουν ότι ένα παιδί αργότερα θα παρουσιάσει αυτισμό.

Κατέγραψαν σημεία της συμπεριφοράς των παιδιών τα οποία ενέταξαν σε μια κλίμακα αξιολόγησης που ονόμασαν Autism Observation Scale for Infants (AOSI) δηλαδή Κλίμακα Παρακολούθησης Αυτισμού για Βρέφη.

Η κλίμακα αυτή περιλαμβάνει την αξιολόγηση για τα ακόλουθα σημεία συμπεριφοράς:

1. Απουσία χαμόγελου σε ανταπόκριση χαμόγελου από άλλους.
    
2. Μη ανταπόκριση όταν καλείται το όνομα του παιδιού.
    
3. Παθητική ιδιοσυγκρασία.
    
4. Μειωμένο επίπεδο δραστηριότητας στην ηλικία των 6 μηνών που ακολουθείται από υπερβολική ερεθιστικότητα.
    
5. Τάση εστίασης της προσοχής σε ορισμένα αντικείμενα.
    
6. Μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση.
    
7. Απουσία εκφράσεων στο πρόσωπο όταν το παιδί κοντεύει στην ηλικία των 12 μηνών.
    
8. Άτυπη οπτική επαφή και προσοχή του παιδιού προς άλλους και το περιβάλλον.
    
9. Στην ηλικία του 1 έτους, τα ίδια αυτά παιδιά παρουσιάζουν δυσκολίες επικοινωνίας, έκφρασης και γλώσσας.
    
10. Χαμηλότερο επίπεδο εκφραστικής και δεκτικής έκφρασης, λιγότερες χειρονομίες, κατανόηση λιγότερων φράσεων.

Τα εν λόγω σημεία της συμπεριφοράς των βρεφών σχετίζονται με τον αυτισμό. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κάθε παιδί που παρουσιάζει ένα ή περισσότερα από τα σημεία αυτά, θα παρουσιάσει αυτισμό. Είναι όμως ένδειξη ότι το παιδί δεν έχει πετύχει το αναπτυξιακό ορόσημο μια συγκεκριμένης ηλικίας.

Η κλίμακα αυτή βοηθά σύμφωνα με τους Καναδούς γιατρούς, στην καλύτερη αναγνώριση των προβλημάτων της ψυχοκινητικής ανάπτυξης των παιδιών.

Εάν οι γονείς διαπιστώνουν ανησυχητικά σημεία στη συμπεριφορά των παιδιών τους, ακόμη και σε ηλικίες κάτω των 12 μηνών, είναι σημαντικό να ζητούν τη βοήθεια ειδικών γιατρών.

Ο αυτισμός μετά από την πνευματική καθυστέρηση είναι η συχνότερη αιτία μειονεξιών της ψυχοκινητικής ανάπτυξης. Αποτελεί μέρος του φάσματος των αυτιστικών διαταραχών.

Η διάγνωση του αυτισμού είναι δύσκολη. Δεν υπάρχουν βιολογικοί δείκτες, που να τεκμηριώνουν αντικειμενικά τη νόσο.

Η νόσος μπορεί να εκδηλώνεται με ήπια ή σοβαρή μορφή. Χαρακτηρίζεται από προβλήματα κοινωνικών αλληλεπιδράσεων και επικοινωνίας. Οι πάσχοντες παρουσιάζουν επαναλαμβανόμενες μοναχικές δραστηριότητες. 

Κατά τη γνώμη μας η εν λόγω έρευνα, μας προσφέρει ένα πολύτιμο εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιείται παράλληλα με τα άλλα διαθέσιμα μέσα και τους γιατρούς, για την όσο το δυνατό πιο έγκαιρη ανίχνευση, διάγνωση και θεραπεία του αυτισμού.

Η αύξηση της ενημερότητας των γονιών και των γιατρών για το πρόβλημα του αυτισμού, μπορεί να βελτιώνει την εξέλιξη και την πρόγνωση των παιδιών με αυτισμό.

Συγγραφέας άρθρου:
Καθηγητής Λοΐζος Γ. Λοΐζου, MD, PhD
Πρόεδρος Ιδρύματος ΕΛΠΙΔΑ για παιδιά με καρκίνο και λευχαιμία,
Κλινικός Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας,
Παιδίατρος, Παιδογκολόγος-Παιδοαιματολόγος,
τ. Διευθυντής Παιδογκολογικής-Παιδοαιματολογικής Κλινικής
Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ, Λευκωσία
Twitter: @DrLoizos
Facebook https://www.facebook.com/DrLoizou/