Συγγραφέας αυτού του άρθρου είναι:
Μ. Δαλαμάγκα, Αναισθησιολόγος

Ο χρόνιος πόνος βασανίζει μεγάλο ποσοστό συνανθρώπων μας. Για μερικούς ασθενείς, εκτός από τη πρώτη προσέγγιση με φαρμακευτική αναλγησία, οι παρακάτω διαδικασίες μπορούν επίσης να βοηθήσουν στον έλεγχο του πόνου:

1. Νευρικοί αποκλεισμοί

Όταν μια ομάδα νεύρων προκαλεί πόνο σε ένα συγκεκριμένο όργανο ή περιοχή του σώματος, ο πόνος μπορεί να αποκλειστεί με την έγχυση τοπικού αναισθητικού. Αυτός είναι ένας νευρικός αποκλεισμός.

Οι εγχύσεις και οι νευρικοί αποκλεισμοί είναι πιο αποτελεσματικοί στη αντιμετώπιση του οξέος πόνου. Αλλά και σε ασθενείς με ένα πιεσμένο νεύρο, οι νευρικοί αποκλεισμοί μπορούν να αμβλύνουν τον πόνο, ώστε ο ασθενής να μπορεί να λειτουργήσει και να αρχίσει φυσικοθεραπεία. Και αν η θεραπεία αρχίσει νωρίς θα αποτραπεί η ανάπτυξη χρόνιου πόνου.

2. Καυτηριασμός με ραδιοσυχνότητες (radiofrequency ablation)

Μια μικρή περιοχή του νευρικού ιστού θερμαίνεται για να μειώσει τα σήματα πόνου από εκείνη την περιοχή. Η διαδικασία διεξάγεται υπό την καθοδήγηση CT (αξονική τομογραφία) απεικόνισης. Μια βελόνα εισάγεται στην προσβεβλημένη νευρική περιοχή και ένα ηλεκτρικό ρεύμα χρησιμοποιείται για τη θερμική καταστροφή του στόχου.

Μια νέα τεχνική, η παλμική εφαρμογή υψηλών συχνοτήτων ρεύματος, προσφέρει μόνο νευροτροποποίηση, χωρίς να οδηγεί σε νευρική καταστροφή, καθώς η θερμοκρασία δεν υπερβαίνει τους 45^ο C. Ο έλεγχος του χρόνιου πόνου διαρκεί από τρεις έως έξι μήνες.

Αυτό είναι μεγάλο πλεονέκτημα, γιατί είναι πολύ εντοπισμένη και πολύ συγκεκριμένη θεραπεία του πόνου. Δεν είναι πανάκεια, αλλά μπορεί να κάνει πραγματικά τη διαφορά σε κάποιες περιπτώσεις.

3. Διαδερμική ηλεκτρική νευρική διέγερση (TENS).

Η θεραπεία είναι χρήσιμη για τη βραχυπρόθεσμη ανακούφιση του πόνου. Περιλαμβάνει μια μικρή συσκευή, που διανέμει χαμηλού επιπέδου ηλεκτρικό ρεύμα και βοηθάει στον αποκλεισμό του πόνου. Είναι πολύ χρήσιμο στην αντιμετώπιση διαφόρων τύπων μυϊκού πόνου και συχνά χρησιμοποιείται με εγχύσεις σε trigger point (μυοπεριτοναϊκά σημεία πυροδότησης, τα οποία είναι αλγεινά στη πίεση, σημεία του σώματος).

4. Έγχυση στα επώδυνα σημεία (trigger points).

Είναι επώδυνα σημεία στους μυς ή στο συνδετικό ιστό. Μπορούν να ευαισθητοποιήσουν τα νεύρα γύρω από αυτά και να προκαλέσουν πόνο και σε άλλα σημεία του σώματος. Ιδιαίτερη ευαισθησία μπορεί να αναπτυχθεί και στους κοντινούς μυς ή περιοχές του σώματος.

Πραγματοποιείται μια έγχυση τοπικού αναισθητικού (μερικές φορές με ένα στεροειδές) μέσα στο trigger point για την ανακούφιση του πόνου. Συνήθως απαιτεί μόνο μερικές θεραπείες για την επίλυση του trigger point και του αναδυόμενου από αυτό πόνου. Είναι σχετικά απλή και ασφαλή διαδικασία.

5. «Βηματοδότες πόνου»

Η τεχνική ονομάζεται ηλεκτρική διέγερση νωτιαίου μυελού και περιλαμβάνει μια συσκευή τύπου βηματοδότη (νευροδιεγέρτης), που εμφυτεύεται στο σώμα. Ο νευροδιεγέρτης παρέχει χαμηλού επιπέδου ηλεκτρικά σήματα προς το νωτιαίο μυελό ή σε συγκεκριμένα νεύρα και εμποδίζει τη μετάδοση του πόνου στον εγκέφαλο. (Τα ηλεκτρόδια τοποθετούνται στον επισκληρίδιο χώρο και συνδέονται με το νευροδιεγέρτη).

Ο ασθενής μπορεί να προσαρμόσει το διακόπτη on/off και να ρυθμίσει την ένταση των ηλεκτρικών σημάτων. Η ηλεκτρική διέγερση του νωτιαίου μυελού εφαρμόζεται, όταν άλλες τεχνικές έχουν αποτύχει, όπως επίσης όταν ένας καρκινικός πόνος έχει διηθήσει μια νευρική ρίζα.

6. Εμφυτεύσιμες αντλίες χορήγησης φαρμάκων

Αυτές καλούνται επίσης ενδορραχιαίες αντλίες, επειδή στέλνουν αναλγητικά φάρμακα στο νωτιαίο μυελό. Τοπικά αναισθητικά, οπιοειδή και άλλα αναλγητικά μπορούν να δοθούν δια μέσω αυτών των εμφυτεύσιμων αντλιών.

Με το πάτημα ενός κουμπιού, γίνεται έγχυση του αναλγητικού και αποκλεισμός του νεύρου, ώστε να μη γίνει μετάδοση του πόνου στο νωτιαίο μυελό. Αυτές οι αντλίες συχνά χρησιμοποιούνται στους καρκινοπαθείς, αλλά επίσης και σε ασθενείς που έχουν δοκιμάσει φάρμακα, αλλά ανέπτυξαν παρενέργειες.

Η δοσολογία είναι κατά πολύ μικρότερη σε σχέση με μια αντίστοιχη από του στόματος, έτσι και οι παρενέργειες είναι λιγότερες. Υπάρχει και ένα ψυχολογικό όφελος από τις αντλίες, καθώς ο έλεγχος του πόνου μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του μετατραυματικού στρες.

7. Χειρουργική επέμβαση

Το χειρουργείο μπορεί να βοηθήσει σε κάποιες περιπτώσεις. Η αφαίρεση ενός όγκου μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από τον πόνο, όπως και η συρρίκνωση ενός όγκου με ακτινοθεραπεία.

Στη νευροχειρουργική γίνεται διατομή των νεύρων, για τον έλεγχο του πόνου.

8. Συμβουλευτική για καλύτερη αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου

Είναι πολύ δύσκολο να ζεις με ένα χρόνιο πόνο, ο οποίος οδηγεί σε κατάθλιψη, άγχος, θυμό και μπορεί να επιδεινώσει τον πόνο. Τα αρνητικά συναισθήματα μειώνουν τα ενδογενή οπιοειδή του σώματος και αυξάνουν την ευαισθησία του στον πόνο.

Όταν ο χρόνιος πόνος εγκατασταθεί, η ζωή του ατόμου συρρικνώνεται για να δώσει τη θέση της στον πόνο. Οι δραστηριότητες περιορίζονται και αυτό διαιωνίζει το φαύλο κύκλο του πόνου, καθώς η αντίληψη του πόνου γίνεται όλο και χειρότερη.

Η υγεία, η εργασία και οι διαπροσωπικές σχέσεις «αιμορραγούν». Οι διαταραχές του ύπνου και της διάθεσης, διαιωνίζουν την αίσθηση του πόνου.

Με τη συμβουλευτική, οι ασθενείς αποκτούν δεξιότητες για τη διαχείριση του χρόνιου πόνου. Μπορούν επίσης να βρουν λύσεις σε καθημερινά προβλήματα, που τους προκαλούν στρες και κατάθλιψη, να ανακτήσουν τον αυτοέλεγχο και την ευχαρίστηση στη ζωή τους.

9. Εναλλακτικές προσεγγίσεις στο χρόνιο πόνο

Το άγχος επιδεινώνει τον πόνο, έτσι μια τεχνική χαλάρωσης είναι πολύ χρήσιμη σε όλους τους τύπους του πόνου. Όταν ο ασθενής είναι αναστατωμένος με κάτι, ο πόνος του θα ανέβει αρκετά σημεία στην κλίμακα του πόνου.

Η βιοανάδραση, για παράδειγμα, βοηθάει τους ανθρώπους να εκπαιδεύσουν το μυαλό τους στον έλεγχο λειτουργιών του σώματος, όπως η μυϊκή ένταση, η αναπνοή και η καρδιακή συχνότητα, με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε σε μείωση του άγχους και των αντιδράσεων του στρες.

Οι τεχνικές χαλάρωσης είναι ένα σημαντικό μέρος της θεραπείας του πόνου. Βαθιές αναπνοές, διαλογισμός, καθοδηγούμενη νοερή απεικόνιση, και ύπνωση επιτρέπουν το μυαλό να βοηθήσει το σώμα.

Η τακτική εξάσκηση, βοηθά στη μείωση του στρες και στην προώθηση της χαλάρωσης, η οποία βοηθά στην ανακούφιση του χρόνιου πόνου.

Ο βελονισμός, μια παραδοσιακή κινέζικη τεχνική, έχει κερδίσει το σεβασμό στη Δυτική Ιατρική.

Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας αναγνωρίζει το βελονισμό ως ένα αποτελεσματικό μέτρο αντιμετώπισης του πόνου, ιδιαίτερα σε πονοκεφάλους και οσφυαλγίες και προτείνει ότι η τεχνική μπορεί να βοηθήσει και σε άλλες καταστάσεις χρόνιου πόνου, όπως σε αρθρίτιδα, ινομυαλγία και σε μυϊκούς πόνους.

Ο βελονισμός είναι εξαιρετικά χρήσιμος με τον πόνο και όλο και περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες του εξωτερικού καλύπτουν θεραπείες με βελονισμό.

Βιβλιογραφικές αναφορές:

1.Pain : Clinical Manual :Margo McCaffery MS RN-BC FAAN (Author), Chris Pasero MS RN-BC FAAN (Author)

2. Jacqueline A. French; Deana M. Gazzola: New Generation Antiepileptic Drugs . What Do They Offer in Terms of Improved Tolerability and Safety? (Medscape)

3.Breivik H et al. Survey of chronic pain in Europe: prevalence, impact on daily life, and treatment. Eur J Pain 2006;10(4):287–333.

4. Morley S, Eccleston C, Williams AC. Systematic review and metaanalysis of randomized controlled trials of cognitive behavioural therapy for chronic pain in adults, excluding headache. Pain 1999;80:1–13.

5. Pain Management Services: Good Practice. RCoA and BPS, London 2003

6. Desirable criteria for pain treatment facilities. IASP Seattle, USA 2006

7. A practical guide to the provision of chronic pain services for adults in primary care. BPS, London 2004

8. Maniadakis N, Gray A. The economic burden of back pain in the UK. Pain 2000;84:95–103.

9. Jensen MP, Chodroff MJ, Dworkin RH. The impact of neuropathic pain on health-related quality of life: review and implications. Neurology 2007;68(15):1178–1782.

10. Acupuncture: Review and Analysis of Reports on Controlled Clinical Trials (2003; 87 pages)

11. Ο Πόνος & η Αντιμετώπιση του: Δημήτρης Βασιλάκος