Ο απογευματινός και ο νυκτερινός ύπνος αυξάνουν την επεξεργασία των πληροφοριών στον εγκέφαλο και συμβάλλουν στους μηχανισμούς μάθησης.

Ο απογευματινός ύπνος βελτιώνει τη συνολική απόδοση της μνήμης διότι απαλλάσσει τον εγκέφαλο από την υπερβολική φόρτωση πληροφοριών που μπορούν να συμβούν κατά το πρωινό.

Κατά το τελευταίο μέρος της νύκτας και κατά την αυγή, λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια του ύπνου, μια βελτίωση της τάξης του 20% των κινητικών δεξιοτήτων που κάποιος έχει διδαχθεί προηγουμένως. Φαίνεται ότι τα άτομα που ξυπνούν πολύ νωρίς το πρωί, στερούνται αυτού του ευεργετικού τελευταίου μέρους του ύπνου.

Ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τον ύπνο για να ενισχύσει τη μνήμη που έχει σχέση με τις συνήθειες, τα γεγονότα και τις νέες δεξιότητες που έχει εκμάθει κάποιο άτομο κατά τη διάρκεια που είναι ξύπνιο.

Για τους λόγους αυτούς δεν πρέπει να νιώθουμε ένοχοι όταν χρειαζόμαστε να κοιμηθούμε λίγο το απόγευμα ή ακόμη εάν μας δοθεί η ευκαιρία σε κάποια άλλη στιγμή να κλείσουμε τα μάτια μας για να πάρουμε ένα υπνάκο.

Το σύνδρομο της εργασιακής εξουθένωσης το οποίο μπορεί να πάρει διάφορους βαθμούς σοβαρότητας, μειώνει τις δυνατότητες του ατόμου να μάθει νέα πράγματα και να αντιδρά αποτελεσματικά.

Για παράδειγμα κατά τη διάρκεια μιας ημέρας εκμάθησης νέων πραγμάτων, η εξουθένωση εγκαθίσταται γρήγορα με την πάροδο των ωρών.

Ενώ κάποιος επαναλαμβάνει ασκήσεις για να μάθει κάτι, όσο περνούν οι ώρες τόσο πιο δύσκολο του είναι να μάθει καλά. Δημιουργείται ευερεθιστικότητα, απογοήτευση και χαμηλότερη απόδοση των νοητικών λειτουργιών. Η κατάσταση αυτή μειώνει τις δυνατότητες εκμάθησης.

Εάν όμως κάτω από αυτές τις συνθήκες, επιτραπεί στους εκπαιδευόμενους να κοιμηθούν για 30 λεπτά μετά από τη δεύτερη περίοδο εκμάθησης νέων δεξιοτήτων, τότε σταματά η επιδείνωση στην εκμάθηση που παρατηρείται.

Εάν ακόμη ο μαθητευόμενος μπορέσει να κοιμηθεί για μια ώρα, τότε βελτιώνονται σημαντικά οι δυνατότητες του, για περαιτέρω εκμάθηση. Μετά από μια ώρα ύπνου, οι δυνατότητες εκμάθησης ανέρχονται στο ίδιο επίπεδο που έχει κάποιο άτομο όταν ξυπνήσει το πρωί.

Τα σημαντικά αυτά συμπεράσματα προκύπτουν από έρευνες που διεξήγαγαν σε εργαστήρια ύπνου, ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το φαινόμενο της ευεργετικής επίδρασης του ύπνου στη μνήμη και στη μάθηση οφείλεται στην απελευθέρωση των οπτικών οδών του εγκεφάλου που εντοπίζονται στον εγκεφαλικό φλοιό.

Οι πληροφορίες μαζεύονται στον οπτικό εγκεφαλικό φλοιό αλλά χρειάζονται νέοι μηχανισμοί και χρόνος για να γίνει η επεξεργασία των νέων πληροφοριών και στη συνέχεια να αποθηκευτούν στη μνήμη. Η εξουθένωση αυτού που μαθαίνει, συμβαίνει όταν υπάρξει κορεσμός των μηχανισμών επεξεργασίας και αποθήκευσης των πληροφοριών αυτών.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, ο οποίος πολύ συχνά μειώνει τη συνολική διάρκεια του ύπνου, στην ουσία μειώνει τις ικανότητες μάθησης των ανθρώπων όπως επίσης μειώνει και τις δυνατότητες της μνήμης τους.

Ο ύπνος διαμέσου των διαφόρων φάσεων του δηλαδή του βαθιού ύπνου και της φάσης των γρήγορων κινήσεων των ματιών (REM, Rapid Eye Movement), επιτρέπει είτε τη νύχτα είτε ακόμη κατά την απογευματινή ξεκούραση, την αποσυμφόρηση των εγκεφαλικών νευρώνων και την ανάπτυξη νέων κυτταρικών συνδέσεων και κυκλωμάτων στον εγκέφαλο που είναι η βάση για την απόκτηση νέων δεξιοτήτων και γνώσεων.