Ο πόνος στο κάτω μέρος της πλάτης (οσφυαλγία), είναι ένα συχνό πρόβλημα το οποίο συνήθως υποχωρεί μετά από μερικές μέρες ή εβδομάδες (οξεία μορφή). Σε άλλες περιπτώσεις οι πόνοι αυτοί, διαρκούν για περισσότερο και παίρνουν μια χρόνια μορφή.
Υπολογίζεται ότι 25% του πληθυσμού, βιώνει πόνο στο κάτω μέρος της πλάτης τουλάχιστον μια φορά την ημέρα. Ο εν λόγω πόνος είναι η πέμπτη συχνότερη αιτία για την οποία οι ασθενείς επισκέπτονται το γιατρό.
Στους περισσότερους ανθρώπους, ο πόνος του κάτω μέρους της πλάτης οφείλεται σε μυοσκελετικούς παράγοντες. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια καταπόνηση, ένταση ή κούραση των μυών, των συνδέσμων ή των οστών του κάτω μέρους της σπονδυλικής στήλης (οσφυϊκή μοίρα σπονδυλικής στήλης).
Σε μερικές όμως περιπτώσεις, οι πόνοι του κάτω μέρους της πλάτης, μπορεί να οφείλονται σε σοβαρότερες αιτίες όπως ο καρκίνος, παθήσεις των σπονδύλων ή των μεσοσπονδύλιων δίσκων που μπορούν να προκαλούν βλάβες στα νεύρα που προέρχονται από το νωτιαίο μυελό και διέρχονται από τη σπονδυλική στήλη.
Όταν οι γιατροί βρίσκονται αντιμέτωποι με το πρόβλημα της οσφυαλγίας σε ένα ασθενή, πρέπει να σκεφτούν όλα τα ενδεχόμενα. Πρέπει να σιγουρευτούν ότι ο πόνος δεν οφείλεται σε μια από τις σοβαρές αιτίες που απαιτούν εξειδικευμένη αντιμετώπιση. Ωστόσο για τους περισσότερους ασθενείς, δεν είναι σίγουρο ότι χρειάζεται να γίνονται ακτινογραφίες, αξονική ή μαγνητική τομογραφία ή άλλες εξετάσεις.
Ο κύριος στόχος της θεραπείας της οσφυαλγίας, είναι η ανακούφιση του ασθενούς από τον πόνο και η αποκατάσταση των δυνατοτήτων εκτέλεσης των καθημερινών δραστηριοτήτων του.
Η διαδικασία της διάγνωσης, των εξετάσεων που πρέπει να διενεργούνται και η χρήση των διαφόρων θεραπευτικών μέσων που υπάρχουν, δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Τα θεραπευτικά μέσα που υπάρχουν περιλαμβάνουν τα παυσίπονα (παρακεταμόλη, ακεταμινοφένη), τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (δικλοφενάκη, ασπιρίνη, ιβουπροφένη, μεφεναμικό οξύ), τα μυοχαλαρωτικά (βενζοδιαζεπίνες), τη φυσιοθεραπεία, τις ασκήσεις της ράχης, την εκπαίδευση του ασθενούς για πρόληψη βλαβών της ράχης, το βελονισμό, το μασάζ, τη γιόγκα, τη χειροπρακτική και τη γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία.
Πρόσφατα εμπειρογνώμονες από 15 διαφορετικές ειδικότητες, εντεταλμένοι από την Αμερικανική Εταιρεία Πόνου και τον Αμερικανικό Σύλλογο Ιατρών, μελέτησαν επισταμένα το βιβλιογραφικά στοιχεία από μεγάλο αριθμό ερευνών.
Με βάση τα τεκμηριωμένα από έρευνες δεδομένα, εξέδωσαν 7 νέες οδηγίες για τη διάγνωση και θεραπεία του πόνου του κάτω μέρους της ράχης:
1. Στους ασθενείς με οσφυαλγία, οι γιατροί πρέπει να παίρνουν ένα λεπτομερές ιστορικό και να διενεργούν μια προσεκτική σωματική εξέταση. Με βάση τα ευρήματα τους, θα κατατάσσουν τον ασθενή σε μια από τις εξής 3 ευρείες κατηγορίες:
- Μη ειδικός πόνος κάτω μέρους της ράχης
- Οσφυαλγία που σχετίζεται με νευρική ριζοπάθεια (πάθηση της ρίζας του νεύρου που προέρχεται από το νωτιαίο μυελό) ή στένωση του νωτιαίου σωλήνα (ο νωτιαίος σωλήνας ευρίσκεται εντός της σπονδυλικής στήλης και σε αυτόν ευρίσκεται ο νωτιαίος μυελός)
- Πόνος ράχης που οφείλεται σε άλλη ειδική αιτία που έχει σχέση με τη σπονδυλική στήλη
Στο ιστορικό του ασθενούς πρέπει να δίνει ιδιαίτερη σημασία στην εξέταση των ψυχοκοινωνικών παραγόντων που δημιουργούν τις προϋποθέσεις αυξημένου κινδύνου για χρόνιο πόνο της ράχης.
2. Οι γιατροί δεν πρέπει συστηματικά να ζητούν να γίνονται απεικονιστικές εξετάσεις (ακτινογραφίες ράχης, αξονική ή μαγνητική τομογραφία της πλάτης) ή άλλες διαγνωστικές εξετάσεις σε ασθενείς με μη ειδικό πόνο του κάτω μέρους της πλάτης.
3. Οι γιατροί είναι απαραίτητο να ζητούν να γίνονται απεικονιστικές και άλλες εξετάσεις που κρίνουν αναγκαίες, σε ασθενείς με οσφυαλγία που είναι σοβαρή ή που συνοδεύεται από προοδευτική επιδείνωση της λειτουργίας των νεύρων ή όταν δημιουργούνται μετά από το ιστορικό και την κλινική εξέταση υποψίες για σοβαρές παθήσεις που ευθύνονται για το πρόβλημα (όπως για παράδειγμα καρκίνος, λευχαιμία, σπονδυλολίσθηση, δισκοκήλη, κάταγμα σπονδύλου).
4. Στους ασθενείς με επίμονο πόνο στο κάτω μέρος της ράχης με σημεία ή συμπτώματα ριζοπάθειας ή στένωσης του νωτιαίου σωλήνα, οι γιατροί είναι προτιμότερο να ζητούν αξιολόγηση της κατάστασης με μαγνητική τομογραφία (μέθοδος επιλογής) ή αξονική τομογραφία μόνο εάν οι ασθενείς μπορεί να είναι υποψήφιοι για χειρουργική επέμβαση ή για επισκληρίδιο ένεση στεροειδών φαρμάκων (για υποψία νευροπάθειας).
5. Οι γιατροί πρέπει να παρέχουν στους ασθενείς τους πληροφόρηση, με αποδεδειγμένα από την ιατρική έρευνα στοιχεία σχετικά με την αναμενόμενη θεραπεία, συμβουλές για τη δραστηριοποίηση τους και για τα αποτελεσματικά μέτρα που μπορούν να χρησιμοποιούν οι ίδιοι για να φροντίζουν τους εαυτούς τους.
6. Για ασθενείς με οσφυαλγία, οι γιατροί πρέπει να εξετάζουν την πιθανότητα χορήγησης φαρμάκων με αποδεδειγμένα οφέλη για τους ασθενείς ταυτόχρονα με τη συμβουλευτική αγωγή για τη φροντίδα της ράχης και των μέτρων αυτοβοήθειας. Είναι επίσης απαραίτητο από την αρχή, να αξιολογούν τη σοβαρότητα του πόνου της ράχης και των λειτουργικών ελλειμμάτων (αρχική αξιολόγηση), όπως επίσης και τα πιθανά οφέλη, τους κινδύνους, τη σχετική απουσία μακροχρόνιας αποτελεσματικότητας και την ασφάλεια προτού αρχίσει οποιαδήποτε θεραπέια. Για τους πλείστους ασθενείς, τα φάρμακα πρώτης γραμμής είναι η ακεταμινοφένη ή τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα.
7. Για τους ασθενείς που δεν βελτιώνονται με τις επιλογές που υπάρχουν για να φροντίζουν οι ίδιοι τον εαυτό τους, οι γιατροί μπορούν να εισηγούνται την προσθήκη μη φαρμακολογικών θεραπειών που αποδεδειγμένα είναι ευεργετικές όπως χειροπρακτική (για οξείας μορφής πόνο) ή ασκήσεις, βελονισμό, μασάζ, χειροπρακτική, γιόγκα, γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, προοδευτική χαλάρωση ή διαθεματική εντατική θεραπεία αποκατάστασης.
Συνοπτικά θα συγκρατήσουμε ότι για ένα τόσο συχνό πρόβλημα όπως ο πόνος του κάτω μέρους της πλάτης, η διαγνωστική προσέγγιση κα η θεραπευτική αντιμετώπιση έχουν ιδιαίτερες δυσκολίες.
Η επιλογή ενός άριστα εκπαιδευμένου και έμπειρου γιατρού, καλά ενημερωμένου για τις εξελίξεις στον τομέα της οσφυαλγίας, διασφαλίζουν στον ασθενή τις περισσότερες πιθανότητες για την καλύτερη δυνατή ποιότητα περίθαλψης.
