Ο καρκίνος του οισοφάγου, είναι ο καρκίνος που παρουσιάζει την μεγαλύτερη αύξηση συχνότητας. Το καλύτερο θεραπευτικό όπλο που διαθέτουμε σήμερα εναντίον της νόσου, είναι η χειρουργική.

Σήμερα, εν μέρει λόγω του ότι η φύση της νόσου έχει αλλάξει, σχεδόν 50% των ασθενών που υποβάλλονται σε εξειδικευμένη χειρουργική επέμβαση, επιβιώνουν για 5 χρόνια. Παλαιότερα το ίδιο ποσοστό ήταν της τάξης του 20%.

Η έγκαιρη διάγνωση, η ευρύτερη εφαρμογή ανιχνευτικών μεθόδων και η εξατομικευμένη φροντίδα, έχουν καταστήσει τη χειρουργική φροντίδα ως την καλύτερη μέθοδο για την αντιμετώπιση του καρκίνου του οισοφάγου όπως το γνωρίζουμε σήμερα.

Για πολλά χρόνια ο ρόλος της χειρουργικής, της χημειοθεραπείας και της ακτινοθεραπείας ή ένας συνδυασμός από τις θεραπευτικές αυτές μεθόδους, αποτελούσαν ένα επίμαχο θέμα συζητήσεων.

Μέχρι πρόσφατα η χειρουργική θεωρείτο ως η μέθοδος επιλογής. Όμως ο ρόλος της τέθηκε υπό αμφισβήτηση από αριθμό ογκολόγων λόγω του ότι η υπήρχε η αντίληψη ότι η χειρουργική επέμβαση στον καρκίνο οισοφάγου, συνοδευόταν από ψηλό κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών και λίγες πιθανότητες επιβίωσης.

Σε πολλές περιπτώσεις σήμερα, ογκολόγοι δοκιμάζουν πρώτα χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία, αποφεύγοντας πλήρως τη χειρουργική επέμβαση.

Η προσέγγιση αυτή τίθεται υπό αμφισβήτηση και τονίζεται ότι τα δεδομένα τα οποία επέτρεψαν την υιοθέτηση της, δεν ισχύουν με τις δυνατότητες που προσφέρει σήμερα η εξελιγμένη χειρουργική. Νέα στοιχεία τεκμηριώνουν ότι η χειρουργική επέμβαση είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της νόσου σε πολλούς ασθενείς.

Έρευνα σε 263 ασθενείς, με αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου από γιατρούς του πανεπιστημίου του Rochester και οι οποίοι υποβλήθηκαν σε οισοφαγεκτομή από το 1992 έως το 2002, προσθέτει σημαντικά νέα στοιχεία στις γνώσεις μας για τη θεραπεία του καρκίνου του οισοφάγου. Μεταξύ των κυριότερων ευρημάτων σημειώνουμε τα ακόλουθα: Στο 52% των ασθενών, ο καρκίνος είχε διηθήσει τους γειτονικούς λεμφαδένες   Ο οισοφάγος τύπου Barrett's υπήρχε στο 62% των ασθενών με αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου   Το 42% των ασθενών υποβλήθηκαν σε ολική οισοφαγεκτομή με αφαίρεση των γειτονικών λεμφαδένων. Από αυτούς το 18% έλαβαν επιπρόσθετη χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία   Το 17% των ασθενών αναγνωρίστηκε ότι έπασχε από καρκίνο οισοφάγου στα πλαίσια ανιχνευτικού προγράμματος που στόχο είχε την παρακολούθηση ασθενών με οισοφάγο τύπου Barrett's   Κατά τη διάρκεια της έρευνας, το ποσοστό των ασθενών που παρουσιαζόταν με αρχικά στάδια του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου, αυξανόταν. Τα τελευταία 2 χρόνια (2000-2002) το ποσοστό αυτών που είχαν αρχικά στάδια του καρκίνου ανέρχονταν στο 50% του συνόλου αυτών που υπέστησαν οισοφαγεκτομή   Το ποσοστό επιβίωσης στα 5 χρόνια ανερχόταν στο 46,5%. Κατά τα τελευταία 5 χρόνια της έρευνας, το ποσοστό επιβίωσης ήταν 50,4%. Στους ασθενείς με στάδιο Ι της νόσου τα ποσοστά επιβίωσης ανέρχονταν στο 81%, για το στάδιο ΙΙ 51%, στάδιο ΙΙΙ 14% και στάδιο ΙV 0%. Τα αποτελέσματα σύμφωνα με το στάδιο δείχνουν τη μεγάλη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης   Επιπλοκές παρατηρήθηκαν στο 61% των ασθενών και 12 θάνατοι σχετίστηκαν με τη χειρουργική επέμβαση

Βλέπουμε λοιπόν ότι τώρα που οι όγκοι ανιχνεύονται σε αρχικά στάδια, η επιβίωση των ασθενών είναι σημαντικά καλύτερη. Έτσι πραγματικά αξίζει τον κόπο και τα έξοδα, να τεθούν σε εφαρμογή ανιχνευτικά προγράμματα έγκαιρης ανίχνευσης των καρκίνων αυτών ιδιαίτερα σε ασθενείς με καούρα, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και οισοφάγο τύπου Barrett's.

Η έρευνα αυτή δείχνει ότι η χειρουργική προσέγγιση για αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου, προσφέρει τις καλύτερες πιθανότητες επιβίωσης των ασθενών στα 5 χρόνια σε σύγκριση με αυτά που έχουν δημοσιευτεί για τις άλλες μορφές θεραπείας.

Παλαιότερες έρευνες που έγιναν πριν δεκαετίες, έδειχναν ότι η χειρουργική είχε ποσοστό θνησιμότητας λόγω της επέμβασης της τάξης του 15% και ποσοστά επιβίωσης στα 5 χρόνια της τάξης του 20%.

Είναι με βάση αυτά τα δεδομένα που υπάρχουν ογκολόγοι που υποστηρίζουν άλλα θεραπευτικά όπλα και αποκλείουν τη χειρουργική προσέγγιση. Σήμερα όμως η μορφή του καρκίνου του οισοφάγου έχει αλλάξει και οι μέθοδοι έχουν γίνει καλύτερες.

Καρκίνος του οισοφάγου: Γιατί σήμερα είναι διαφορετικός;

Είναι γεγονός ότι ο καρκίνος του οισοφάγου σήμερα έχει αλλάξει σε σχέση με το τι ήταν γνωστό και ίσχυε παλαιότερα. Στο παρελθόν, η συχνότερη μορφή καρκίνου του οισοφάγου ήταν αυτή που προκαλείτο από το κάπνισμα (λεπιδοειδής επιθηλιακός καρκίνος στο άνω μέρος του οισοφάγου). Συνήθως η διάγνωση γινόταν σε προχωρημένα στάδια.

Τότε η χειρουργική επέμβαση, απαιτείτο για να μπορούν οι ασθενείς να καταπίνουν πιο εύκολα για όσο χρονικό διάστημα τους απέμενε να ζήσουν. Σήμερα όμως, ο μέσος ασθενής είναι νεότερος σε ηλικία, η διάγνωση γίνεται νωρίτερα και ο ιστολογικός τύπος του καρκίνου είναι διαφορετικός (αδενοκαρκίνωμα) με περισσότερες πιθανότητες ίασης.

Ο λόγος για τον οποίο γίνεται νωρίτερα η διάγνωση του καρκίνου του οισοφάγου, οφείλεται στη σχέση που υπάρχει μεταξύ του αδενοκαρκινώματος και της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση οφείλεται στο ότι τα υγρά του στομαχιού επανέρχονται πίσω στον οισοφάγο λόγω ανεπάρκειας του κάτω μυϊκού σφιγκτήρα του οισοφάγου. Το οξύ περιεχόμενο του στομαχιού, προκαλεί συμπτώματα όπως η καούρα αλλά παράλληλα προκαλούνται αλλαγές του επιθηλίου του κάτω μέρους του οισοφάγου.

Οι αλλοιώσεις του επιθηλίου, σταδιακά γίνονται προκαρκινικές. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή με την ονομασία οισοφάγος Barrett's. Υπολογίζεται ότι από την πάθηση αυτή, υποφέρει ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, της τάξης του 8%.

Από τους ασθενείς με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, με συχνά επεισόδια καούρας για περισσότερα από 5 χρόνια, 1 στους 5 θα παρουσιάσει οισοφάγο τύπου  Barrett's που αυξάνει κατά 40 φορές τον κίνδυνο προσβολής των ασθενών από καρκίνο του οισοφάγου του τύπου αδενοκαρκινώματος.

Ενώ οι περισσότερες μορφές καρκίνου παρουσιάζουν μείωση της συχνότητας τους, ο καρκίνος του οισοφάγου παρουσιάζει δραματική αύξηση της συχνότητας του με αποτέλεσμα να καταστεί η ταχύτερα αυξανόμενη μορφή καρκίνου.

Η τάση αυτή θα επιδεινώνεται με την αύξηση του ποσοστού των παχύσαρκων. Η παχυσαρκία είναι αιτία που προκαλεί τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και ως εκ τούτου συμβάλλει στη γένεση οισοφάγου τύπου  Barrett's και αδενοκαρκινώματος οισοφάγου.

Η αύξηση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης που παρατηρήθηκε, οδήγησε σε προγράμματα παρακολούθησης των ασθενών με καούρα. Οι ασθενείς που παρουσιάζουν συχνά και σε σοβαρό βαθμό το εν λόγω πρόβλημα, υποβάλλονται σε ενδοσκόπηση με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις την έγκαιρη διάγνωση της προκαρκινικής κατάστασης και του καρκίνου.

Τα νέα αυτά γεγονότα, δηλαδή η αύξηση της  γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, η μείωση των καπνιστών, η πρόοδος στην ανίχνευση με τη βοήθεια της ενδοσκόπησης και η έγκαιρη διάγνωση, επιτρέπουν την εύρεση της νόσου ενώ ακόμη βρίσκεται περιορισμένη στον οισοφάγο. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι ασθενείς είναι ιδανικοί υποψήφιοι για χειρουργική επέμβαση για πλήρη αφαίρεση του καρκίνου που οδηγεί στην ίαση.

Πρόοδος της χειρουργικής

Παράλληλα με το γεγονός ότι η διάγνωση γίνεται σε νεότερους ασθενείς με λιγότερο προχωρημένα στάδια του καρκίνου οισοφάγου, η βελτίωση των χειρουργικών μεθόδων, συμβάλλει σε αύξηση της επιβίωσης των ασθενών.

Οι στατιστικές αναλύσεις θεραπευτικών δοκιμών, δείχνουν ότι η πλήρης αφαίρεση του όγκου του οισοφάγου μαζί με τους λεμφαδένες της ανατομικής περιοχής, πετυχαίνει 30% λιγότερους θανάτους από ότι η επέμβαση που περιορίζεται μόνο στην αφαίρεση του όγκου χωρίς τους λεμφαδένες της γειτονικής περιοχής.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η ολική αφαίρεση του καρκίνου του οισοφάγου και λεμφαδένων, έχει καλύτερες πιθανότητες πλήρους αφαίρεσης της κακοήθους νόσου, επιτρέποντας έτσι τον έλεγχο της νόσου στην πρωτογενή εστία, δηλαδή εκεί που αρχικά παρουσιάστηκε.

Είναι γεγονός ότι η αφαίρεση των λεμφαδένων είναι επίμαχο ζήτημα. Στον καρκίνο του μαστού για παράδειγμα φαίνεται ότι δεν βοηθά. Στους καρκίνους του οισοφάγου, του στομαχιού και του ορθού, συσσωρεύονται τα στοιχεία που τεκμηριώνουν ότι πράγματι η αφαίρεση των λεμφαδένων, αυξάνει την επιβίωση.

Εκτός από αυτό, η πρόοδος της χειρουργικής και η καλύτερη μετεγχειρητική φροντίδα, έχουν καταστήσει την ολική αφαίρεση του όγκου και των λεμφαδένων μια πιο ασφαλή θεραπεία με λιγότερες επιπλοκές που απειλούν τη ζωή.

Ενώ η ολική αφαίρεση όγκου και λεμφαδένων είναι καλύτερη και αποτελεσματικότερη μέθοδος, εντούτοις χρησιμοποιείται σπανιότερα λόγω της πολυπλοκότητας της και της ειδικής εκπαίδευσης που απαιτείται.

Είναι λοιπόν αναγκαίο να επιδιωχθεί περισσότερη εξειδίκευση των χειρουργών στην τεχνική αυτή που πρέπει να χρησιμοποιείται ιδιαίτερα σε ασθενείς των οποίων ο καρκίνος οισοφάγου βρίσκεται στα αρχικά στάδια λόγω έγκαιρης διάγνωσης.