Η χρήση ναρκωτικών, το έγκλημα και η παχυσαρκία είναι μόνο μερικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας. Ωστόσο όλα έχουν ένα κοινό σημείο. Είναι η αποτυχία των αθρώπων να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους όταν υπάρχει πειρασμός.
Η ικανότητα ελέγχου και συγκράτησης των παρορμήσεων, είναι ένα από τα καθοριστικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης. Όμως η αποτυχία στον τομέα αυτό, είναι από τα κεντρικά προβλήματα των κοινωνιών των ανθρώπων.
Το ερώτημα που τίθεται είναι, γιατί αποτυγχάνουμε στην κρίσιμη αυτή ικανότητα;
Η πραγματικότητα είναι ότι ως άνθρωποι, έχουμε περιορισμένες δυνατότητες να ελέγχουμε τον εαυτό μας. Όμως όλες οι ενέργειες έλεγχου αντλούν από την ίδια πηγή.
Για αυτό όταν αντλούμε από τις δυνατότητες πειθαρχίας μας για ένα τομέα, όπως για παράδειγμα να ακολουθήσουμε ένα πρόγραμμα δίαιτας, είναι πολύ πιθανόν να εξαντλήσουμε τις δυνατότητες μας σε ένα άλλο τομέα, για παράδειγμα να μελετήσουμε εντατικά.
Όταν οι δυνατότητες αυτές εξαντληθούν, οι ικανότητες που έχουμε για να ελέγχουμε τον εαυτό μας, μειώνονται. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον μειωμένων δυνατοτήτων ελέγχου και αυτοσυγκράτησης, αυτός που πρέπει να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα δίαιτας, είναι ευκολότερο να υποχωρήσει και να φάει μια σοκολάτα που δεν πρέπει. Ο φοιτητής που πρέπει να μελετήσει εντατικά, πιο εύκολα μπορεί να ξεφύγει από το πρόγραμμα του και να κοιτάζει τηλεόραση. Ο πολιτικός, είναι δυνατόν με λιγότερους ενδοιασμούς, να δωροδοκηθεί.
Ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Τορόντο, εξέτασαν τι συμβαίνει στον εγκέφαλο των ανθρώπων, όταν μειώνονται οι αντιστάσεις τους και τα ελαττώματα υπερισχύουν.
Ζήτησαν από εθελοντές να καταστέλλουν τα συναισθήματα τους, όταν έβλεπαν μια συνταρακτική ταινία που τους αναστάτωνε. Η ιδέα ήταν να τους βάλουν σε τέτοια ψυχολογική κατάσταση που θα εξαντλούσαν τις δυνάμεις που είχαν για αυτοσυγκράτηση. Οι συμμετέχοντες, κατέγραφαν και αξιολογούσαν την ικανότητα τους να καταστέλλουν τα συναισθήματα τους, σε μια κλίμακα από 1 έως 9.
Στη συνέχεια, οι εθελοντές υποβλήθηκαν στο τεστ Stroop. Στη δοκιμασία αυτή, ο εθελοντής έπρεπε να κατονομάζει το χρώμα τυπωμένων λέξεων. Για παράδειγμα να λέει κόκκινο όταν διαβάζει τη λέξη "πράσινο" που είναι όμως τυπωμένη με κόκκινα γράμματα. Είναι ένα τεστ που απαιτεί σημαντικές ικανότητες αυτοελέγχου.
Μετά από τις δύο αυτές δοκιμασίες, οι Καναδοί ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι εθελοντές που κατάφερναν περισσότερο να καταστέλλουν τα συναισθήματα τους στην πρώτη δοκιμασία, είχαν φτωχότερη απόδοση στο τεστ Stroop. Αυτό δείχνει ότι χρησιμοποίησαν τις περισσότερες δυνάμεις αυτοελέγχου που είχαν, για συγκράτηση των δακρύων τους κατά την παρακολούθηση της ταινίας.
Κατά τη διάρκεια του τεστ Stroop, οι ερευνητές έκαναν εγκεφαλογράφημα στους εθελοντές το οποίο επιβεβαίωσε τα εν λόγω αποτελέσματα. Κανονικά, όταν ένα άτομο δεν καταφέρνει να πετύχει τους στόχους του (στην προκειμένη περίπτωση να διαβάζει τη λέξη αντί να λέει το χρώμα των γραμμάτων), παρατηρείται αυξημένη δραστηριότητα σε μια περιοχή του εγκεφάλου που εντοπίζεται στους μετωπιαίους λοβούς και που ονομάζεται πρόσθιο τμήμα της αύλακας του προσαγωγείου (κογχομετωπιαίος φλοιός, anterior cingulate cortex). Η εγκεφαλική αυτή δομή, προειδοποιεί το άτομο ότι βρίσκεται εκτός των στόχων του.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν πιο αδύναμη δραστηριότητα στην περιοχή αυτή του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια του τεστ Stroop στους εθελοντές που είχαν καταστείλει περισσότερο τα συναισθήματα τους κατά την πρώτη δοκιμασία με την ταινία.
Με λίγα λόγια, όταν ένα άτομο εξαντλεί τις δυνάμεις του εγκεφάλου για αυτοέλεγχο σε μια κατάσταση που απαιτεί πειθαρχία, σε μια κατάσταση που ακολουθεί, φαίνεται ότι ο εγκέφαλος του δεν έχει τις ίδιες δυνάμεις για να αντεπεξέλθει.
Τα αποτελέσματα που σας παρουσιάζουμε, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την κατανόηση των μηχανισμών που ελέγχουν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Η κατανόηση αυτή θα μπορούσε να βοηθά τους ανθρώπους να διορθώνουν πτυχές της συμπεριφοράς τους.
Είναι σημαντικό οι άνθρωποι να αντιλαμβάνονται το τι τους συμβαίνει κάτω από ορισμένες συνθήκες.
Εάν δεν καταλαβαίνουν ότι κάποτε, έστω προσωρινά χάνουν τον έλεγχο και το γιατί αυτό συμβαίνει, δεν θα μπορούν να σταματήσουν ή να προσαρμόσουν την πορεία και τη συμπεριφορά τους.
