Οι βιταμίνες είναι οργανικές ενώσεις που είναι απαραίτητες καθημερινά, σε μικρές ποσότητες, για διάφορες μεταβολικές λειτουργίες του σώματος μας.
Επειδή οι περισσότερες βιταμίνες δεν μπορούν να παραχθούν από τον οργανισμό μας, τις παίρνουμε από τις φυσικές τροφές που αποτελούν τη διατροφή μας.
Υπάρχουν πολλές λανθασμένες αντιλήψεις αναφορικά με τις βιταμίνες και τις ευεργετικές τους δράσεις για την υγεία.
Πολύ συχνά γίνεται κατάχρηση και οι βιταμίνες θεωρούνται σαν ισχυρά φάρμακα εναντίον διαφόρων ασθενειών όπως το κοινό κρυολόγημα ή η γρίπη ή ακόμη χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση του στρες, της στειρότητας ή για την αποκατάσταση της σεξουαλικής ορμής.
Επειδή οι μικρές καθημερινές ποσότητες βιταμινών είναι ευεργετικές για την υγεία, επεκράτησε η αντίληψη ότι η λήψη μεγαλύτερων ποσοτήτων θα είναι ακόμη καλύτερη. Αυτό όμως δεν αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα.
Η λήψη ψηλών δόσεων βιταμινών μπορεί να βλάψει την υγεία διότι το σώμα χρειάζεται μόνο μικρές δόσεις βιταμινών.
Οι βιταμίνες Α, D, Ε και Κ είναι λιποδιαλυτές και αυτό σημαίνει ότι μπορούν να αποθηκευτούν στο σώμα. Η λήψη ψηλών δόσεων των βιταμινών αυτών για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει ψηλές και τοξικές συγκεντρώσεις που μπορούν να έχουν αρνητικές συνέπειες στο σώμα.
Για παράδειγμα η λήψη μεγάλων δόσεων βιταμίνης Β6 συσχετίσθηκε με βλάβες στα νεύρα. Για τους λόγους αυτούς οι καθημερινές ποσότητες βιταμινών που παίρνει κάποιος, δεν πρέπει να ξεπερνούν τις συστηνόμενες ποσότητες που αντιστοιχούν στις καθημερινές ανάγκες του οργανισμού μας.
Ενώ οι λιποδιαλυτές βιταμίνες μπορούν να αποθηκευτούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε όργανα όπως το συκώτι ή στο λίπος, οι βιταμίνες Β και η βιταμίνη C, που είναι υδατοδιαλυτές, δεν μπορούν να αποθηκευτούν για πολύ.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι για να παρατηρηθούν κλινικά συμπτώματα και σημεία τα οποία να οφείλονται σε έλλειψη βιταμινών, χρειάζονται εβδομάδες ή ακόμη μήνες στέρησης μιας συγκεκριμένης βιταμίνης.
Για παράδειγμα χρειάζονται μήνες χωρίς βιταμίνη C προτού εκδηλωθεί το σκορβούτο. Δηλαδή για κάποιον που έχει μια υγιή διατροφή, εάν περιστασιακά παραμείνει χωρίς βιταμίνες, αυτό δεν θα έχει συνέπειες.
Ορισμένα άτομα χρειάζονται οπωσδήποτε να παίρνουν βιταμίνες, σε δόσεις που είναι σύμφωνα με τις καθημερινές ανάγκες του οργανισμού:
- Οι χορτοφάγοι που ακολουθούν μια πολύ ακραία διατροφή, χωρίς να τρωνε καθόλου ζωικά προϊόντα, κινδυνεύουν από έλλειψη βιταμίνης Β12
- Οι γυναίκες που είναι σε ηλικία τεκνοποίησης, και οι οποίες τρωνε πολύ λίγα φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς, εντόσθια και δημητριακά, χρειάζονται 400 mg φολικού οξέος καθημερινά για τουλάχιστο ένα μήνα πριν από την σύλληψη και τους 3 πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης. Αυτό συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου για γέννηση παιδιού με συγγενείς ανωμαλίες του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως η δισχιδής ράχη
- Οι καπνιστές, οι οποίοι λόγω της νοσηρής τους συνήθειας, χρειάζονται διπλάσια ποσότητα βιταμίνης C από ότι οι μη καπνιστές
- Τα άτομα που κάνουν αυστηρή δίαιτα με πολύ χαμηλές ποσότητες λίπους, μπορεί να έχουν κίνδυνο για έλλειψη λιποδιαλυτών βιταμινών, Α, D, Ε και Κ
- Αυτοί που ακολουθούν μια μακροχρόνια αυστηρή και περιοριστική δίαιτα, πιθανόν να χρειάζονται συμπληρώματα βιταμινών
- Άτομα που έχουν περιορισμούς στη διατροφή τους λόγω προβλημάτων υγείας όπως αλλεργίες ή που δεν μπορούν να πάρουν ορισμένες τροφές
- Ασθενείς που αναρρώνουν μετά από μια σοβαρή ασθένεια, μια χειρουργική επέμβαση πιθανόν να μην παίρνουν από τη διατροφή τους αρκετές βιταμίνες ή ιχνοστοιχεία.
Στις περιπτώσεις που η λήψη βιταμινών είναι απαραίτητη είναι προτιμότερο να λαμβάνεται ένα σκεύασμα που να περιέχει βιταμίνες στις ποσότητες που είναι σύμφωνα με τις συστηνόμενες ημερήσιες ανάγκες παρά να λαμβάνεται μόνο ένα είδος βιταμίνης ή ακόμη πολυβιταμίνες σε ψηλές δόσεις.
Πολλοί πιστεύουν ότι η βιταμίνη C βοηθά στην πρόληψη του κοινού κρυολογήματος. Παρά το γεγονός ότι έχουν γίνει εκτεταμένες έρευνες, αυτό ακόμη δεν έχει αποδειχθεί.
Μερικές μελέτες έδειξαν ότι η λήψη μεγάλων δόσεων βιταμίνης C, μεγαλύτερες από 1000 mg ημερησίως, συνεχώς ή κατά την έναρξη ενός κρυολογήματος, μπορεί να μειώσει τη ένταση των συμπτωμάτων και τη διάρκεια ενός κρυολογήματος. Δεν εμποδίζει από του να πιάσει κάποιος κρυολόγημα αλλά μπορεί να μειώσει κατά περίπου μισή ημέρα τη διάρκειά του.
Όμως η λήψη ψηλών δόσεων βιταμίνης C, έχει κινδύνους. Προκαλεί ναυτία, πόνους στην κοιλιά, πονοκέφαλο, κούραση, πέτρες στους νεφρούς και διάρροια. Μπορεί επίσης να επηρεάσει το μεταβολισμό του σιδήρου και του νατρίου προκαλώντας ψηλά επίπεδα των στοιχείων αυτών. Οι ψηλές ποσότητες βιταμίνης C στον οργανισμό, είναι δυνατό να επηρεάζουν και ορισμένα τεστ όπως αυτό για το διαβήτη δίνοντας λανθασμένα θετικά αποτελέσματα.
Οι κανονικές ημερήσιες ανάγκες του ανθρώπινου σώματος σε βιταμίνη C είναι περίπου 40 mg και ποσότητες μεγαλύτερες από αυτήν αποβάλλονται.
Υπάρχει η εντύπωση ότι οι βιταμίνες μπορούν να βοηθήσουν εναντίον της κατάθλιψης και του στρες. Αυτό βασίζεται στο γεγονός ότι οι ελλείψεις σε μερικές βιταμίνες και σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, μπορούν να προκαλέσουν συναισθηματικές διαταραχές.
Η πραγματικότητα είναι ότι η κατάθλιψη, το στρες και άλλες συναισθηματικές διαταραχές οφείλονται πολύ πιο συχνά σε προσωπικά προβλήματα και στο μη υγιή τρόπο ζωής. Η λήψη σκευασμάτων βιταμινών δεν μπορεί να προλάβει ή να θεραπεύσει ψυχικές ασθένειες, την κατάθλιψη, το στρες όπως επίσης και δεν μπορεί να τις προκαλέσει.
Οι βιταμίνες δεν μπορούν να θεραπεύσουν τον καρκίνο. Η λήψη ψηλών δόσεων βιταμίνης Α, που θεωρήθηκε από ορισμένους ότι μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο στη θεραπεία του καρκίνου, είναι τοξική.
Υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που δείχνουν ότι η βιταμίνη Α μπορεί να έχει ρόλο στην πρόληψη ορισμένων καρκίνων αλλά ακόμη η δράση αυτή δεν έχει τελεσίδικα αποδειχτεί ή απορριφτεί.
Οι βιταμίνες έχουν καλύτερα αποτελέσματα όταν λαμβάνονται στη φυσική τους μορφή διαμέσου της διατροφής. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η τροφή πλούσια σε βιταμίνες περιέχει παράλληλα και πολλά άλλα θρεπτικά στοιχεία τα οποία δρουν μαζί με τις βιταμίνες για να πετύχουν τα θετικά τους αποτελέσματα.
Η βιταμίνη Ε θεωρείται συχνά ότι έχει σημαντικές ιδιότητες εναντίον της γήρανσης. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να τεκμηριώνουν επαρκώς το γεγονός αυτό.
Επίσης δεν υπάρχουν στοιχεία που να μας επιτρέπουν να δεχθούμε ότι μερικές βιταμίνες μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της σεξουαλικής ορμής ή ότι μπορούν να θεραπεύσουν τη στειρότητα.
