Οι έφηβοι, όπως και οι ενήλικες, μπορεί να βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωποι με καταστάσεις που τους προκαλούν στρες. Είναι σημαντικό να μάθουν τρόπους χειρισμού των καταστάσεων που τους προκαλούν το στρες και έτσι να αποκτήσουν ικανότητες που θα τους βοηθούν να το καταπολεμούν.
Οι περισσότεροι έφηβοι υποφέρουν από στρες όταν νιώθουν ή αντιλαμβάνονται μια κατάσταση σαν επικίνδυνη, δύσκολη ή οδυνηρή αλλά δεν έχουν τις δυνάμεις για να αντεπεξέλθουν.
Μερικές από τις καταστάσεις που μπορεί να είναι πηγή στρες για τους έφηβους είναι οι ακόλουθες:
-
σχολικές υποχρεώσεις και απογοητεύσεις
-
αρνητικές σκέψεις και αισθήματα για τους εαυτούς τους
-
αλλαγές της σωματικής τους εικόνας
-
προβλήματα με τους φίλους τους
-
περιβάλλον στο οποίο ζουν που δεν τους δίνει ένα αίσθημα ασφάλειας
-
χωρισμός ή διαζύγιο των γονιών τους
-
χρόνια ασθένεια ή σοβαρά προβλήματα μέσα στην οικογένεια
-
θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου
-
μετακομίσεις ή αλλαγές σχολείου
-
συμμετοχή σε πολλές δραστηριότητες, περισσότερες απ' αυτές που πραγματικά μπορούν να κάνουν
-
η ύπαρξη ψηλών προσδοκιών γι' αυτούς
-
οικογενειακά οικονομικά προβλήματα.
Μερικοί έφηβοι υπερφορτώνονται από το στρες. Όταν συμβεί αυτό είναι πιθανόν, να μη μπορέσουν να αντιμετωπίσουν κατάλληλα την οδυνηρή αυτή κατάσταση λόγω ανεπάρκειας των γνώσεων τους να χειριστούν το πρόβλημα.
Αυτό μπορεί με τη σειρά του να δημιουργήσει νέες παθολογικές καταστάσεις με αισθήματα αγωνίας, απομόνωσης, επιθετικότητας, σωματικής ασθένειας ή ακόμα σε ορισμένες περιπτώσεις να οδηγήσει στη χρήση ναρκωτικών και κατάχρηση αλκοόλ.
Ο μηχανισμός με τον οποίο δημιουργείται το στρες είναι γνωστός. Έχει σχέση με το τι σκεφτόμαστε, με τη ψυχολογία μας και με το τι περνά από το μυαλό μας. Όταν νιώσουμε μια κατάσταση σαν επικίνδυνη ή οδυνηρή τότε συμβαίνουν αλλαγές στο σώμα μας που μας ετοιμάζουν να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο.
Ο οργανισμός μας σε τέτοιες καταστάσεις αυξάνει το ρυθμό της καρδίας, τον ρυθμό της αναπνοής, αυξάνει τη ροή του αίματος στους μυς των άνω και κάτω μελών, τα χέρια και τα πόδια μπορούν να γίνουν κρύα ή να ιδρώσουν, το στομάχι προκαλεί ενοχλήσεις και νιώθουμε ένα αίσθημα φόβου ή τρόμου.
Ο ίδιος μηχανισμός που αρχίζει τα φαινόμενα που συνδέονται με το στρες, μπορεί και να τα σταματήσει. Μόλις αποφασίσουμε ότι μια κατάσταση δεν είναι πλέον επικίνδυνη, τότε συμβαίνουν αλλαγές στον εγκέφαλο και στο σώμα μας που μας επιτρέπουν να ηρεμήσουμε και να χαλαρώσουμε.
Αυτός ο μηχανισμός "χαλάρωσης" μειώνει τον καρδιακό ρυθμό, τον αναπνευστικό ρυθμό και μας δημιουργεί ένα αίσθημα ότι είμαστε καλά.
Οι έφηβοι που μπορούν να αναπτύξουν το μηχανισμό "χαλάρωσης" και που έχουν και άλλους τρόπους χειρισμού των καταστάσεων του στρες, νιώθουν λιγότερο αβοήθητοι και έχουν περισσότερες επιλογές αντιμετώπισης του στρες.
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τους έφηβους τους με τους πιο κάτω τρόπους:
-
πρέπει να παρατηρούν προσεκτικά για να δουν εάν το στρες επηρεάζει την υγεία, τη συμπεριφορά, τις σκέψεις ή τα αισθήματα του παιδιού τους που βρίσκεται σε εφηβική ηλικία
-
πρέπει ν' ακούν προσεκτικά τους έφηβους τους και να προσέχουν για να δουν εάν υπάρχει υπερφόρτωση τους
-
πρέπει να μάθουν και να υποδεικνύουν τρόπους αντιμετώπισης του στρες
-
πρέπει να ενθαρρύνουν την συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες, σε σπορ και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες των παιδιών τους.
Οι έφηβοι μπορούν να μειώσουν το στρες με τις ακόλουθες συμπεριφορές και τεχνικές:
-
Να εξασκούνται και να τρώνε κανονικά
-
Να αποφεύγουν να παίρνουν υπερβολική καφείνη η οποία μπορεί να αυξήσει τα αισθήματα αγωνίας και ταραχής
-
Να αποφεύγουν τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και το κάπνισμα
-
Να μάθουν ασκήσεις χαλάρωσης, όπως κοιλιακές αναπνοές και τεχνικές χαλάρωσης των μυών
-
Να αναπτύξουν θετικούς τρόπους συμπεριφοράς, όπως για παράδειγμα να εκφράζουν τα αισθήματά τους με ευγενικό αλλά αυστηρό τρόπο και να αποφεύγουν τον καθαρά επιθετικό τρόπο
-
Είναι καλό να κάνουν πρόβες και να εξασκούνται σε καταστάσεις που μπορεί να τους προκαλούν στρες
-
Είναι χρήσιμο να μάθουν πρακτικούς τρόπους χειρισμού δύσκολων καταστάσεων, όπως για παράδειγμα όταν έχουν μια μεγάλη πολύπλοκη δουλειά να την κατανέμουν σε επιμέρους μικρότερα σύνολα για να μπορέσουν να τη διεκπεραιώσουν
-
Να μειώνουν τα αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις για τον εαυτό τους. Πρέπει να καταπολεμούν τις αρνητικές σκέψεις που έχουν για το άτομό τους με άλλες εναλλακτικές σκέψεις είτε ουδέτερες είτε θετικές. Για παράδειγμα μια σκέψη όπως " η ζωή μου δεν θα γίνει ποτέ καλύτερη " μπορεί να μετατραπεί σε " μπορεί να νιώθω απελπισμένος τώρα, όμως η ζωή μου μπορεί να γίνει καλύτερη εάν εργαστώ τώρα γι' αυτό και εάν πάρω και λίγη βοήθεια "
-
Είναι καλό να μάθουν να νιώθουν να είναι ευχαριστημένοι γιατί κάνουν μια αρκετά καλή δουλειά και με ικανότητες παρά να απαιτούν την τελειότητα από τον εαυτό τους και από τους άλλους
-
Πρέπει κάποτε να αποφεύγουν καταστάσεις που τους προκαλούν στρες. Δραστηριότητες όπως το να ακούν μουσική, να μιλούν με ένα φίλο, να σχεδιάζουν, να γράφουν, ή να περνούν κάποιο χρόνο μ' ένα ζώο μπορεί να μειώνει το στρες
-
Είναι καλό να δημιουργήσουν ένα δίκτυο από φίλους που θα τους βοηθούν να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα με θετικό τρόπο.
Χρησιμοποιώντας αυτές και άλλες τεχνικές, οι έφηβοι μπορούν ν' αρχίσουν να αντιμετωπίζουν το στρες.
Σε ορισμένες περιπτώσεις όταν φανεί ότι ο έφηβος μιλά ή δείχνει σημεία ότι υποφέρει υπερβολικά από το στρες τότε μπορεί να χρειάζεται βοήθεια από ειδικό γιατρό, ψυχίατρο για έφηβους ή ακόμη ψυχολόγο εξειδικευμένο στην εφηβική ηλικία.