Το τρίξιμο και το σφίξιμο των δοντιών μπορεί σε ορισμένους ανθρώπους να γίνεται με συχνότητα ή ένταση, που να προκαλεί πόνο στο πρόσωπο, στις σιαγόνες και στα αυτιά, πονοκέφαλο, προβλήματα στα δόντια, στα ούλη και στη γλώσσα.
Πρόκειται για μια παθολογική κατάσταση που ονομάζεται βρουξισμός. Ο βρυγμός είναι το τρίξιμο των δοντιών.
Εκτιμάται ότι ένας άνθρωπος στους τρεις παρουσιάζει βρουξισμό, που μπορεί εύκολα να αντιμετωπισθεί από οδοντίατρο.
Ο βρουξισμός σε μερικούς ανθρώπους προκαλεί προβλήματα τόσο για τους ίδιους όσο και για τους ανθρώπους που ζουν μαζί τους, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για νυκτερινό βρουξισμό.
Ο βρουξισμός, δηλαδή το υπερβολικά συχνό, δυνατό τρίξιμο και σφίξιμο των δοντιών μπορεί να συμβαίνει την ημέρα ή τη νύκτα όταν κοιμάται ο ασθενής. Εκτός από το τρίξιμο των δοντιών οι ασθενείς με βρουξισμό μπορεί επίσης να έχουν τη συνήθεια να δαγκώνουν ή να τρώνε τα νύχια τους, το εσωτερικό μέρος της παρειάς τους και τα μολύβια τους.
Οι ασθενείς τρίζουν τα δόντια τους υπερβολικά χωρίς να το θέλουν. Η διάγνωση γίνεται συνήθως πολύ αργά, διότι πολλοί ασθενές δεν αντιλαμβάνονται ότι έχουν αυτή τη συνήθεια. Υπάρχουν επίσης άνθρωποι που λανθασμένα πιστεύουν ότι τα πάνω και τα κάτω δόντια τους πρέπει να βρίσκονται σε επαφή.
Άτομα που κατά τα άλλα έχουν υγιή δόντια και ούλη μπορεί εξαιτίας του βρουξισμού με συχνό και έντονο τρίξιμο των δοντιών να υποφέρουν, λόγω ευαισθησίας των δοντιών. Η φθορά των δοντιών συνοδεύεται από πονοκέφαλους με μυϊκή ένταση. Κάποτε μπορεί να προκληθούν προβλήματα λειτουργίας στη σιαγόνα.
Η ψυχολογία και η προσωπικότητα παίζουν ρόλο στο τρίξιμο των δοντιών. Ο βρουξισμός είναι συχνότερος σε άτομα με νευρική ένταση και με δυσκολία στο να διαχειρίζονται το ψυχολογικό στρες στο οποίο υποβάλλονται από τις δοκιμασίες της ζωής.
Ορισμένοι τύποι προσωπικοτήτων έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση να παρουσιάσουν βρουξισμό. Τα άτομα με επιθετικά χαρακτηριστικά, που συχνά νιώθουν ένταση και πίεση ή με ανταγωνιστικό χαρακτήρα εκδηλώνουν συχνότερα από άλλους βρουξισμό.
Επίσης ο θυμός, ο πόνος και η στεναχώρια μπορεί να είναι η αιτία έναρξης σημείων βρουξισμού και οι ασθενείς μπορεί ακόμη να μην αντιληφθούν το πρόβλημα.
Τα σημεία του βρουξισμού μπορεί να φαίνονται στις άκρες των δοντιών οι οποίες φαίνονται επίπεδες. Τα δόντια μπορεί να έχουν φθαρεί τόσο πολύ που η αδαμάντινη τους να έχει φύγει και έτσι να φαίνεται η οδοντίνη, το εσωτερικό μέρος του δοντιού.
Όταν εκτίθεται η οδοντίνη λόγω φθοράς της αδαμαντίνης, το δόντι γίνεται ευαίσθητο. Δημιουργείται πόνος εύκολα όταν το δόντι έρχεται σε επαφή με οτιδήποτε κρύο ή ζεστό.
Τα άτομα με βρουξισμό μπορεί επίσης να παρουσιάζουν προβλήματα της γναθοκροταφικής άρθρωσης που εκδηλώνονται με λειτουργικά προβλήματα. Επίσης δυνατόν να υπάρχουν κοιλώματα στο περίγραμμα της γλώσσας.
Η διάγνωση μπορεί να γίνει με βάση το ιστορικό και με τη βοήθεια του οδοντίατρου. Η παρακολούθηση μετά την αρχική ανίχνευση επιτρέπει την επιβεβαίωση της διάγνωσης και την έναρξη της θεραπείας.
Ο στόχος της θεραπείας είναι να βοηθηθεί ο ασθενής ν' αλλάξει τη συμπεριφορά του, μαθαίνοντας πώς ν' αφήνει τη γλώσσα, τα δόντια και τα χείλη στην κανονική τους θέση. Σε μερικούς ασθενείς είναι αρκετό για να λυθεί το πρόβλημα και ν' ανακουφιστούν όταν αντιληφθούν ότι έχουν το πρόβλημα και όταν τους εξηγηθεί ότι πρέπει στην ηρεμία τα χείλη να είναι κλειστά, με τα δόντια των δύο σιαγόνων να μην είναι σε επαφή και να έχουν τη γλώσσα προς τα πάνω.
Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να χρειάζεται ο οδοντίατρος να δημιουργήσει για το στόμα μια ειδική πλαστική συσκευή που ο ασθενής βάζει τη νύκτα, για να προστατεύονται τα δόντια από τη δύναμη του τριξίματος και του σφιξίματος. Η εν λόγω συσκευή μπορεί να προστατεύει τα δόντια από περαιτέρω επιδείνωση και βοηθά στην αλλαγή της βλαβερής συνήθειας του ασθενούς.
Εάν το τρίξιμο των δοντιών οφείλεται στο στρες, η χαλάρωση βοηθά στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Οι τεχνικές διαχείρισης του στρες και η σωματική άσκηση αποτελούν μέρος της θεραπείας.
Τα φάρμακα συνήθως δεν βοηθούν στο βρουξισμό. Κάποτε οι γιατροί μπορεί να συστήσουν ένα μυοχαλαρωτικό φάρμακο πριν από τον ύπνο. Η αλλαντοτοξίνη (Botox) χρησιμοποιείται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις όπου ο βρουξισμός είναι πολύ έντονος, προκαλεί σοβαρά προβλήματα και οι υπόλοιπες θεραπείες δεν έχουν αποδώσει.
Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν οι μέθοδοι της συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας και της βιοανάδρασης. Στη βιοανάδραση μεταφέρονται και παρουσιάζονται σε οθόνη υπολογιστή με κατανοητό τρόπο, σήματα που έχουν σχέση με βιολογικές λειτουργίες.
Στους ασθενείς με βρουξισμό, οι τεχνικές βιοανάδρασης με ηλεκτρομυογράφημα τους επιτρέπουν να αντιλαμβάνονται την ενεργοποίηση των μυών. Έτσι είναι δυνατόν να διδαχθούν οι ασθενείς πώς μπορούν να ελέγχουν καλύτερα τη δύναμη των μυών, όταν αυτή είναι πολύ μεγάλη ή όταν δεν χρειάζεται.
