Οι τραυματισμοί στο κεφάλι ταξινομούνται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Υπάρχουν οι εξωτερικοί τραυματισμοί (συνήθως του δέρματος του κρανίου) και οι εσωτερικοί τραυματισμοί, οι οποίοι συνήθως επηρεάζουν το κρανίο, τα αιμοφόρα αγγεία του κρανίου ή τον εγκέφαλο.

Ευτυχώς στα παιδιά τα περισσότερα ατυχήματα ή κτυπήματα στο κεφάλι προκαλούν τραύμα μόνο στο δέρμα του κρανίου. Αυτό το γεγονός προκαλεί φόβο αλλά είναι λιγότερο απειλητικό για το παιδί.

Μια εσωτερική κάκωση της κεφαλής έχει περισσότερους κινδύνους διότι επηρεάζει πλέον άμεσα τον εγκέφαλο που είναι πολύ ευάλωτος, ιδιαίτερα όταν διαπεραστεί το κρανίο που αποτελεί την προστατευτική ασπίδα του.

Οι εξωτερικοί τραυματισμοί

Το δέρμα του κρανίου είναι πολύ πλούσιο σε αγγεία και έτσι έστω και ένα μικρό κόψιμο μπορεί να προκαλέσει μια έντονη αιμορραγία. Μετά από ένα κτύπημα στο κεφάλι μπορεί να εμφανιστεί ένα σημαντικό πρήξιμο επιφανειακά, που οφείλεται στο γεγονός ότι κάποιες φλέβες του δέρματος της κεφαλής έχουν πάθει ρήξη με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα αιμάτωμα κάτω το δέρμα. Για να φύγει το αιμάτωμα και το πρήξιμο μπορεί να χρειαστούν μέρες ή εβδομάδες.

Τι πρέπει να κάνετε στις περιπτώσεις αυτές:

1. Καλέστε αμέσως το γιατρό σας εάν το παιδί σας είναι βρέφος ή εάν έχασε τις αισθήσεις του έστω και στιγμιαία.
   
   
2. Εάν το παιδί δεν έχει χάσει τις αισθήσεις του, επικοινωνεί και συμπεριφέρεται σωστά μετά από την πτώση ή το κτύπημα βάλτε πάγο ή κάτι πολύ κρύο στην περιοχή που κτύπησε για 20 λεπτά. Εάν πάρετε πάγο, περιτυλίξετέ τον σ' ένα ρούχο, διότι η τοποθέτηση του πάγου απ' ευθείας στο γυμνό δέρμα μπορεί να του προκαλέσει βλάβες.
   
   
3. Πρέπει να παρακολουθήσετε προσεκτικά το παιδί για τις επόμενες 24 ώρες. Εάν δείξει οποιαδήποτε σημάδια εσωτερικής κάκωσης (όπως θα περιγραφούν πιο κάτω) τότε καλέστε αμέσως το γιατρό σας.
   
   
4. Εάν το ατύχημα συνέβηκε κοντά στις ώρες που το παιδί θα πρέπει να κοιμηθεί και το παιδί αποκοιμηθεί σύντομα μετά, τότε θα πρέπει να το ελέγχετε κάθε 2 ώρες για να δείτε εάν έχει αλλαγές στο χρώμα του, στην αναπνοή του ή εάν κάνει ανώμαλες κινήσεις με τα χέρια του:
   
   -Εάν το χρώμα και η αναπνοή του είναι κανονικά και δεν παρατηρείτε ή αισθάνεστε ότι υπάρχει άλλη ανωμαλία αφήστε το παιδί να κοιμάται εκτός εάν ο γιατρός σας, σας έχει συμβουλεύσει διαφορετικά.
   
   -Εάν το χρώμα ή και η αναπνοή δεν είναι φυσιολογικά ή εάν κάτι σας ανησυχεί με την όλη κατάσταση και παρουσίαση του παιδιού τότε ξυπνήστε το και βάλτε το να καθίσει. Το παιδί σε τέτοιες περιπτώσεις θα διαμαρτυρηθεί και δοκιμάσει να ξανακοιμηθεί. Εάν δεν διαμαρτυρηθεί, τότε προσπαθήστε να το ξυπνήσετε πλήρως. Εάν το παιδί δεν ξυπνά ή εάν δείξει σημεία εσωτερικής κάκωσης (βλέπετε πιο κάτω) τότε πρέπει να καλέσετε το γιατρό σας άμεσα ή ένα ασθενοφόρο.

Οι εσωτερικοί τραυματισμοί

Ο εγκέφαλος βρίσκεται μέσα στο κρανίο που τον προστατεύει και περιβάλλεται από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Ένα σοβαρό κτύπημα στο κεφάλι μπορεί να προκαλέσει κτύπημα του εγκεφάλου στο πλευρό του κρανίου ή και να προκαλέσει ρήξη των αιμοφόρων αγγείων.

Οποιαδήποτε μορφής εσωτερική κάκωση του εγκεφάλου, κάταγμα του κρανίου, βλάβη των αγγείων ή  βλάβη του εγκεφαλικού παρεγχύματος μπορεί να είναι πολύ σοβαρή και να απειλεί άμεσα τη ζωή.

Τι πρέπει να κάνετε σε τέτοιες περιπτώσεις:

Καλέστε αμέσως ένα ασθενοφόρο εάν το παιδί παρουσιάζει ένα από τα ακόλουθα: απώλεια των αισθήσεων, ανωμαλία της αναπνοής, εμφανή πληγή ή κάταγμα, αιμορραγία από τη μύτη, στόμα ή αυτί, διαταραχή της ομιλίας ή της όρασης, διαφορά μεγέθους στις κόρες των ματιών, αδυναμία ή παραλυσία, ζαλάδα, πόνο στο λαιμό ή δυσκαμψία, σπασμούς, εμετούς, απώλεια ελέγχου της κύστης και της αφόδευσης.

Μέχρι να έρθει βοήθεια, μη μετακινήσετε το παιδί εκτός εάν άκρως απαραίτητο:

1. Εάν το παιδί έχει χάσει τις αισθήσεις του ή είναι ζαλισμένο ή εάν υπάρχει οποιαδήποτε παραλυσία μη μετακινήσετε καθόλου το παιδί διότι υπάρχει το ενδεχόμενο να έχει κάκωση στη σπονδυλική στήλη. Τοποθετήστε τα χέρια σας στο κάθε μέρος της κεφαλής του και αφήστε το στη θέση που το έχετε βρει.
   
   
2. Εάν έχει εμετούς, γυρίστε το παιδί προς το ένα πλευρό διατηρώντας το κεφάλι και το λαιμό ακίνητους. Εάν διαπιστώσετε ότι δεν αναπνέει, τότε πρέπει να του κάνετε αναπνοή στόμα με στόμα.
   
   
3. Εάν το παιδί δεν έχει χάσει τις αισθήσεις του, προσπαθήστε με κάθε τρόπο να το ηρεμήσετε και να το διατηρήσετε ακίνητο. Εάν πρέπει να κάνει εμετό, βοηθήστε το να καθίσει λίγο και βοηθήστε το να γείρει ελαφριά προς τα μπροστά, εκτός εάν υποψιάζεστε ότι έχει κάκωση στο λαιμό. Σε τέτοια περίπτωση κρατήστε το κεφάλι και το λαιμό ακίνητους και γυρίστε το παιδί προς το πλευρό.
   
   
4. Εάν έχει σπασμούς, διατηρείστε τις αναπνευστικές του οδούς καθαρές.
   
   
5. Εάν έχει κάπου πρήξιμο, τοποθετείστε πάγο ή κάτι άλλο ανάλογο κρύο.
   
   
6. Εάν διαπιστώσετε ότι υπάρχει αιμορραγία, τοποθετείστε ένα αποστειρωμένο επίδεσμο
   
   - Μη δοκιμάσετε να καθαρίσετε την πληγή, διότι μπορεί να επιδεινωθεί η αιμορραγία ή και να δημιουργηθούν σοβαρές επιπλοκές εάν το κρανίο έχει υποστεί κάταγμα
   
   - Μην εξασκήσετε πίεση πάνω στην πληγή εάν υποπτεύεστε ότι το κρανίο έχει υποστεί κάταγμα
   
   -Μη δοκιμάσετε να αφαιρέσετε οποιοδήποτε αντικείμενο το οποίο έχει σφηνωθεί μέσα στην πληγή.