Ο καρκίνος και η λευχαιμία σε παιδιά και εφήβους είναι ένα σοβαρότατο ιατρικό και κοινωνικό πρόβλημα.
Η έγκαιρη διάγνωση, που μπορεί να προκύψει από την αναγνώριση αμέσως, από τους γονείς ή αυτούς που φροντίζουν παιδιά, των σημείων και συμπτωμάτων, που συνοδεύουν το καρκίνο, οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα ίασης.
Η εκπαίδευση σχετικά με την ανίχνευση και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου, πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα του αγώνα που όλοι διεξάγουμε κατά του καρκίνου. Όσο πιο ενημερωμένοι είμαστε, τόσο πιο καλά μπορούμε να πολεμούμε τον καρκίνο στα παιδιά αλλά και στους ενήλικες!
Συγγραφέας άρθρου: Δρ Λοΐζου Γ. Λοΐζος*
Κάθε χρόνο εμφανίζονται σε όλο τον κόσμο τουλάχιστον 450.000 χιλιάδες νέες περιπτώσεις καρκίνου και λευχαιμίας σε παιδιά και έφηβους. Ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανότατα μεγαλύτερος διότι σε πολλές χώρες δεν υπάρχουν αρχεία καταγραφής των περιστατικών καρκίνου παιδιών ή ακόμη δεν καταγράφονται ορθά.
Ο καρκίνος και η λευχαιμία είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου στα παιδιά μετά από τα ατυχήματα. Είναι όμως η πρώτη αιτία θνησιμότητας στα παιδιά λόγω ασθένειας.
Οι αιτίες που προκαλούν το καρκίνο στα παιδιά δεν είναι γνωστές. Μόνο ένα ποσοστό λιγότερο από 10% οφείλεται στην κληρονομικότητα.
Ο καρκίνος αναπτύσσεται όταν σ' ένα κύτταρο του οργανισμού δημιουργηθούν βλάβες στο DNA του, με αποτέλεσμα αυτό να αρχίζει να πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα. Ο ανώμαλος πολλαπλασιασμός του κυττάρου αυτού οδηγεί στη γένεση του καρκίνου. Στη συνέχεια μπορεί να εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη ή όργανα του σώματος. Προκαλεί βλάβες στον οργανισμό και απειλεί τη ζωή του παιδιού.
Οι κυριότερες μορφές παιδικού καρκίνου είναι: Λευχαιμίες (οξεία λεμφοβλαστική, οξεία μυελοβλαστική), εγκεφαλικοί όγκοι (αστροκύτωμα, γλοίωμα, μυελοβλάστωμα, επενδύμωμα) λεμφώματα (τύπου Hodgkin’s και μη Hodgkin’s), νευροβλάστωμα, ρετινοβλάστωμα, όγκοι μαλακών μορίων (ραβδομυοσάρκωμα), νεφρών (νεφροβλάστωμα), ήπατος (ηπατοβλάστωμα), οστών (οστεοσάρκωμα, σάρκωμα Ewing’s) και άλλοι όγκοι που στην πράξη είναι δυνατόν να εκδηλωθούν σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος του παιδιού.
Οι καρκίνοι των παιδιών είναι διαφορετικοί από αυτούς των ενηλίκων. Η θεραπεία και γενικά η αντιμετώπιση είναι διαφορετικές. Η πρόληψη του καρκίνου στα παιδιά είναι περιορισμένη ενώ στους ενήλικες είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση. Στα παιδιά όμως τα ποσοστά ίασης μετά από ορθή θεραπεία είναι διπλάσια από ότι στους ενήλικες.
Η έγκαιρη διάγνωση και η ορθή αντιμετώπιση συμβάλλουν στην ίαση περισσότερων παιδιών. Στις ανεπτυγμένες χώρες το ποσοστό ίασης των παιδιών από καρκίνο και λευχαιμία μπορεί να ανέλθει μέχρι 80%.
Δυστυχώς σε πολλές χώρες του κόσμου, δεν υπάρχουν οι πόροι, τα φάρμακα, και το εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό για να αντιμετωπισθεί η νόσος. Για αυτό τα περισσότερα παιδιά στις εν λόγω χώρες πεθαίνουν.
Είναι σημαντικό οι γονείς και όλοι όσοι έχουν υπό την ευθύνη τους παιδιά, να γνωρίζουν τα σημεία και συμπτώματα που μπορούν να συνοδεύουν την εκδήλωση παιδικού καρκίνου ή λευχαιμίας.
Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πολλών ειδών συμπαγείς όγκοι και λευχαιμίες στα παιδιά, εντούτοις το 85% από αυτούς μπορεί στην αρχή να προκαλούν παρόμοια σημεία και συμπτώματα.
Οι πιθανότητες ίασης παιδιών από καρκίνο είναι περισσότερες εάν η νόσος ανιχνευτεί νωρίς και τύχει έγκαιρης αντιμετώπισης.
Ο καρκίνος των παιδιών μπορεί να ανιχνευτεί έγκαιρα. Πρόκειται για ασθένεια η οποία συνήθως είναι δύσκολο να αναγνωριστεί.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς και όλοι όσοι φροντίζουν ή ευθύνονται για παιδιά;
Οι γονείς πρέπει να φροντίζουν τα παιδιά τους, να έχουν τακτική ιατρική παρακολούθηση. Κάθε φορά που παρατηρούν ασυνήθιστα σημεία ή συμπτώματα που επιμένουν, πρέπει να συμβουλεύονται το γιατρό τους.
Ποια είναι τα ασυνήθιστα σημεία ή συμπτώματα που πρέπει να οδηγούν τους γονείς στο να ζητούν τη συμβουλή του παιδίατρου τους; Τα ασυνήθιστα σημεία ή συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Εμφάνιση μια μάζας, ογκιδίου, ή ενός πρηξίματος σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος του παιδιού (πρόσωπο, λαιμό, μασχάλη, κοιλιά, βουβωνικές χώρες, όρχεις, πόδια).
- Ανεξήγητη χλωμάδα.
- Απώλεια της συνήθους ενεργητικότητας του παιδιού, επίμονη κούραση.
- Απότομες αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού.
- Ξαφνική εμφάνιση μωλώπων στο παιδί ή άλλων αιμορραγικών σημείων.
- Επίμονος, εντοπισμένος πόνος ή κούτσαμα του παιδιού.
- Ανεξήγητος παρατεταμένος πυρετός ή άλλη πάθηση του παιδιού.
- Επαναλαμβανόμενες μολύνσεις.
- Συχνοί πονοκέφαλοι που συχνά μπορεί να συνοδεύονται από εμετούς, ιδιαίτερα το πρωί.
- Ξαφνικές αλλαγές στα μάτια όπως στραβισμός και αλλαγές στην όραση του παιδιού, διπλωπία.
- Εμφάνιση προβλημάτων στην ισορροπία του παιδιού.
- Διαπίστωση ότι υπάρχει άσπρη κηλίδα που φαίνεται δια μέσου της κόρης των ματιών.
- Ανεξήγητη, υπερβολική ή γρήγορη απώλεια βάρους του παιδιού.
Η ύπαρξη τέτοιων σημείων και συμπτωμάτων δεν δείχνει αναγκαστικά ότι το παιδί έχει κάποια μορφή καρκίνου αλλά επιβάλλει να γίνουν οι εξετάσεις που θα αποκλείσουν ή όχι, ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
*Συγγραφέας άρθρου:
Καθηγητής Λοΐζος Γ. Λοΐζου,
Πρόεδρος Ιδρύματος ΕΛΠΙΔΑ για παιδιά με καρκίνο και λευχαιμία,
Κλινικός Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας,
Παιδίατρος, Παιδογκολόγος-Παιδοαιματολόγος,
τ. Διευθυντής Παιδογκολογικής-Παιδοαιματολογικής Κλινικής
Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ, Λευκωσία.
