Η μόλυνση από τον ιό HIV που προκαλεί το AIDS όπως επίσης και τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση της πάθησης είναι αιτίες πρόωρης γήρανσης του εγκεφάλου.

Η ροή του αίματος στον εγκέφαλο των ασθενών που μολύνθηκαν από τον ιό HIV μειώνεται σε σύγκριση με τη ροή αίματος στον εγκέφαλο που υπάρχει σε ασθενείς που δεν είναι μολυσμένοι.

Η γήρανση των ασθενών με μόλυνση από τον ιό HIV και AIDS χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή εξαιτίας των επιδράσεων του ιού αυτού στον εγκέφαλο.

Η επιβίωση των εν λόγω ασθενών αυξήθηκε ουσιαστικά χάρις στις σύγχρονες αντιικές θεραπείες. Ορισμένοι από τους πιο ηλικιωμένους ασθενείς παραπονιούνται ότι έχουν προβλήματα μνήμης και άλλων γνωσιακών λειτουργιών.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι επιδημιολόγοι υπολογίζουν ότι από 14% έως 18% όλων των ασθενών με AIDS είναι άνω των 50 ετών. Επιπλέον στην εν λόγω ηλικιακή ομάδα καταγράφεται ένα από τα υψηλότερα ποσοστά νέων μολύνσεων από τον ιό HIV.

Εάν η τάση που καταγράφεται σήμερα συνεχιστεί, εκτιμάται ότι μέχρι το έτος 2015 ο αριθμός των ασθενών στην ηλικιακή ομάδα άνω των 50 ετών θα αντιπροσωπεύει το 50% του συνόλου των ασθενών με μόλυνση από τον ιό HIV.

Προηγούμενες έρευνες σχετικά με τις μακροχρόνιες επιδράσεις του ιού HIV στους ασθενείς έδειξαν ότι ο ιός μπορεί να βλάπτει την καρδία, το συκώτι, το σκελετό, το ενδοκρινολογικό σύστημα και τους νεφρούς.

Μια πρόσφατη έρευνα σχετικά με τις επιδράσεις στο σύνολο του ανθρωπίνου σώματος έδειξε ότι η μόλυνση από τον ιό HIV κάνει το σώμα 10 χρόνια πιο γερασμένο. Ο ιός HIV είναι ικανός να προκαλέσει άνοια σε μερικούς ασθενείς. Ωστόσο η ποσοτική εκτίμηση των δράσεων του ιού HIV στη γήρανση του εγκεφάλου ήταν μια μεγάλη πρόκληση.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο ιός εισέρχεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα διαμέσου των μολυσμένων κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Όταν ο ιός εισέλθει στον εγκέφαλο δεν μολύνει απευθείας τους ίδιους του νευρώνες.

Εκείνο που κάνει ο ιός είναι να μολύνει τα υποστηρικτικά για τους νευρώνες κύτταρα στον εγκέφαλο. Η μόλυνση αυτή προκαλεί την απελευθέρωση ανοσολογικών παραγόντων οι οποίοι βλάπτουν τους νευρώνες.

Ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον βρήκαν ομοιότητες στις αλλοιώσεις του εγκεφάλου που προκαλεί η νόσος Αλτσχάιμερ και η μόλυνση από τον ιό HIV. Όμως η προσαρμογή των τεστ που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ για την αξιολόγηση της κατάστασης των ασθενών με μόλυνση με τον ιό HIV αποδείχθηκε ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση.

Οι ερευνητές προσπάθησαν να βρουν ένα άλλο τρόπο πιο εύκολο και περισσότερο διαθέσιμο σε πολλά νοσοκομεία για να αξιολογούν το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο των ασθενών που πάσχουν από τον ιό HIV. Χρησιμοποίησαν μια νέα τεχνική της μαγνητικής τομογραφίας που μετρά με ακρίβεια τη ροή αίματος στον εγκέφαλο.

Με τη βοήθεια αυτή, μέτρησαν τη ροή αίματος στον εγκέφαλο 26 ασθενών μολυσμένων από τον ιό HIV και σε 25 μη μολυσμένους ασθενείς. Οι ασθενείς από τις 2 ομάδες είχαν ανάλογα χαρακτηριστικά όσον αφορά στην ηλικία και μόρφωση. Παράλληλα ελέχθησαν όλοι για τυχόν παράγοντες δημιουργίας σύγχυσης στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων όπως ιστορικό τραυματισμού στην κεφαλή, χρήση ναρκωτικών και νευρολογικές ή ψυχιατρικές παθήσεις. 

Τα αποτελέσματα της ενδιαφέρουσας αυτής εργασίας ήσαν: Η ροή αίματος στον εγκέφαλο των 26 μολυσμένων ασθενών με τον HIV ιό, όταν αυτοί ήσαν σε κατάσταση ηρεμίας ήταν σημαντικά μειωμένη σε σύγκριση με τους μη μολυσμένους συμμετέχοντες στην έρευνα. Η εν λόγω μείωση κατέβαζε τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο σε τιμές μη μολυσμένων ατόμων που είναι 15 έως 20 χρόνια μεγαλύτεροι σε ηλικία   Όταν οι επιστήμονες ζητούσαν από τους συμμετέχοντες να κάνουν μια εργασία με τα μάτια τους που κανονικά αυξάνει τη ροή στις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην εν λόγω εργασία, οι ασθενείς με τον ιό HIV είχαν μεγαλύτερες αυξήσεις της ροής του αίματος στις εν λόγω περιοχές. Αυτό σύμφωνα με τους ερευνητές είναι ένδειξη ότι ο εγκέφαλος και οι υποστηρικτικές του δομές στους μολυσμένους ασθενείς χρειάζονται να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για να διεκπεραιώσουν το έργο τους   Ο ιός HIV μείωνε τη ροή αίματος στον εγκέφαλο ακόμη και σε νέους σε ηλικία ασθενείς που είχαν πρόσφατα μολυνθεί από τον ιό HIV επιβεβαιώνοντας ανάλογα αποτελέσματα που είχαν προηγουμένως δημοσιευτεί

Είναι γεγονός ότι η ροή του αίματος στον εγκέφαλο μας μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας. Ο ιός HIV και τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση του ή ένας συνδυασμός και των δύο φαίνεται ότι επιταχύνουν τη διαδικασία γήρανσης του εγκεφάλου ανεξάρτητα από την ηλικία. 

Στους ασθενείς με Αλτσχάιμερ, η νόσος δημιουργεί βλάβες στον εγκέφαλο για χρόνια προτού εκδηλωθούν τα πρώτα συμπτώματα. Ο εγκέφαλος είναι ικανός να προσαρμόζεται και να αντεπεξέρχεται έως ένα σημείο αλλά μετά τα συμπτώματα είναι εμφανή. Δεν είναι ξεκάθαρο εάν κάτι ανάλογο συμβαίνει και στους ασθενείς με τον ιό HIV καθώς αυξάνεται η ηλικία τους.

Στους ασθενείς με μόλυνση από τον ιό HIV, οι γιατροί αξιολογούν μετά από σχετικές μετρήσεις τα επίπεδα του ιού στο αίμα τους. Ίσως με βάση τα νέα στοιχεία να εξεταστεί κατά πόσο πρέπει να αξιολογούνται από τα αρχικά στάδια οι επιδράσεις του ιού στον εγκέφαλο των ασθενών και ανάλογα να αποφασίζεται η έναρξη της θεραπείας τους.

Το ζήτημα που τίθεται είναι κατά πόσο θα ήταν δυνατόν να μειώνονται οι αρνητικές συνέπειες του ιού στον εγκέφαλο εάν οι αντιικές θεραπείες άρχιζαν νωρίτερα. Όμως παραμένει το ερώτημα κατά πόσο τα εν λόγω φάρμακα συμβάλλουν στις βλάβες που δημιουργεί ο ιός.

Τα ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα για τη δύσκολη αυτή πτυχή της μόλυνσης με τον ιό HIV είναι σημαντικά. Χρειάζονται άμεσα έρευνες για να βρεθεί η θεραπευτική λύση για την αντιμετώπιση της πρόωρης γήρανσης του εγκεφάλου των ασθενών που μολύνθηκαν από τον ιό HIV.