Τα
μέσα μαζικής επικοινωνίας μπορεί να επηρεάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την
συμπεριφορά των ανθρώπων σε θέματα που αφορούν την υγεία τους.Η
επίδραση είναι πολύ ισχυρή και στην ουσία μπορεί να είναι ένα δίκοπο
μαχαίρι. Από τη μια πλευρά ορισμένες δημοσιογραφικές αναφορές ή και
τηλεοπτικές σειρές έχουν τη δυνατότητα να ευνοήσουν συμπεριφορές που
οδηγούν σε αυξημένους θανάτους.
Από την άλλη η προσεγμένη ενημέρωση του κοινού από τα μέσα, έχει τη
δυνατότητα να περάσει μηνύματα που επηρεάζουν ευεργετικά τη Δημόσια Υγεία.
Στην περίπτωση αυτή η συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων που ετοιμάζουν
προγράμματα στην τηλεόραση ή άλλα μέσα και των αρμοδίων για τα θέματα
πρόληψης και διαφώτισης για ζητήματα υγείας, μπορεί να αποδώσει εξαιρετικά
αποτελέσματα.
Πρόσφατα διάφοροι ερευνητές πρόσεξαν και κατέγραψαν παραδείγματα όπου
ακριβώς η επίδραση των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην ανθρώπινη συμπεριφορά
σε σχέση με την υγεία, τεκμηριώθηκε αντικειμενικά.
Το πρώτο παράδειγμα αφορά τις αυτοκτονίες
ανθρώπων, μετά από την αναφορά στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, μεθόδων
που προκαλούν ανώδυνα το θάνατο.
Το 1998 μια γυναίκα στο Χονγκ Κονγκ αυτοκτόνησε ανάβοντας κάρβουνα
μέσα στο μικρό και ασφυκτικά κλειστό και σφραγισμένο διαμέρισμά της.
Το μονοξείδιο του άνθρακα που απελευθερωνόταν σιγά σιγά από τα
κάρβουνα, αντικατέστησε το οξυγόνο του αέρα, ο οποίος δεν ανανεωνόταν.
|
Τα μέσα έδωσαν ευρέα κάλυψη στο γεγονός αυτό δίνοντας του μάλιστα
μια ρομαντική νότα. Τονίσθηκε ότι ο τρόπος αυτός της αυτοκτονίας
προκαλεί ήσυχα, γρήγορα και ανώδυνα το θάνατο.
Μέσα σε δύο μήνες από το επεισόδιο, η αυτοκτονία με τη χρήση
αναμμένων κάρβουνων σε κλειστό και σφραγισμένο χώρο, κατέλαβε την τρίτη
πιο δημοφιλή θέση στους τρόπους αυτοκτονίας, μετά από τις πτώσεις από
μεγάλο ύψος και τον απαγχονισμό. Κατά το 2001 ο τρόπος αυτός, χάρις
στα σχετικά δημοσιεύματα, κατέλαβε τη δεύτερη θέση και ξεπέρασε σε
συχνότητα τους απαγχονισμούς. Βασικά έγινε η αιτία για το 25% των θανάτων
από αυτοκτονία.
Τα άτομα που αυτοκτονούν στο Χονγκ Κονγκ με αναμμένα κάρβουνα, είναι
μεσήλικες οι οποίοι υποφέρουν από υπέρογκα χρέη. Καταλήγουν στη μέθοδο
αυτή για να ξεφύγουν από τις εξαιρετικά δυσάρεστες οικονομικές καταστάσεις
τους.
Ένα άλλο παράδειγμα που δείχνει την ισχυρή επίδραση της τηλεόρασης
στην ανθρώπινη συμπεριφορά σε θέματα υγείας είναι μια σαπουνόπερα στην
Αγγλία.
Στην τηλεοπτική αυτή σειρά, μια γυναίκα που ήταν βασικός χαρακτήρας της
σαπουνόπερας, πεθαίνει λόγω καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μέσα σε 6
εβδομάδες. Σαν αποτέλεσμα παρατηρήθηκε μια πολύ μεγάλη αύξηση, 21% των
γυναικών που έκαναν το ανιχνευτικό τεστ Παπανικολάου.
Μερικές από τις γυναίκες δεν είχαν κάνει ποτέ ένα τέτοιο τεστ. Σίγουρα
στις περιπτώσεις αυτές, οι επιδράσεις ήσαν θετικές. Όμως πολλές γυναίκες
έτρεξαν να κάνουν το τεστ τους νωρίτερα ενώ στην ουσία το είχαν
προγραμματισμένο για αργότερα.
Αυτό δείχνει ότι επεκράτησε ένα αίσθημα φόβου μετά από το γεγονός
της τηλεοπτικής σειράς. Το γεγονός ότι, στην τηλεοπτική σειρά η
γυναίκα πέθανε μέσα σε 6 εβδομάδες από τη διάγνωση, γεγονός που είναι
σπανιότατο στην πραγματικότητα, προκάλεσε επιπλέον φόβο στις πλατειές
μάζες των γυναικών.
Συνολικά καταγράφηκαν 4.5 εκατομμύρια επιπλέον τεστ Παπανικολάου σε
όλο το Ηνωμένο Βασίλειο. Λαμβάνοντας υπ' όψη ότι τα περισσότερα από
αυτά ήταν αχρείαστα, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι επρόκειτο για μια πολύ
δαπανηρή συνέπεια. Επιπρόσθετα ο φόρτος εργασίας πάνω στα εργαστήρια
αυξήθηκε τρομακτικά, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα λάθους.
Ακόμη μια συνέπεια της τηλεοπτικής σειράς, ήταν η αύξηση του αριθμού
των ατόμων που τηλεφωνούσαν στο οργανισμό πληροφόρησης και υποστήριξης για
θέματα καρκίνου (CancerBACUP) του Ηνωμένου
Βασιλείου. Ο φόβος που προκλήθηκε δημιούργησε 300 επιπρόσθετες
εβδομαδιαίες αιτήσεις για πληροφόρηση για τον καρκίνο του τραχήλου της
μήτρας.
Βλέπουμε λοιπόν ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν μια πολύ ισχυρή
επίδραση πάνω στο κοινό όσον αφορά διάφορα ζητήματα που αφορούν την υγεία.
Η επίδραση αυτή μπορεί να έχει θετικές αλλά και πολύ αρνητικές συνέπειες.
Είναι λοιπόν απαραίτητο όλοι όσοι είναι υπεύθυνοι για την παρουσίαση
και συγγραφή προγραμμάτων να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί πάνω σε συνεχή
βάση για τις πιθανές επιπτώσεις που είναι δυνατόν να προκαλέσουν στην
Δημόσια Υγεία.
Επίσης μια συνεργασία των ανθρώπων των μέσων μαζί με τους αρμόδιους
της υγείας, θα μπορούσε να έχει εξαιρετικές επιτυχίες στον τομέα της
διαφώτισης και της πρόληψης.