Καθημερινά υποβαλλόμαστε σε ένα μεγάλο αριθμό χημικών ουσιών που κατασκευάζονται και χρησιμοποιούνται για διάφορους λόγους. Οι ουσίες αυτές χρησιμοποιούνται σε πολλούς τομείς και προϊόντα, από τη γεωργία μέχρι τις τηλεοράσεις και τα αυτοκίνητα.

Όμως τι επιδράσεις έχουν στον ανθρώπινο οργανισμό, βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα οι ουσίες αυτές;

Δυστυχώς φαίνεται ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν στο αίμα τους ένα μεγάλο αριθμό συνθετικών χημικών τοξικών ουσιών. Οι ουσίες αυτές παραμένουν μακροχρόνια στον οργανισμό και είναι πιθανόν ότι κατά την εγκυμοσύνη μεταφέρονται και στις νεώτερες γενιές. 

Σύμφωνα με επιστήμονες από το Ηνωμένο Βασίλειο που διεξήγαγαν μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα για το ζήτημα, στην ουσία παίζουμε Ρωσική ρουλέτα με την υγεία μας. Ο έντονος αυτός χαρακτηρισμός οφείλεται στο ότι η αλόγιστη και ανεξέλεγκτη παραγωγή χημικών ουσιών που απελευθερώνονται στο περιβάλλον και απορροφούνται από το ανθρώπινο σώμα, μπορεί να έχει συνέπειες μακροχρόνια τις οποίες δεν εξετάζουμε και δεν υπολογίζουμε στο βαθμό που θα έπρεπε παρά τα σοβαρά προειδοποιητικά στοιχεία που υπάρχουν.

Πράγματι για πολλές από τις ουσίες που συσσωρεύονται στο αίμα μας, γνωρίζουμε ότι βραχυπρόθεσμα σε ψηλές συγκεντρώσεις έχουν πολύ ψηλές τοξικές επιδράσεις. Ορισμένες έχουν συσχετισθεί με πρόκληση καρκίνου, ανωμαλίες του νευρικού συστήματος, παθήσεις του ανοσολογικού συστήματος δηλαδή την άμυνα του οργανισμού μας και με σειρά άλλων παθήσεων.

Τι συμβαίνει όμως όταν οι ίδιες αυτές ουσίες παραμένουν μακροχρόνια, για δεκαετίες στο αίμα μας αλλά σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις;

Το πρόβλημα είναι εκεί και κανείς δεν μπορεί να απαντήσει σήμερα στο ερώτημα αυτό. Ενώ οι απαντήσεις δεν υπάρχουν, η ανθρώπινη δραστηριότητα συνεχίζεται με τον ίδιο ρυθμό, αυξάνοντας τους κινδύνους από την εισδοχή των νοσηρών χημικών ενώσεων στο αίμα μας.

Στη συγκεκριμένη έρευνα που έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο υπό την αιγίδα του WWF και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξετάστηκαν 155 εθελοντές από 13 διαφορετικές περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου.

Μετρήθηκαν στο αίμα τους οι συγκεντρώσεις από 77 γνωστές χημικές ουσίες. Οι χημικές αυτές ουσίες είναι ιδιαίτερα τοξικές και χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι έχουν πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής μετά από την απελευθέρωσή τους στο περιβάλλον. Επιπρόσθετα σε ψηλές συγκεντρώσεις στο αίμα είναι βραχυπρόθεσμα ιδιαίτερα τοξικές.

Μερικές από τις ουσίες αυτές είναι τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB), οργανικά φωσφορικά άλατα, το εντομοκτόνο DDT, οι ουσίες που επιβραδύνουν τη φωτιά που χρησιμοποιούνται σε πολλές συσκευές όπως οι τηλεοράσεις και τα αυτοκίνητα.

Τα ευρήματα των Βρετανών επιστημόνων είναι πράγματι ανησυχητικά: Σχεδόν όλοι οι εθελοντές είχαν τοξικές συνθετικές χημικές ενώσεις στο αίμα τους   Ο μεγαλύτερος αριθμός χημικών ενώσεων που βρέθηκε σε εθελοντές ήταν 49 ενώ ο μικρότερος 9. Ο μέσος όρος του αριθμού χημικών που βρέθηκε στο αίμα των εθελοντών ήταν 30   Περίπου 99% των εθελοντών είχαν στο αίμα τους χημικές ενώσεις που προέρχονταν από το μεταβολισμό του γνωστού εντομοκτόνου DDT. Το DDT χρησιμοποιούταν πολύ κατά τις τελευταίες δεκαετίες του περασμένου αιώνα ενώ τώρα έχει απαγορευτεί. Χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι παραμένει για πολλές δεκαετίες στο περιβάλλον και όταν εισέλθει στον οργανισμό μας συσσωρεύεται και παραμένει για πολλά χρόνια   Περίπου 7% των εθελοντών είχαν στο αίμα επιβραδυντικά της φωτιάς που χρησιμοποιούνται στις τηλεοράσεις και στα αυτοκίνητα. Εκείνο που είναι ιδιαίτερα ενδεικτικό για το βαθμό επικινδυνότητας των ουσιών αυτών είναι ότι οι εθελοντές είχαν τις ίδιες συγκεντρώσεις επιβραδυντικών όπως και οι εργαζόμενοι στις βιομηχανίες αυτές   Οι γυναίκες που είχαν τεκνοποιήσει περισσότερα παιδιά ή είχαν θηλάσει τα παιδιά τους, παρουσίαζαν χαμηλότερες συγκεντρώσεις των τοξικών χημικών ενώσεων PCB. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι στις γυναίκες αυτές, μέρος των χημικών ουσιών που υπήρχαν στο αίμα τους, μεταφέρθηκε στα παιδιά τους. Οι ουσίες PCB έχουν ιδιαίτερα τοξικά αποτελέσματα στο ενδοκρινολογικό σύστημα. Διακόπτουν τις ορμονικές μεταβολικές οδούς, μπορούν να επηρεάσουν το έμβρυο, προκαλούν προβλήματα στη γενετική διαφοροποίηση και μπορεί να έχουν μακροχρόνιες επιδράσεις που δύσκολα αναγνωρίζονται

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζοντας τους σοβαρούς κινδύνους που υπάρχουν και που συνεχίζονται να δημιουργούνται, έχει πάρει πρωτοβουλία ρύθμισης με το νομοθετικό πλαίσιο REACH (Registration, Evaluation and Authorisation of CHemicals), το οποίο εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 29 Οκτωβρίου 2003.

Με βάση τη νομοθετική αυτή ρύθμιση καθιερώνεται για πρώτη φορά, ένας πολύ πιο αυστηρός και μεθοδικός τρόπος καταγραφής, ελέγχου, αξιολόγησης και εξουσιοδότησης που αφορά χιλιάδες χημικές συνθετικές ουσίες που χρησιμοποιούνται και απελευθερώνονται στο περιβάλλον.

Συμπερασματικά εμείς θα τονίσουμε ότι κανένας και πουθενά δεν αποφεύγει σήμερα τις χιλιάδες συνθετικές ουσίες που χρησιμοποιούνται τώρα ή που χρησιμοποιήθηκαν παλαιότερα για πολλούς και διάφορους σκοπούς.

Η μακροχρόνια παραμονή πολλών τέτοιων ουσιών στο αίμα μπορεί να έχει συνέπειες που σήμερα είναι άγνωστες. Τα παιδιά μας επηρεάζονται από την κατάσταση αυτή διότι εκτός από τις ουσίες που απορροφούν στην καθημερινή τους ζωή πιθανόν να έχουν πάρει από τη μητέρα τους κατά την εμβρυϊκή τους ζωή, ένα νοσηρό φορτίο από τέτοιες ουσίες.

Επιβάλλονται πολύ προσεκτικά μέτρα αντιμετώπισης του σοβαρού αυτού προβλήματος και η νέα Ευρωπαϊκή νομοθεσία REACH είναι ένα βήμα προς την ορθή κατεύθυνση.