Η σωστή επικοινωνία του γιατρού με τον ασθενή είναι πρωταρχικής σημασίας για την αρμονική και αποτελεσματική σχέση μεταξύ των δύο.
Δυστυχώς οι γιατροί δεν τυγχάνουν πάντοτε της κατάλληλης θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης για να αποκτήσουν τις γνώσεις και ικανότητες για να μπορούν να ανταποκρίνονται στη δύσκολη και πολύ ευαίσθητη αυτή πτυχή του λειτουργήματός τους.
Η κλινική εμπειρία και η πάροδος του χρόνου δεν βοηθούν πάντοτε το γιατρό να αποκτήσει τις βασικές και απαραίτητες δεξιότητες που απαιτούνται για να αντεπεξέλθει στις πολλαπλές προκλήσεις που δημιουργούνται στις καθημερινές του επαφές με μεγάλο αριθμό ασθενών και οικογενειών.
Η σωστή επικοινωνία είναι μια θεμελιώδης ικανότητα που πρέπει να έχει ο γιατρός. Κατά τη διάρκεια μιας σταδιοδρομίας 40 ετών, ένας νοσοκομειακός γιατρός μπορεί να κληθεί να συνομιλήσει σε 150.000 μέχρι 200.000 συναντήσεις με ασθενείς και τις οικογένειές τους.
Σε έρευνες που έγιναν σχετικές με το θέμα, ανώτεροι και πεπειραμένοι γιατροί δήλωσαν ότι πολύ λίγοι έτυχαν κατάλληλης εκπαίδευσης για την αποτελεσματική επικοινωνία με τους ασθενείς και την οικογένειά τους. Ακόμη και η εκπαίδευση που δόθηκε σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν ανεπαρκής.
Δήλωσαν επίσης ότι οι ανεπάρκειες τους στην επικοινωνία με τους ασθενείς τους μπορεί να είχε και για τους ίδιους αρνητικές επιπτώσεις. Δημιουργούνται σημαντικά ψυχολογικά προβλήματα, συναισθηματική εξάντληση, αποπροσωποποίηση και το αίσθημα ότι δεν έχουν αρκετή επιτυχία στις επαγγελματικές τους προσπάθειες.
Η αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ του γιατρού, του ασθενούς και της οικογένειάς του έχει σοβαρά ευεργετικά αποτελέσματα:
- Είναι σημαντική για τη σωστή συλλογή και ακρίβεια των συμπτωμάτων, των επιπλοκών που δημιουργούνται από τα φάρμακα ή άλλες θεραπείες
- Έχει πρωταρχική σημασία για την αναγνώριση και τοποθέτηση μέσα σε σωστά πλαίσια των προβλημάτων που υπάρχουν
- Επηρεάζει την εφαρμογή της θεραπείας που συστήνεται από το γιατρό στον ασθενή
- Επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το πόσο καλά νιώθει ο ασθενής, σωματικά και ψυχικά
- Συνεισφέρει στην ικανοποίηση του ασθενούς αλλά και του γιατρού.
Η ελλιπής επικοινωνία μεταξύ γιατρού και ασθενούς είναι μια από τις κυριότερες αιτίες για παράπονα εναντίον γιατρών και για περιπτώσεις που καταλήγουν σε δικαστικές διαμάχες μεταξύ γιατρών και ασθενών.
Πολλές φορές οι ασθενείς παραπονούνται ότι δεν τυγχάνουν ικανοποιητικής πληροφόρησης από τους γιατρούς τους. Μάλιστα σε αριθμό περιπτώσεων θεωρούν ότι ο τρόπος με τον οποίο τους δίνεται η πληροφόρηση είναι ακατάλληλος.
Τα επικοινωνιακά προβλήματα γιατρού ασθενών παρατηρούνται σε όλους τους τομείς ή ειδικότητες της ιατρικής. Σε ορισμένες ειδικότητες όμως το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα δύσκολο, διότι πρέπει να δοθούν προς τους πάσχοντες πολύ δύσκολες ή πολύπλοκες πληροφορίες και ακόμα η πληροφόρηση είναι τέτοια που προκαλεί μεγάλο ψυχικό πόνο.
Οι γιατροί που αναλαμβάνουν την φροντίδα των καρκινοπαθών ασθενών έχουν να αντιμετωπίσουν πολλές δυσκολίες όταν πρέπει να επικοινωνούν και να συνομιλούν με τους ασθενείς τους, την οικογένειά τους και με άλλους επαγγελματίες, συναδέλφους τους που ασχολούνται με το ίδιο πρόβλημα.
Σύμφωνα με έρευνα που έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι γιατροί οι οποίοι λαμβάνουν μέρος σε ένα εντατικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα που στόχο έχει την βελτίωση των επικοινωνιακών τους δεξιοτήτων, δηλώνουν ότι η ικανότητα τους να αντεπεξέρχονται σε αυτές τις δύσκολες καταστάσεις αναβαθμίζεται και γίνεται πολύ καλύτερη.
Στην έρευνα, που έγινε από γιατρούς του πανεπιστημίου του Σάσεξ, 160 ογκολόγοι από 34 αντικαρκινικά κέντρα υποβλήθηκαν σε ένα τριήμερο εντατικό εξειδικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης για την απόκτηση δεξιοτήτων στον τομέα της επικοινωνίας. Συμμετείχαν επίσης 2.400 ασθενείς.
Οι ογκολόγοι μετά από την εκπαιδευτική αυτή εμπειρία δήλωσαν ότι επωφελήθηκαν σημαντικά στην επικοινωνιακή τους προσπάθεια με τους ασθενείς, ότι μπορούσαν να καταλάβουν καλύτερα τους ασθενείς τους και έδιναν περισσότερη σημασία στην καθαρά ανθρώπινη προσέγγιση.
Συμπερασματικά θα τονίσουμε ότι η επικοινωνία μεταξύ γιατρού και ασθενούς είναι ζωτικής σημασίας.
Εάν ένας γιατρός θα πρέπει να αναγγείλει στον ασθενή του και την οικογένειά του ότι έχει καρκίνο, και αυτό σε μια συνάντηση 10 έως 20 λεπτών, δεν θα πρέπει να ξεχνά ότι ο τρόπος με τον οποίο θα ειπωθεί αυτό το πράγμα θα μείνει χαραγμένο στη μνήμη του ασθενούς για όλη τη ζωή.
Τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να προβληματίσουν αυτούς που έχουν την ευθύνη για την εκπαίδευση των γιατρών, νοσηλευτών και άλλων επαγγελματιών που προσφέρουν υπηρεσίες σε ασθενείς.
Χρειάζεται βασική εκπαίδευση στον τομέα αυτό, ήδη στα φοιτητικά χρόνια, αλλά και συνεχής εκπαίδευση κατά την επαγγελματική σταδιοδρομία στον ιδιαίτερα δύσκολο και απαιτητικό τομέα της επικοινωνίας γιατρού και ασθενούς.