Η στειρότητα είναι η αδυναμία ενός σεξουαλικά ενεργού ζευγαριού που δεν χρησιμοποιεί μεθόδους αντισύλληψης, να επιτύχει εγκυμοσύνη μετά από ένα χρόνο προσπαθειών.

Τα προβλήματα στειρότητας στον άνδρα παίζουν ρόλο στο 30% έως 50% των ζευγαριών που είναι άγονα.

Αιτίες

Πολλές καταστάσεις στον άνδρα είναι δυνατόν να οδηγούν στη στειρότητα. Στο 30% έως 40% των περιπτώσεων το πρόβλημα εντοπίζεται στους όρχεις. Οι όρχεις είναι οι αδένες που παράγουν το σπέρμα και την ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη.

Ορισμένες κληρονομικές γενετικές παθήσεις είναι αιτίες χαμηλής ή καθόλου παραγωγής σπέρματος. Επίσης μπορεί να υπάρχουν ανωμαλίες στην κινητικότητα των σπερματοζωάριων ή στην ικανότητα τους να γονιμοποιήσουν το ωάριο της γυναίκας.

Στο 10% έως 20% των περιπτώσεων το πρόβλημα εντοπίζεται στη δίοδο μεταφοράς του σπέρματος (σπερματικός πόρος) που οδηγεί το σπέρμα από τους όρχεις στο πέος. Μια απόφραξη του σπερματικού πόρου, πιθανόν να προκληθεί από μολύνσεις, την εκτομή του ενός ή και των δύο σπερματικών ή ορχικών πόρων και από ασθένειες όπως η κυστική ίνωση.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, για τη στειρότητα στον άντρα ευθύνεται μια ορμονική ανεπάρκεια. Οι ορμόνες LH και FSH παράγονται στον εγκέφαλο, στην υπόφυση και προάγουν την παραγωγή σπέρματος και τεστοστερόνης από τους όρχεις. Οποιαδήποτε πάθηση που μπορεί να μειώνει την παραγωγή των ορμονών αυτών όπως ένας όγκος στην υπόφυση, μπορεί να ευθύνεται για ανωμαλίες της παραγωγής σπερματοζωάριων και χαμηλής τεστοστερόνης στο αίμα.

Στο 30% έως 50% των περιπτώσεων δεν αναγνωρίζεται η αιτία της στειρότητας. Συχνά στις εν λόγω καταστάσεις η στειρότητα χαρακτηρίζεται από ανωμαλίες της κινητικότητας, μορφής και ποσότητας των σπερματοζωάριων.

Διάγνωση

Για τη διάγνωση της στειρότητας στον άνδρα το ιατρικό ιστορικό έχει μεγάλη σημασία.

Χρειάζονται πληροφορίες σχετικά με την παιδική ηλικία του άνδρα, την ανάπτυξη, μολύνσεις, χειρουργικές επεμβάσεις, τραυματισμό των όρχεων ή του πέους, σεξουαλικά μεταδιδόμενες νόσους, έκθεση σε βλαβερές ουσίες ή φάρμακα. Οι εν λόγω καταστάσεις μπορεί να προσανατολίσουν για την αιτία της στειρότητας.

Εκτός από το ιατρικό ιστορικό, η σωματική εξέταση έχει στόχο να αναγνωρίσει κατά πόσο υπάρχουν σημεία που δείχνουν ότι πρόκειται για κατάσταση χαμηλής τεστοστερόνης. Επίσης εάν υπάρχει άλλη πάθηση που σχετίζεται με στειρότητα όπως για παράδειγμα μικροί όρχεις ή απουσία όρχεων.

Η εξέταση του σπέρματος που πρέπει να γίνεται περισσότερο από μία φορά, δίνει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τον αριθμό, την κινητικότητα και τη μορφή του σπέρματος.

Οι εξετάσεις αίματος στόχο έχουν την αναγνώριση εάν υπάρχουν ορμονικών ελλείψεων.

Οι απεικονιστικές εξετάσεις με τη βοήθεια των υπερήχων (υπερηχογράφημα οσχέου, όρχεων και διορθικό υπερηχογράφημα) συμβάλλουν στην αναγνώριση εάν υπάρχει, απόφραξης των σπερματικών πόρων. Επίσης λαμβάνονται και πληροφορίες για την κατάσταση του προστάτη.

Παράλληλα με το ιατρικό ιστορικό και την πλήρη εξέταση του άνδρα, πρέπει να γίνεται και αξιολόγηση της γυναίκας για να φανεί η ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης που οδηγεί στη στειρότητα στο ζευγάρι .

Θεραπεία

Η θεραπεία της στειρότητας στον άνδρα, εξαρτάται από την αιτία.

Σε περιπτώσεις απόφραξης των σπερματικών πόρων, η χειρουργική μπορεί να επανορθώσει. Σε άνδρες που έχουν υποβληθεί σε εκτομή του ενός ή και των δύο σπερματικών ή ορχικών πόρων, η επανόρθωση είναι επιτυχής μέχρι το 85% των περιπτώσεων. Παρά το γεγονός αυτό, πολλοί άνδρες παραμένουν στείροι ακόμη και μετά την επιτυχή διόρθωση της απόφραξης.

Άλλες μορφές απόφραξης όπως αυτές που προκαλούνται από μολύνσεις, είναι δυσκολότερο να αντιμετωπιστούν. Η κιρσοκήλη μπορεί να θεραπευτεί χειρουργικά.

Όμως δεν είναι όλες οι κιρσοκήλες που προκαλούν στειρότητα. Η θεραπεία της κιρσοκήλης έχει περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας εάν η επέμβαση γίνει προτού δημιουργηθούν μακροχρόνιες βλάβες ή όταν οι φλέβες είναι ευρύτερες.

Στις περιπτώσεις ορμονικών διαταραχών, οι ενέσεις ορμονών LH και FSH, συνήθως είναι επιτυχείς στην αντιμετώπιση της στειρότητας. Όμως μπορεί να χρειαστεί ορμονική θεραπεία τουλάχιστον για ένα χρόνο ή περισσότερο, για να επιτευχθεί ικανοποιητική παραγωγή σπέρματος και να λυθεί το πρόβλημα στειρότητας.

Άλλες μέθοδοι αντιμετώπισης της στειρότητας είναι οι διάφορες τεχνολογίες αναπαραγωγής που υπάρχουν σήμερα.