Οι αιτίες της συζυγικής απιστίας είναι πολλές και πολύπλοκες. Εξωσυζυγικές ερωτικές σχέσεις, είναι δυνατό να δημιουργηθούν τόσο σε ζευγάρια που είναι ευτυχισμένα όσο και σε ζευγάρια που παρουσιάζουν προβλήματα.

Το άτομο στο ζευγάρι που προχωρεί σε εξωσυζυγικές ερωτικές σχέσεις, μπορεί να μην παίρνει αρκετά ή αυτά που χρειάζεται από το ταίρι του. Μερικές φορές όμως μπορεί να μη δίνει αρκετά.

Οι αιτίες της συζυγικής απιστίας, έχουν σχέση με την προσωπικότητα, το χαρακτήρα, την ποιότητα του δεσμού μεταξύ των δύο στο ζευγάρι, το κοινωνικό περιβάλλον και τις επιρροές του. Μεταξύ των αιτιών περιλαμβάνονται η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η απουσία ικανοποιητικού βαθμού αγάπης και αφοσίωσης, η κοινωνική κουλτούρα που ευνοεί, δικαιολογεί ή συγχωρεί τη συζυγική απιστία.

Υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων που εμπλέκονται σε πολλές ερωτικές υποθέσεις παρά το γεγονός ότι είναι παντρεμένοι. Αυτό πιθανόν να οφείλεται σε εθισμό για ειδύλλια και ερωτικές σχέσεις που οδηγεί αυτόν που απιστεί να δημιουργεί συνεχώς καινούργιες σχέσεις.

Οι εθισμένοι στο σεξ, έλκονται παρορμητικά από άλλα άτομα. Τα αισθήματα που τους δημιουργούνται λόγω νέων σεξουαλικών εμπειριών και της ενδεχόμενης διέγερσης οργασμού, τους οδηγούν σε συμπεριφορές που είναι επικίνδυνες, επιζήμιες ή και που οι ίδιοι δεν επικροτούν.

Σε πολλούς που εμπλέκονται σε υποθέσεις συζυγικής απιστίας, δημιουργούνται στο τέλος αισθήματα ντροπής και αναξιότητας. Υπάρχουν όμως και οι ερωτοτρόποι που βιώνουν το εξωσυζυγικό σεξ ως δικαίωμα τους είτε λόγω του φύλου είτε λόγω της κοινωνικής τους θέσης. Αυτοί εκμεταλλεύονται κάθε ευκαιρία χωρίς συναίσθημα ενοχής, ντροπής ή ανάγκης διακοπής μιας τέτοιας συμπεριφοράς.

Τα συζυγικά προβλήματα και οι κύκλοι της ζωής μιας οικογένειας, σχετίζονται κάποτε με υποθέσεις απιστίας. Υπάρχουν περιπτώσεις που μια εξωσυζυγική ερωτική σχέση μπορεί να αρχίσει διότι ο ένας από τους δύο προσπαθεί να βρει διέξοδο από μια δυστυχισμένη οικογενειακή ζωή.

Τα προβλήματα αντιπαραθέσεων, η απουσία για διάφορους λόγους μιας στενής οικειότητας μεταξύ των δύο, η μετάβαση στο γονικό ρόλο, η περίοδος που τα παιδιά φεύγουν από το σπίτι που φαίνεται πλέον άδειο, είναι καταστάσεις ή κρίσιμες μεταβατικοί περίοδοι στη ζωή του ζευγαριού που μπορεί να οδηγήσουν κάποτε τον ένα από τους δύο σε εξωσυζυγικό σεξ.

Η εκ των υστέρων ανάλυση των παραγόντων που οδήγησαν στη συζυγική απιστία, χρειάζεται προσοχή. Πολύ συχνά το άτομο που εμπλέκεται σε μια εξωσυζυγική ερωτική σχέση, για να δικαιολογηθεί παρουσιάζει με διαφορετικό τρόπο το τι πραγματικά συνέβαινε στην έγγαμη του ζωή.

Επιπρόσθετα, δεν μπορεί να συγκριθεί μια νέα σχέση με χαρακτήρα ειδυλλίου, αγάπης, εξιδανίκευσης και ερωτικού τύπου, που πρόσφατα άρχισε, με μια σχέση που έχει υποβληθεί στη δοκιμασία του χρόνου και σκληρότητα των καθημερινών δυσκολιών της μακροχρόνιας οικογενειακής ζωής.

Οι εξωσυζυγικές σχέσεις με ερωτικό χαρακτήρα, συνοδεύονται από μυστικότητα, απόκρυψη και παραπλάνηση. Οι στενές σχέσεις συναισθηματικού τύπου που αναπτύσσονται στις εξωσυζυγικές υποθέσεις απιστίας, έχουν επίσης σεξουαλικό χαρακτήρα και έλξη.

Το ίδιο δεν συμβαίνει στις πλατωνικού τύπου σχέσεις που μπορεί να έχει το μέλος του ζευγαριού με κάποιο άλλο άτομο. Οι πλατωνικού τύπου σχέσεις δεν έχουν την ισχυρή συναισθηματική συνιστώσα, τη μυστικότητα, την απόκρυψη, την παραπλάνηση και τη σεξουαλική πτυχή που χαρακτηρίζουν τις εξωσυζυγικές ερωτικές σχέσεις.

Ωστόσο στην εποχή μας, αυξάνονται σημαντικά οι περιπτώσεις ατόμων που ενώ αρχικά δεν είχαν καμία διάθεση συζυγικής απιστίας, λόγω πλατωνικών σχέσεων που αναπτύσσονται είτε στο χώρο εργασίας είτε λόγω διαδικτύου, προχωρούν σε συναισθηματικούς και ερωτικούς δεσμούς. Οι δυσκολότερες περιπτώσεις συζυγικής απιστίας με τις χειρότερες επιπτώσεις για το ζευγάρι, είναι εκείνες που διέπονται από ισχυρή συναισθηματική σύνδεση και σεξουαλική επαφή.

Μερικά σημεία μπορεί να είναι ένδειξη, ότι κάτι μπορεί να συμβαίνει του τύπου συζυγικής απιστίας στο ένα μέλος του ζευγαριού:

1. Η ξαφνική απώλεια του ερωτικού, σεξουαλικού ενδιαφέροντος και επιθυμίας για το ή τη σύζυγο, μπορεί να είναι σημείο ότι υπάρχει δεσμός σεξουαλικού τύπου με άλλο άτομο. Βέβαια αυτό δεν είναι απόλυτο διότι η αλλαγή μπορεί να οφείλεται σε λόγους άλλους όπως για παράδειγμα το έντονο στρες, η κατάθλιψη, η υπερκόπωση, ή η εργασιακή εξάντληση.
   
   
2. Η αμυντική στάση, η επιθετικότητα, οι κατηγορίες για διάφορα πράγματα, μπορεί να είναι μέρος μηχανισμών άμυνας αυτού που έχει τον εξωσυζυγικό σεξουαλικό δεσμό. Οι ενοχές του, πιθανόν να μεταφράζονται με αυτό τον τρόπο.
   
   
3. Οι αλλαγές των συνηθειών με συχνές απουσίες από το σπίτι, περισσότερα ταξίδια, οι τακτικές έκτακτες συναντήσεις που συνοδεύονται από διάφορες εξηγήσεις, συγκαταλέγονται επίσης στους μηχανισμούς απόκρυψης και παραπλάνησης που χρησιμοποιούν τα άτομα με εξωσυζυγικούς δεσμούς για να κρατήσουν μυστική την απιστία τους.
   
   
4. Άλλα που παρατηρούνται σε ανάλογες καταστάσεις είναι τα πολλά δώρα, η υπερβολική ευγένεια, οι σοκολάτες, τα λουλούδια, ιδιαίτερα όταν δεν εντάσσονται στη συνήθη συμπεριφορά του ατόμου.

Φυσικά τα πιο πάνω δεν δείχνουν αναγκαστικά μια συμπεριφορά απόκρυψης της απιστίας. Είναι το σύνολο μιας κατάστασης που χρειάζεται ανάλυση. Ο στόχος είναι η έγκαιρη διάγνωση μιας συζυγικής σχέσης που πάσχει διότι συχνά αυτή είναι δυνατόν να διασωθεί για το καλό όλης της οικογένειας.

Δυστυχώς στην εποχή μας, ο αριθμός των διαζυγίων αυξάνεται δραματικά. Παράλληλα πολλές έρευνες δείχνουν ότι το ποσοστό ανδρών και γυναικών που είναι παντρεμένοι και έχουν εμπλακεί ή επιθυμούν να έχουν εξωσυζυγικές ερωτικές σχέσεις είναι πολύ μεγάλο.

Είναι γεγονός ότι η συζυγική απιστία και τα διαζύγια δεν πρόκειται να εκλείψουν. Ωστόσο η έγκαιρη κατανόηση και αντιμετώπιση των προβλημάτων των συζυγικών σχέσεων και απιστίας, είναι σε θέση να αποτρέπουν ένα μεγάλο ποσοστό των γάμων που καταλήγουν σε διαζύγια και οικογενειών που διαλύονται.