Παράγοντες που επηρεάζουν τον εγκέφαλο κατά την εφηβεία μπορούν να έχουν μόνιμες αρνητικές επιδράσεις οι οποίες σημαδεύουν το παιδί σε όλη του τη ζωή.
Οι επιστήμονες κατάφεραν να χαρτογραφήσουν τις βλάβες στα νευρωνικά δίκτυα των εφήβων που προκαλούνται από το υπερβολικό στρες, το κάπνισμα και το αλκοόλ.
Το σοβαρό στρες στους έφηβους αλλοιώνει δομές στον εγκέφαλο που είναι υπεύθυνες για τη μνήμη και τη μάθηση.
Μάλιστα φαίνεται ότι οι έφηβοι είναι περισσότερο επιρρεπείς στο να υποστούν μόνιμες βλάβες στον εγκέφαλο λόγω στρες σε σύγκριση με μικρότερα παιδιά.
Ερευνητές από την ιατρική σχολή του Χάρβαρντ, σε πειράματα υπέβαλαν αρουραίους εφηβικής ηλικίας σε έντονο στρες. Τους άφησαν μόνους τους μέσα σε κλουβιά, γεγονός που είναι ένα εξαιρετικά έντονο στρες για ένα κοινωνικό ζώο όπως τους αρουραίους.
Οι αρουραίοι που υποβλήθηκαν σε αυτή τη δοκιμασία, όταν ενηλικιώνονταν είχαν στον εγκέφαλό τους χαμηλότερα επίπεδα μια βασικής λειτουργικής πρωτεΐνης στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου τους.
Ο ιππόκαμπος είναι μια περιοχή του εγκεφάλου που έχει σημαντικό ρόλο στη μάθηση και στη μνήμη.
Η πρωτεΐνη που βρέθηκε να είναι χαμηλότερη στα ζώα που υποβλήθηκαν σε σοβαρό στρες ήταν η συναπτοφυσίνη (synaptophysin). Η μέτρηση της συναπτοφυσίνης επιτρέπει τον υπολογισμό του αριθμού των συνάψεων που αναπτύσσουν οι εγκεφαλικοί νευρώνες.
Οι συνάψεις είναι οι ενώσεις μεταξύ των νευρώνων που επιτρέπουν την άμεση επικοινωνία μεταξύ τους. Οι πιο πολλοί νευρώνες έχουν περισσότερες από μια συνάψεις. Οι ενώσεις αυτές είναι ο θεμέλιος λίθος της λειτουργίας των νευρωνικών δικτύων.
Τα χαμηλά επίπεδα συναπτοφυσίνης δείχνουν ότι η εγκεφαλική δραστηριότητα είναι μειωμένη. Η μείωση αυτή σχετίζεται με μικρότερο αριθμό συνάψεων στον εγκέφαλο.
Ο αριθμός των συνάψεων που δημιουργούν οι εγκεφαλικοί νευρώνες κατά την ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Η ανάπτυξη μεγαλύτερου αριθμού συνάψεων επιτρέπει περισσότερες πνευματικές και νοητικές δεξιότητες.
Στον άνθρωπο η συναπτοφυσίνη φτάνει στα ψηλότερα επίπεδα στην ηλικία μεταξύ 18 και 20 ετών. Τα πειραματόζωα στην έρευνα αυτή είχαν μια ισοδύναμη ηλικία.
Σε μια άλλη πτυχή των πειραμάτων τους οι ερευνητές, εξέτασαν το ρόλο που παίζει σε αρουραίους παιδικής ηλικίας ο επαναλαμβανόμενος χωρισμός τους από τη μητέρα τους. Βρήκαν ότι και αυτός ο παράγοντας στρες στην παιδική ηλικία, προκαλεί μια ανάλογη μείωση των νευρωνικών συνάψεων στον εγκέφαλο.
Τα ευρήματα αυτά είναι τα πρώτα που αποδεικνύουν ότι η έκθεση σε έντονο στρες κατά την παιδική και εφηβική ηλικία μπορεί να έχει μόνιμες συνέπειες στον εγκέφαλο με μείωση του αριθμού των συνάψεων που σχηματίζονται στον ιππόκαμπο.
Τα δεδομένα αυτά δίνουν μια εξήγηση στο ότι τα πρώιμα τραυματικά γεγονότα στα παιδιά και στους έφηβους όπως το σοβαρό στρες, η σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση και η παραμέληση συσχετίζονται με μείωση του μεγέθους του ιππόκαμπου του εγκεφάλου στην ενήλικη ζωή.
Οι επιπτώσεις των παραγόντων αυτών που επηρεάζουν την ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου δεν γίνονται αντιληπτές αρχικά αλλά αργότερα στην ενήλικη ζωή.
