Με την αύξηση της ηλικίας οι άνθρωποι γίνονται συνήθως σοφότεροι, αποκτούν εμπειρίες, ωριμάζουν και βελτιώνουν την ικανότητα λήψης αποφάσεων.

Όμως όλοι έχουμε διαπιστώσει ότι με την πάροδο του χρόνου αρχίζει να γίνεται δυσκολότερο να μαθαίνουμε νέα πράγματα ή να θυμόμαστε αριθμούς τηλεφώνων ή γενέθλια ή άλλα σημαντικά στοιχεία που παλαιότερα δεν είχαμε πρόβλημα να ανακαλούμε στη μνήμη μας.

Με τη γήρανση οι δομές του εγκεφάλου, που ευθύνονται για την ταξινόμηση και ανάκληση της μνήμης, όπως επίσης και για άλλες γνωσιακές λειτουργίες είναι δυνατόν να υφίστανται αλλοιώσεις που μειώνουν τις δυνατότητες τους.

Το ερώτημα που τίθεται συχνά είναι σχετικό με την ηλικία έναρξης της μείωσης των ικανοτήτων του εγκεφάλου.

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι σημαντική διότι γνωρίζοντας την ηλικία έναρξης της απώλειας των δυνάμεων του εγκεφάλου πιθανόν να μπορούμε πιο γρήγορα και έγκαιρα να αρχίζουμε θεραπείες που στόχο έχουν την προστασία του εγκεφάλου και τη διαφύλαξη των γνωσιακών ικανοτήτων, της μνήμης και άλλων πνευματικών  λειτουργιών.

Σύμφωνα με ερευνητικές εργασίες από το πανεπιστήμιο της Βιργινίας, οι διανοητικές δυνάμεις των ανθρώπων φτάνουν στο ύψιστο σημείο απόδοσης κατά την ηλικία των 22 ετών. Στην ηλικία των 27 ετών αρχίζει η σταδιακή απώλεια η οποία σηματοδοτεί την έναρξη της γήρανσης.

Σε έρευνα διάρκειας 7 ετών που έγινε σε 2.000 υγιείς, μορφωμένους ανθρώπους ηλικίας από 18 έως 60 ετών εξετάστηκαν οι ικανότητες λογικής, ταχύτητας σκέψης και χωροταξικής νοητικής απεικόνισης. Για να αξιολογήσουν την ευστροφία του εγκεφάλου των συμμετεχόντων, οι ερευνητές τους υπέβαλαν σε διάφορα τυποποιημένα τεστ που περιλαμβάνουν ανάκληση στη μνήμη λέξεων, συμβόλων, σχημάτων και λεπτομερειών από διηγήσεις όπως επίσης και τεστ με παζλ, λεξιλόγιο και γενική πληροφόρηση.

Υπάρχουν μια σειρά από τυποποιημένα τεστ που χρησιμοποιούνται από τους ψυχολόγους και τους γιατρούς για αξιολόγηση των πνευματικών ικανοτήτων των ανθρώπων. Τα τεστ αυτά χρησιμοποιούνται σε υγιείς ανθρώπους για αξιολόγηση των πνευματικών τους δυνατοτήτων αλλά και σε ασθενείς με διάφορες παθήσεις όπως νόσο του Αλτσχάιμερ, άλλες μορφές άνοιας ή εγκεφαλοπάθεια.

Η διενέργεια των τεστ αυτών στους ίδιους ανθρώπους κατά διάφορα χρονικά διαστήματα δείχνει τη διαχρονική εξέλιξη με επιδείνωση, σταθεροποίηση ή βελτίωση των δυνατοτήτων του εγκεφάλου τους στο διανοητικό τομέα.

Στην έρευνα του πανεπιστημίου της Βιργινίας διαφάνηκαν τα ακόλουθα:

1. Η μέγιστη απόδοση στα τεστ των διανοητικών δυνατοτήτων είχε επιτευχθεί στην ηλικία των 22 ετών
    
2. Η πρώτη επιδείνωση άρχισε να εκδηλώνεται στην ηλικία των 27 ετών με μείωση της ταχύτητας σε διάφορα τεστ, των λογικών συλλογισμών και των δυνατοτήτων χωροταξικής νοητικής απεικόνισης, ιδιαίτερα για την επίλυση παζλ
    
3. Η μνήμη παρέμενε σταθερή έως την ηλικία των 37 ετών
    
4. Οι ικανότητες που είχαν σχέση με το λεξιλόγιο του κάθε ανθρώπου, τη γενική πληροφόρηση που βασίζονται κυρίως στη συσσώρευση γνώσεων παρουσίαζαν αύξηση έως την ηλικία των 60 ετών.

Η κατανόηση των μηχανισμών γήρανσης του εγκεφάλου είναι δυνατόν να επιτρέψει την πρόοδο στην αντιμετώπιση με νέες θεραπείες ασθενειών που χαρακτηρίζονται από απώλεια πνευματικών ικανοτήτων (Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας). Επίσης μπορεί να βοηθά όλους τους ανθρώπους να προστατεύουν τον εγκέφαλο τους και να τον προφυλάσσουν από τις απώλειες που προκαλεί η φυσιολογική γήρανση.

Σίγουρα θα διερωτάστε, τι μπορείτε να κάνετε με βάση αυτά που γνωρίζουμε σήμερα για να διατηρείτε τον εγκέφαλο σας όσο το δυνατό πιο νέο και ακμαίο με τρόπο που να ελαχιστοποιείτε τον κίνδυνο απωλειών των πολύτιμων πνευματικών σας ικανοτήτων.

Μερικά απλά μέτρα που δυνατόν να βοηθούν για την προστασία του εγκεφάλου μας περιλαμβάνουν:

1. Χρησιμοποιείτε τον εγκέφαλο σας. Όσο περισσότερο χρησιμοποιείτε τον εγκέφαλο σας, τις διάφορες διανοητικές του λειτουργίες τόσο πιο καλύτερα θα είναι. Είναι όπως η προπόνηση του αθλητή. Όσο καλύτερα προπονείται τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να βελτιώνει τις αποδόσεις του ή να κερδίζει. Να προπονείτε λοιπόν τον εγκέφαλο σας για να μη χάνετε από τις δυνάμεις του
    
2. Κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Ξοδεύτε άφθονο χρόνο σε κοινωνικές δραστηριότητες, σε επαφή με άλλους ανθρώπους. Η κοινωνικοποίηση, οι αλληλεπιδράσεις, οι νέες γνωριμίες, ο εθελοντισμός, η συμμετοχή σε ομάδες, διεγείρουν τις εγκεφαλικές λειτουργίες και προπονούν τον εγκέφαλο. Τον προστατεύουν έτσι από τη γήρανση και τις εκφυλιστικές απώλειες
    
3. Ελέγξτε το στρες. Το χρόνιο παρατεταμένο και ανεξέλεγκτο στρες βλάπτει μεταξύ πολλών άλλων και τον εγκέφαλο. Μάθετε να διαχειρίζεστε σωστά το χρόνο, τις δραστηριότητες και τις υποχρεώσεις σας για να αποφεύγετε στο βαθμό του δυνατού, δυσάρεστες καταστάσεις που είναι πηγή φθοροποιού στρες
    
4. Να κοιμάστε αρκετά. Ο ρόλος του ύπνου είναι θεμελιώδης για την καλή λειτουργία πολλών σημαντικών διανοητικών λειτουργιών. Ακόμα και οι ηλικιωμένοι χρειάζονται από 7 έως 8 ώρες ύπνου κάθε νύχτα. Εάν κοιμάστε λιγότερο βλάπτετε τον εγκέφαλο σας και θα έχετε δυσκολίες μνήμης, προσοχής και συγκέντρωσης. Εάν η έλλειψη ύπνου καταστεί χρόνια, οι αλλοιώσεις στον εγκέφαλο απειλούν με μόνιμες βλάβες
    
5. Τρώτε σωστά. Προτιμάτε φαγητά που προάγουν την υγεία του εγκεφάλου σας όπως λιπαρά ψάρια (σολομός, κολιός, σαρδέλες, τόνος, σαφρίδι που είναι πλούσια σε ωμέγα 3 λιπαρά οξέα), φρούτα και λαχανικά που θα σας δίνουν ένα πλούσιο οπλοστάσιο από βιταμίνες και άλλες πολύτιμες θρεπτικές ουσίες
    
6. Να ασκείτε το σώμα σας τακτικά. Μην ξεχνάτε το πολύτιμο "νους υγιής εν σώματι υγιεί". Οι αρχαίοι γνώριζαν καλά ότι για να έχετε υγιή εγκέφαλο είναι απαραίτητο να ασκείστε ικανοποιητικά. Να θυμάστε τη συμβουλή των αρχαίων και να κάνετε αυτά που σας αρέσουν, περπάτημα, ποδηλασία, κολύμπι, τρέξιμο, κολύμπι, κηπουρική, ποδόσφαιρο ή οποιοδήποτε άλλο άθλημα προτιμάτε
    
7. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Με την αύξηση της ηλικίας καραδοκούν οι μεγάλες απειλές για την υγεία του εγκεφάλου, ψηλή πίεση, διαβήτης, παχυσαρκία, ψηλή κακή χοληστερόλη αίματος και άλλα. Ο γιατρός σας θα σας κάνει τα τσεκ απ που χρειάζονται. Εάν έχετε κάποια πάθηση, να κάνετε σωστά τη θεραπεία σας γιατί έτσι προστατεύετε και τον εγκέφαλο σας. Εάν δεν το κάνετε, σε πολλές περιπτώσεις οι βλάβες στον εγκέφαλο εγκαθίστανται αθόρυβα. Όταν πλέον διαφανούν οι απώλειες των πνευματικών λειτουργιών, συνήθως είναι μη ανατρέψιμες.