Η ασθένεια Πάρκινσον είναι μια χρόνια νόσος της οποίας τα συμπτώματα χειροτερεύουν με την πάροδο του χρόνου.

Οι ασθενείς παρουσιάζουν τρέμουλο, δυσκαμψία, βραδύτητα (βραδυκινησία), διαταραχές της ισορροπίας και του συντονισμού. Με την προοδευτική επιδείνωση των συμπτωμάτων, ο ασθενής με Πάρκινσον, αρχίζει να έχει δυσκολίες στο περπάτημα, στην ομιλία και σε διάφορες άλλες καθημερινές του δραστηριότητες.

Η νόσος εκδηλώνεται κυρίως μετά την ηλικία των 50 ετών. Όμως δεν αποκλείεται να παρουσιαστεί και σε άλλες ηλικίες.

Οι αιτίες πρόκλησης της νόσου αποτελούν αντικείμενο ερευνών. Έχουν αναγνωριστεί ανωμαλίες στον εγκέφαλο που συνοδεύουν την ασθένεια αλλά οι αιτίες που οδηγούν στην κατάσταση αυτή βρίσκονται υπό διερεύνηση.

Η ντοπαμίνη έχει καθοριστικό ρόλο στο συντονισμό των κινήσεων. Μεταφέρει τα νευρικά μηνύματα μεταξύ της μέλαινας ουσίας και του ραβδωτού σώματος του εγκεφάλου που έχει βασικό ρόλο για την ομαλότητα, συντονισμό και έλεγχο των κινήσεων.

Κανένας δεν γνωρίζει τι είναι εκείνο που οδηγεί στη σταδιακή και προοδευτική καταστροφή των νευρώνων της μέλαινας ουσίας στον εγκέφαλο. Όλοι οι άνθρωποι, με την αύξηση της ηλικίας, χάνουν κάποιο αριθμό νευρώνων της μέλαινας ουσίας που παράγει την ντοπαμίνη. Όμως στους ασθενείς με Πάρκινσον παρατηρείται απώλεια του 50% ή περισσότερο των νευρώνων της μέλαινας ουσίας.

Η κατανόηση των αιτιών που ευθύνονται για την καταστροφή των νευρώνων που παράγουν ντοπαμίνη, έχει τεράστια σημασία για τη θεραπεία της νόσου.

Η επικρατέστερη θεωρία σήμερα, είναι ότι η πάθηση οφείλεται σε ένα συνδυασμό γενετικών παραγόντων και περιβαλλοντικών επιδράσεων.

Γονιδιακοί παράγοντες, κληρονομικότητα και οικογενειακή προδιάθεση

Ορισμένες παρατηρήσεις, έδειχναν ότι υπάρχει εμπλοκή γενετικών παραγόντων στη παθογένεια της νόσου Πάρκινσον. Άτομα με συγγενείς πρώτου βαθμού (γονέα, αδέλφι ή παιδί) που προσβλήθηκαν από Πάρκινσον, έχουν πιο πολλές πιθανότητες να προσβληθούν οι ίδιοι από την πάθηση σε σύγκριση με άτομα που δεν έχουν συγγενείς που προσβλήθηκαν.

Υπάρχουν επίσης σπάνιες οικογένειες στις οποίες μερικά μέλη παρουσιάζουν τη νόσο. Οι έρευνες σε τέτοιες οικογένειες επέτρεψαν να μελετηθούν τα γονίδια που εμπλέκονται στην πάθηση.

Ο ρόλος των γονιδίων στην παθογένεια της ασθένειας δεν έχει ακόμη πλήρως διαλευκανθεί. Βασικά αναγνωρίσθηκαν δύο γονίδια που παρουσιάζουν ανωμαλίες.

Το πρώτο ευθύνεται για τη σύνθεση της α-συνουκλεΐνης. Σε ασθενείς με Πάρκινσον παράγεται η εν λόγω πρωτεΐνη με αλλοιώσεις. Το δεύτερο γονίδιο εμπλέκεται σε διαταραχές του μηχανισμού με τον οποίο ο οργανισμός αποβάλλει τις άχρηστες πρωτεΐνες.

Η αύξηση της ηλικίας σχετίζεται με μεγαλύτερο κίνδυνο για πρόκληση της ασθένειας. Στους άνδρες η ασθένεια παρατηρείται με λίγο μεγαλύτερη συχνότητα από ότι στις γυναίκες.

Ο ρόλος των περιβαλλοντικών επιδράσεων

Τα μικροβιοκτόνα, εντομοκτόνα και φυτοφάρμακα, σχετίζονται με αύξηση του κινδύνου για πρόκληση της νόσου. Άτομα που εκτίθενται σε αυτά σε σημαντικό βαθμό, παρουσιάζουν με μεγαλύτερη συχνότητα Πάρκινσον σε σύγκριση με άτομα που δεν έχουν τέτοια έκθεση.

Ορισμένα φάρμακα έχουν επίσης σχετισθεί με τη νόσο.

Η αλοπεριδόλη (αντιψυχωσικό), η χλωρπρομαζίνη (αντιψυχωσικό), η μετοκλοπραμίδη (αντιεμετικό), το βαλπροϊκό νάτριο (αντιεπιληπτικό), ιδιαίτερα όταν δίνονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα, είναι σε θέση να προκαλούν συμπτώματα παρόμοια με αυτά της νόσου Πάρκινσον. Με τη διακοπή των φαρμάκων αυτών, τα συμπτώματα υποχωρούν.

Αριθμός ερευνών σε Ευρωπαϊκές χώρες (Geoparkinson study) έδειξαν ότι εκτός από τα μικροβιοκτόνα, οι τραυματισμοί στο κεφάλι αυξάνουν τον κίνδυνο προσβολής από Πάρκινσον.

Άτομα που έχασαν τις αισθήσεις τους, λόγω κτυπήματος στο κεφάλι, πυγμάχοι, ποδοσφαιριστές ή άλλοι αθλητές που μπορεί να δέχονται συχνά κτυπήματα στο κεφάλι, παρουσιάζουν περισσότερες πιθανότητες να προσβληθούν από ασθένεια Πάρκινσον. Τα επαναλαμβανόμενα κτυπήματα στο κεφάλι, αυξάνουν τον κίνδυνο προσβολής από τη νόσο.

Η σχέση μεταξύ έκθεσης στα μικροβιοκτόνα και Πάρκινσον, δείχνει ότι πιθανόν τα εν λόγω φάρμακα να αποτελούν πράγματι αιτία για τη νόσο.