Η ευλογιά είναι μια από τις περισσότερο επικίνδυνες και θανατηφόρες ιογενείς μεταδοτικές ασθένειες που υπάρχουν.

Υπάρχουν έντονες ανησυχίες, ότι μετά από τις επιθέσεις με τον βάκιλο του άνθρακα, ακόμη ένα πολύ επικίνδυνο βιολογικό όπλο, που είναι η ευλογιά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους τρομοκράτες για να σπείρουν το θάνατο και τον πανικό.

Δια μέσου των αιώνων, η ευλογιά με την ικανότητα της να μεταδίδεται εύκολα, από άνθρωπο σε άνθρωπο, κάτω από οποιεσδήποτε κλιματολογικές συνθήκες και σε οποιαδήποτε εποχή, αποτελούσε την κυριότερη λοιμώδη ασθένεια που απειλούσε τους ανθρώπινους πληθυσμούς και τη σημαντικότερη αιτία θανάτων από μολυσματικές ασθένειες.

Πριν από την εποχή του εμβολιασμού η ασθένεια αυτή ήταν ξαπλωμένη παγκόσμια. Τότε σχεδόν όλοι σε κάποια στιγμή της ζωής τους ασθενούσαν με ευλογιά.

Το 1980, χάρις στο πρόγραμμα των μαζικών εμβολιασμών παγκοσμίως, η ασθένεια εκριζώθηκε πλήρως. Αυτό επέτρεψε στην Παγκόσμιο Οργάνωση Υγείας να ανακοινώσει ότι η ασθένεια νικήθηκε και εφόσον η ασθένεια εξαφανίστηκε, δόθηκε η οδηγία να σταματήσουν οι εμβολιασμοί σε όλες τις χώρες.

Η ευλογιά χρησιμοποιήθηκε από παλιά σαν βιολογικό όπλο. Οι Άγγλοι κατακτητές της Αμερικής σκόρπισαν με μολυσμένα μέσα, τον ιό της ευλογιάς στους Ινδιάνους, που δεν είχαν στην ήπειρό τους, για να τους προκαλέσουν την ασθένεια αυτή και να τους εξολοθρέψουν.

Κατά τον ψυχρό πόλεμο, οι Σοβιετικοί δημιούργησαν ένα πολύ μεγάλο εργοστάσιο παρασκευής των ιών της ευλογιάς και κατασκευής βομβών και διηπειρωτικών πυραύλων φορτωμένων με τεράστιες ποσότητες ιών. Να σημειωθεί ότι οι εγκαταστάσεις αυτές υπάρχουν μέχρι σήμερα.

Η μολυσματική δόση που είναι αναγκαία για να μεταδώσει την ασθένεια, με μορφή ψεκασμού, είναι πολύ μικρή. Επιπρόσθετα ο ιός είναι πολύ σταθερός σε τέτοια μορφή γεγονός που δείχνει πόσο επικίνδυνα μεταδοτικός είναι.

Ακόμη και εάν ένας μικρός αριθμός ατόμων μολυνθούν θα μπορούσαν να μεταδώσουν την ασθένεια στους άλλους με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μεγάλος πανικός που θα επιβάλουν την λήψη ευρείας κλίμακας μέτρων.

Πώς μεταδίδεται η ασθένεια;

Ο ιός της ευλογιάς, προκαλεί τη νόσο της ευλογιάς, η οποία είναι μια πολύ μεταδοτική ασθένεια και αρκετά συχνά προκαλεί το θάνατο.

Η ευλογιά, έχει μια βασική διαφορά σε σχέση με τον άνθρακα λόγω του γεγονότος ότι είναι μεταδοτική μεταξύ των ανθρώπων. Ο ιός της ευλογιάς μεταδίδεται με σταγονίδια σάλιου, που μεταφέρονται από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Όταν ένα άτομο έρχεται σε κοντινή επαφή, πρόσωπο με πρόσωπο, κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας, μαζί με κάποιον άλλο που έχει μολυνθεί ή που είναι ασθενής τότε τα σταγονίδια που μεταφέρονται από τον ένα στον άλλο κατά τη διάρκεια της συνομιλίας, περιέχουν σημαντικές ποσότητες ιού που μεταφέρουν και διαδίδουν τη μόλυνση.

Ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού από τούς ασθενείς είναι μεγαλύτερος κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας της ασθένειας τους, διότι είναι σ' αυτή την περίοδο που έχουν μέσα στο σάλιο τους τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις του παθογόνου ιού.

Να σημειωθεί ότι ο ιός συνεχίζει να μεταδίδεται και μετά, κατά τη διάρκεια της νόσου, μέχρι που να πέσουν όλες οι εφελκίδες.

Οι εφελκίδες είναι οι σκληρές, μαυριδερές κρούστες που σχηματίζονται πάνω σε μια πληγή για την αναπλήρωση και αποκατάσταση του χαμένου ιστού. Οι βλάβες ή πληγές του δέρματος που δημιουργούνται κατά την διάρκεια της νόσου, καλύπτονται από τις κρούστες αυτές.

Επίσης είναι σημαντικό να τονισθεί ότι ο ιός μπορεί να μεταδοθεί και από μολυσμένα ρούχα ή σεντόνια. Γι' αυτό πρέπει να λαμβάνονται όλα τα μέτρα για την αποστείρωση των ρούχων και των κρεβατιών των ασθενών. Σαν απολυμαντικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ουσίες hypochlorite και quaternary ammonia για το πλύσιμο μολυσμένων επιφανειών.

Ποια είναι τα σημεία και συμπτώματα της ευλογιάς;

Από τη στιγμή που ο ιός θα εισβάλει στον οργανισμό μέχρι τη στιγμή που θα εκδηλωθεί η ασθένεια (χρόνος επώασης της ασθένειας) περνούν από 12 έως 14 ημέρες.

Ο ασθενής παρουσιάζει ψηλό πυρετό, αδιαθεσία, κατάπτωση, πονοκέφαλο πόνους στην πλάτη και στους μυς. Σε μερικές περιπτώσεις παρουσιάζει έντονους κοιλιακούς πόνους και παραλήρημα.

Στη συνέχεια εμφανίζεται ένα εξάνθημα κηλιδοβλατιδώδες, πρώτα μέσα στο στόμα και στο φάρυγγα, πάνω στις βλεννογόνους. Μετά επεκτείνεται στο δέρμα στο πρόσωπο, στους αντιβραχίονες και ξαπλώνεται στον κορμό και στα πόδια.

Σε μια με δύο μέρες, το εξάνθημα γίνεται φυσαλιδώδες και μετά φλυκταινώδες (φουσκαλίδες που περιέχουν πύο). 

Οι φλύκταινες που περιέχουν πύο, είναι χαρακτηριστικά στρογγυλές, με τεταμένη επιφάνεια, και βαθιά ενσωματωμένες μέσα στο μεσοδερμικό στρώμα της επιδερμίδας.

Την όγδοη με ένατη μέρα της ασθένειας, αρχίζουν να δημιουργούνται οι εφελκίδες, οι κρούστες που καλύπτουν τις δερματικές βλάβες. Στη συνέχεια αποκολλούνται και πέφτουν αφήνοντας ουλές άχρωμες στο δέρμα.

Θεραπεία και εξέλιξη

Περίπου το 30% των ασθενών πεθαίνουν, ενώ οι υπόλοιποι αναρρώνουν.

Δεν υπάρχει μέχρι σήμερα θεραπεία εναντίον του ιού της ευλογιάς που να είναι αποτελεσματική. Οι έρευνες για την κατασκευή ενός φαρμάκου εναντίον του ιού αυτού συνεχίζονται.

Για τους ασθενείς με ευλογιά μπορεί να δοθεί υποστηρικτική θεραπεία με ενδοφλέβια υγρά, φάρμακα κατά του πυρετού και του πόνου. Επίσης μπορούν να χορηγηθούν αντιβιοτικά στις περιπτώσεις εκείνες που υπάρχει δευτερογενής επιμόλυνση από βακτηρίδια.

Εμβόλιο

Οι συστηματικοί εμβολιασμοί εναντίον της ευλογιάς σταμάτησαν το 1972. Είναι πιθανόν ότι τα άτομα που εμβολιάστηκαν πριν από τη χρονολογία αυτή να μην έχουν ικανοποιητική ανοσία και προστασία από τον ιό και έτσι πρέπει να θεωρείται ότι κινδυνεύουν και αυτοί από τον ιό της ευλογιάς.

Ο μαζικός εμβολιασμός του πληθυσμού εναντίον της ευλογιάς δεν συνιστάται. Δεν υπάρχουν εμβόλια διαθέσιμα για μαζικό εμβολιασμό.

Τα άτομα τα οποία έχουν εκτεθεί στην ευλογιά, εάν εμβολιαστούν μέσα σε 4 μέρες από την έκθεσή τους στην ασθένεια, τότε μπορεί να μειωθεί σημαντικά η σοβαρότητα της ασθένειας ή ακόμη να επιτευχθεί η πρόληψή της.

Το εμβόλιο κατά της ευλογιάς δεν περιέχει τον ιό της ευλογιάς αλλά ένα άλλο ζωντανό ιό, τον ιό της δαμαλίτιδας (ευλογιά των αγελάδων).

Τα διάφορα κράτη έχουν αποθηκευμένες ορισμένες ποσότητες εμβολίων. Όμως λόγω του κινδύνου βιοτρομοκρατικών επιθέσεων γίνονται σκέψεις για μαζική αύξηση των ποσοτήτων που θα έχουν για να υπάρχουν σε περιπτώσεις επιθέσεων εναντίον του πληθυσμού. Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα και ευάλωτα στην ευλογιά.