Ο απογευματινός ύπνος είναι ιδιαίτερα ευεργετικός για τον εγκέφαλο. Βελτιώνει τις ικανότητες μάθησης, μνήμης και ευφυΐας.

Όταν κοιμόμαστε το απόγευμα για περίπου 90 λεπτά, ο εγκέφαλος μας αναζωογονείται και αποκτά νέα δύναμη.

Μετά από τον απογευματινό ύπνο, ο εγκέφαλος είναι σε θέση να απορροφά καλύτερα νέες πληροφορίες, να τις επεξεργάζεται και να τις αποθηκεύει αποτελεσματικότερα.

Όσο περισσότερες ώρες μένουμε ξύπνιοι, τόσο περισσότερο νωθροί, αργοκίνητοι και ληθαργικοί γινόμαστε. Ο ύπνος όχι μόνο επιδιορθώνει τα κακά που συμβαίνουν στον εγκέφαλο λόγω των πολλών ωρών που μένουμε ξύπνιοι αλλά ταυτόχρονα όταν ξυπνήσουμε μας ανεβάζει σε ψηλότερο επίπεδο γνωσιακό, μαθησιακό και εξυπνάδας.

Τα σημαντικά αυτά συμπεράσματα προέρχονται από έρευνα που έγινε σε 39 υγιείς εθελοντές στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Μπέρκλεϊ. Οι εθελοντές χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, αυτοί που κοιμόντουσαν για μιάμιση ώρα το απόγευμα και αυτοί που δεν έπρεπε να κοιμούνται το απόγευμα.

Στο μεσημέρι όλοι οι εθελοντές υποβάλλονταν σε έντονες μαθησιακές δραστηριότητες και ασκήσεις. Αυτές, στόχο είχαν να επιβαρύνουν μια περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μάθηση και τη μνήμη που είναι ο ιππόκαμπος. Το σκορ και των 2 ομάδων ήταν σε ανάλογα επίπεδα.

Στις 2 το απόγευμα, η ομάδα ύπνου κοιμόταν για 90 λεπτά ενώ η άλλη ομάδα παρέμενε ξύπνια. Αργότερα την ίδια μέρα, στις 6 το απόγευμα όλοι οι εθελοντές υποβάλλονταν σε ένα νέο κύκλο μαθησιακών ασκήσεων.

Εκείνοι οι οποίοι είχαν μείνει όλη την μέρα ξύπνιοι είχαν γίνει χειρότεροι στη μάθηση. Αντίθετα οι εθελοντές που είχαν κοιμηθεί το απόγευμα απέδωσαν σημαντικά καλύτερα στη μάθηση και στις ασκήσεις. Μάλιστα, συγκριτικά με το τι μπορούσαν το μεσημέρι παρατηρήθηκε ότι είχε βελτιωθεί η ικανότητα τους να μαθαίνουν.

Τα αποτελέσματα αυτά ενδυναμώνουν την επιστημονική υπόθεση των ερευνητών ότι ο ύπνος είναι απαραίτητος για να μπορέσει ο εγκέφαλος να αδειάσει τη βραχυπρόθεσμη αποθήκευση στη μνήμη. Έτσι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για αποθήκευση νέων πληροφοριών.

Η ίδια ομάδα επιστημόνων από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Μπέρκλεϊ όπως και άλλοι ερευνητές είχαν δείξει παλαιότερα ότι η μνήμη βασισμένη σε γεγονότα αποθηκεύεται προσωρινά στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου. Μετά από αυτό το πρώτο στάδιο, οι πληροφορίες της μνήμης αποστέλλονται στον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου όπου υπάρχει περισσότερος χώρος αποθηκευσης.

Για να μας δώσουν να καταλάβουμε καλύτερα το μηχανισμό, οι ερευνητές παρομοιάζουν την κατάσταση αυτή με εκείνη που συμβαίνει στο αρχείο εισδοχής του ηλεκτρονικού μας ταχυδρομείου. Μετά από κάποιες ώρες που είμαστε ξύπνιοι το αρχείο εισδοχής στον εγκέφαλο γεμίζει και δεν δέχεται νέα μηνύματα και τα στέλλει πίσω.

Όταν όμως κοιμηθούμε, ο εγκέφαλος αρχιζει να επεξεργάζεται, να ταξινομεί και να μετακινεί τις εν λόγω πληροφορίες που τις μετατρέπει σε μνήμες. Ταυτόχρονα αδειάζει το αρχείο εισδοχής, δηλαδή τον ιππόκαμπο και επιτρέπει έτσι τη απορρόφηση νέων μηνυμάτων.

Οι μαθητές, οι φοιτητές και όσοι πρέπει να μαθαίνουν και να δίνουν εξετάσεις πρέπει να ξέρουν ότι τα ολονύχτια αδιάκοπα διαβάσματα της τελευταίας στιγμής δεν αποδίδουν. Έρευνες έδειξαν ότι οι δυνατότητες του εγκεφάλου να στοιβάζει νέες πληροφορίες μειώνεται κατά 40% λόγω δυσλειτουργίας δομών του εγκεφάλου κατά τη στέρηση ύπνου.

Το ιδιαίτερα σημαντικό στη νέα αυτή έρευνα είναι ότι οι Αμερικανοί επιστήμονες μπόρεσαν να ανακαλύψουν ότι η εν λόγω αναζωογόνηση της μνήμης γίνεται σε ένα συγκεκριμένο στάδιο του ύπνου. Τα ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα που έκαναν στους εθελοντές έδειξαν ότι η λειτουργιά της αναζωογόνησης της μνήμης σχετίζεται με το στάδιο 2 του μη-REM ύπνου.

Το στάδιο 2 του μη-REM ύπνου λαμβάνει χώρα μεταξύ του σταδίου του βαθύ ύπνου (μη-REM) και του σταδίου κατά το οποίο λαμβάνουν χώρα τα όνειρα που είναι γνωστό με την ονομασία REM (Rapid Eye Movement).

Προηγουμένως ο ρόλος του σταδίου 2 του μη-REM ύπνου δεν ήταν ξεκάθαρος. Τα νέα αποτελέσματα μας προσφέρουν αποδείξεις για το τι γίνεται στο εν λόγω στάδιο και για το λόγο που οι ανθρωποι διαθέτουν τουλάχιστον 50% των ωρών που κοιμούνται στο στάδιο 2 του μη-REM ύπνου.

Βλέπουμε ότι δεν είναι τυχαίο που το 50% του ύπνου των ανθρώπων είναι το στάδιο μετάβασης από το βαθύ ύπνο στο στάδιο των ονείρων, δηλαδή το σταδιο REM.  Ο ύπνος είναι μια πολύπλοκη διεργασία και προφέρει στους ανθρώπους μεγάλες υπηρεσίες όσον αφορά αυτά που χρειάζονται για τις εγκεφαλικές τους λειτουργίες.