Οι αυτοκτονίες σε άτομα νεαρής ηλικίας έχουν αυξηθεί σημαντικά. Σε αναπτυγμένες χώρες υπολογίζεται ότι η αυτοκτονία αποτελεί την τρίτη συχνότερη αιτία θανάτου σε άτομα ηλικίας από 15 έως 24 ετών.
Η αυτοκτονία είναι επίσης η έκτη συχνότερη αιτία θανάτου για τα παιδιά ηλικίας από 5 έως 14 ετών.
Οι έφηβοι βρίσκονται σε μια πολύ ευαίσθητη περίοδο της ζωής τους. Ενώ μεγαλώνουν μπορούν να νιώθουν έντονο αίσθημα στρες, σύγχυση, αμφιβολίες για τον εαυτό τους, πίεση για να επιτύχουν, οικονομική αβεβαιότητα και άλλες φοβίες.
Για ορισμένους έφηβους, το διαζύγιο, η δημιουργία μιας νέας οικογένειας με θετούς γονείς και θετά αδέλφια ή ακόμα η μετακόμιση σε μια καινούργια κοινότητα μπορούν να είναι ένας αποσταθεροποιητικός παράγοντας ο οποίος κάνει εντονότερα τα αισθήματα αμφιβολίας που έχουν για τον εαυτό τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις η αυτοκτονία εμφανίζεται σαν μια "λύση" για τον έφηβο.
Η κατάθλιψη και τα αισθήματα αυτοκτονίας είναι διαταραχές της ψυχικής υγείας που μπορούν να θεραπευτούν. Είναι όμως πολύ σημαντικό το παιδί ή ο έφηβος που πάσχουν από τις καταστάσεις αυτές να αναγνωρισθούν, να γίνει η διάγνωση και να ετοιμασθεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αντιμετώπισης.
Στις περιπτώσεις που οι γονείς έχουν την παραμικρή αμφιβολία για ένα τέτοιο σοβαρό θέμα, πρέπει άμεσα να ζητούν βοήθεια από το γιατρό τους, τον παιδοψυχίατρο ή τον παιδοψυχολόγο.
Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι πολλά από τα αισθήματα αυτοκτονίας είναι παρόμοια μα αυτά της κατάθλιψης.
Είναι πολύ σημαντικό, οι γονείς να είναι επιπρόσθετα ενήμεροι, για τα ακόλουθα σημεία που μπορεί να δείχνουν ότι το παιδί τους ή ο έφηβος τους πιθανόν να θέλει να σκοτώσει τον εαυτό του:
- Αλλαγές στις συνήθειες ύπνου και διατροφής
- Αποτράβηγμα από τους φίλους, την οικογένεια, και από τις συνήθεις δραστηριότητες
- Βίαιες πράξεις, αντιδραστική συμπεριφορά ή ακόμη φυγή από το σπίτι
- Χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ
- Ασυνήθιστο παραμέλημα της ατομικής εμφάνισης
- Αξιοπρόσεκτες αλλαγές της προσωπικότητας
- Επίμονα αισθήματα και κατάσταση πλήξης, δυσκολίες συγκέντρωσης, μείωση της ποιότητας της σχολικής εργασίας
- Συχνά παράπονα για σωματικές ενοχλήσεις, οι οποίες συχνά συσχετίζονται με την αισθηματική σφαίρα όπως κούραση, πόνοι στο στομάχι, πονοκέφαλοι και άλλα.
- Μείωση του ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που δημιουργούν ευχαρίστηση
- Αντίδραση και απόρριψη των επαίνων και ανταμοιβών.
Επίσης ένας έφηβος, που έχει κατά νου και σχεδιάζει να αυτοκτονήσει, μπορεί να παρουσιάζει τα ακόλουθα:
- Παραπονιέται ότι είναι ένα κακό άτομο ή ακόμη να λέει ότι νιώθει σάπιος ή χαλασμένος εσωτερικά
- Μπορεί να δίνει κάποιες λεκτικές προειδοποιήσεις όπως για παράδειγμα "δεν θα είμαι για σας ένα πρόβλημα για πολύ ακόμη", "τίποτα δεν είναι σημαντικό", "δεν θα σας δω ξανά", "δεν ωφελεί σε τίποτα"
- Βάζει σε τάξη τα προσωπικά του αντικείμενα και χαρίζει σε άλλους τα αγαπημένα του αντικείμενα, καθαρίζει το δωμάτιο του και πετάει σημαντικά πράγματα δικά του
- Γίνεται ξαφνικά πολύ εύθυμος μετά από μια περίοδο κατάθλιψης
- Παρουσιάζει σημεία ψύχωσης όπως για παράδειγμα ψευδαισθήσεις ή περίεργες σκέψεις ή φαντασιώσεις.
Εάν ένα παιδί ή έφηβος λέει ότι "θέλω να σκοτώσω τον εαυτό μου" ή "πρόκειται να αυτοκτονήσω" πρέπει πάντοτε να το παίρνετε πολύ σοβαρά υπ' όψη σας. Πρέπει άμεσα να ζητήσετε αξιολόγηση του παιδιού από ένα ψυχίατρο για το παιδί ή τον έφηβο ή από ένα άλλο γιατρό.
Οι άνθρωποι, πολύ συχνά δεν νιώθουν άνετα να μιλούν για το θάνατο. Όμως το να ρωτήσετε τον έφηβο ή το παιδί εάν νοιώθει κατάθλιψη ή εάν σκέφτεται για αυτοκτονία μπορεί να είναι βοηθητικό. Με αυτό τον τρόπο δεν "βάζουμε ιδέες στο μυαλό του παιδιού" αλλά μια τέτοια ερώτηση μπορεί να δώσει τη διαβεβαίωση ότι κάποιος ενδιαφέρεται και δίνει την ευκαιρία στο παιδί ή στον έφηβο να μιλήσει για προβλήματα.
Το θέμα της αυτοκτονίας στα παιδιά αποτελεί ένα επείγον ιατρικό πρόβλημα. Εάν οι γονείς παρατηρήσουν ένα ή περισσότερα από τα πιο πάνω ανησυχητικά σημεία, θα πρέπει να μιλήσουν με το παιδί τους και θα πρέπει να ζητήσουν επαγγελματική βοήθεια από τους κατάλληλους γιατρούς.
Με την υποστήριξη από την οικογένεια και με την επαγγελματική αντιμετώπιση από τους ειδικούς, το παιδί και ο έφηβος που παρουσιάζει τάση για αυτοκτονία μπορεί να αποθεραπευτεί και να επιστρέψει σε μια υγιή ανάπτυξη.