Ο ίλιγγος είναι ένα σύμπτωμα που μπορεί να προκληθεί από πολλές ασθένειες. Είναι η αίσθηση που έχει ο ασθενής ότι ο ίδιος ή σταθερά αντικείμενα του περιβάλλοντος του, μετατοπίζονται, πέφτουν ή περιστρέφονται.

Το αίσθημα του ιλίγγου συνοδεύεται συνήθως από ωχρότητα, ναυτία, εμετό, πρόβλημα ισορροπίας και κακή διάθεση. Ο ίλιγγος μπορεί να εκδηλωθεί ξαφνικά. Βελτιώνεται όταν ο ασθενής ξαπλώνει ή μένει ακίνητος.

Πρόκειται για ένα πρόβλημα που επηρεάζει μεγάλο ποσοστό ανθρώπων. Ο ίλιγγος είναι από τους συχνότερους λόγους επίσκεψης σε ωτορινολαρυγγολόγο.

Η συχνότερη αιτία ιλίγγου είναι ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως. Ο ίλιγγος και τα συμπτώματα που το συνοδεύουν παρουσιάζονται όταν ο ασθενής γυρίζει το κεφάλι του.

Το κέντρο ισορροπίας του ανθρώπου βρίσκεται στο κάθε εσωτερικό αυτί του. Εντοπίζεται στο λαβύρινθο του αυτιού στα ημικυκλικά σωληνάρια. Σε αυτά υπάρχουν υγρό, αισθητήρια κύτταρα και καταλήξεις νεύρων. Υπενθυμίζουμε ότι το αυτί δεν είναι μόνο όργανο για την ακοή αλλά και το όργανο που χρησιμεύει στην αντίληψη της θέσης του σώματος στον χώρο. 

Όταν ο άνθρωπος κινείται, γυρίζει το κεφάλι του ή αυξάνει την ταχύτητα του, το υγρό και οι καταλήξεις των αισθητηρίων νεύρων μετατοπίζονται εντός των ημικυκλικών οστικών σωληναρίων. Τα μηνύματα που λόγω των κινήσεων του υγρού δημιουργούνται στις νευρικές καταλήξεις των αισθητηρίων νεύρων, αποστέλλονται στον εγκέφαλο και τον πληροφορούν για την κίνηση και τις αλλαγές των θέσεων του σώματος.

Κάποτε σχηματίζονται και κυκλοφοράν στο υγρό των ημικυκλικών οστικών σωληναρίων του εσωτερικού αυτιού, κανάλιθοι (εκτοπικοί ωτόλιθοι, κουπολολιθίαση). Πρόκειται για ανόργανη ύλη από ασβέστιο σε μορφή μικροκρυστάλλων που επιπλέουν στο υγρό και διακόπτουν την ελεύθερη κίνηση του υγρού κατά την κίνηση του ασθενούς.

Οι αλλοιώσεις στην κίνηση του υγρού των σωληναρίων που προκαλούν οι κανάλιθοι, οδηγεί τα αισθητήρια για την ισορροπία νεύρα να στέλνουν λανθασμένα μηνύματα στον εγκέφαλο. Έτσι ο ασθενής αισθάνεται ότι κινείται, μετατοπίζεται ή πέφτει ενώ στην πραγματικότητα αυτό δεν συμβαίνει

Πρόσφατα μια ενδιαφέρουσα εκτενής ανασκόπηση των βιβλιογραφικών δεδομένών έδειξε ότι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης του κακοήθη παροξυσμικού ιλίγγου είναι οι χειρισμοί Epley. Οι χειρισμοί αυτοί είναι μια σειρά από διαδοχικές κινήσεις που γίνονται από ειδικούς φυσιοθεραπευτές ή από έμπειρους ωτορινολαρυγγολόγους που στόχο έχουν την επανατοποθέτηση των καναλίθων.

Οι χειρισμοί Epley επιτρέπουν την επανατοποθέτηση των καναλίθων σε θέση στα ημικυκλικά σωληνάρια που δεν επηρεάζουν τη μετάδοση νευρικών μηνυμάτων προς τον εγκέφαλο. Η ανακούφιση από τα συμπτώματα μετά από επιτυχείς χειρισμούς Epley είναι συνήθως άμεση και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι μακράς διάρκειας.

Οι ειδικοί ήσαν σκεπτικοί για την αξία της δοκιμασίας επανατοποθέτησης καναλίθων. Ωστόσο μικρές μελέτες με 33 έως 66 ασθενείς, έδειξαν καλά αποτελέσματα. Από 50% έως 90% των ασθενών με καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο που επιλέχθηκαν τυχαία για να λάβουν θεραπεία με χειρισμούς επανατοποθέτησης καναλίθων, παρουσίασαν βελτίωση σε σύγκριση με 10% έως 27% των ασθενών που έλαβαν θεραπεία με μια τυχαία σειρά κινήσεων της κεφαλής.   

Οι χειρισμοί Epley με κινήσεις της κεφαλής για επανατοποθέτηση των καναλίθων που γίνονται στον ασθενή από εξειδικευμένο φυσιοθεραπευτή ή ωτορινολαρυγγολόγο γιατρό φαίνεται να είναι η καλύτερη θεραπεία πρώτης γραμμής για ασθενείς με παροξυσμικό ίλιγγο λόγω θέσης.