Πολύ συχνά οι επιστήμονες γνωρίζουν την ανωμαλία που δημιουργείται στο επίπεδο του κυττάρου που οδηγεί στον καρκίνο. Σε αρκετές περιπτώσεις, όχι όμως σε όλες, είναι επίσης γνωστή η αιτία που προκαλεί την κυτταρική ανωμαλία.

Με βάση λοιπόν τα πιο πάνω η πρόληψη εναντίον του καρκίνου μπορεί να γίνει είτε με την αποφυγή του παράγοντα που προκαλεί τον καρκίνο είτε με τη διόρθωση της κυτταρικής ανωμαλίας που προκλήθηκε και είναι υπεύθυνη για την καρκινοποίηση.

Η αποφυγή του παράγοντα που προκαλεί τον καρκίνο είναι η πιο ιδανική λύση. Δεν είναι όμως πάντα εφικτή. Ακόμη και στις περιπτώσεις εκείνες που ο παράγοντας που προκαλεί τον καρκίνο είναι γνωστός, μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο να εξουδετερωθεί.

Το πιο γνωστό παράδειγμα της κατάστασης αυτής είναι οι τοξικές ουσίες του καπνού και ο καρκίνος του πνεύμονα. Ενώ όλοι γνωρίζουν ότι το κάπνισμα προκαλεί το 90% των καρκίνων του πνεύμονα, εντούτοις αντί να μειώνεται ο αριθμός των ατόμων που καπνίζουν, παρατηρούμε ότι συνεχώς αυξάνεται.

Επιπρόσθετα αποδεικνύεται ότι το παθητικό κάπνισμα είναι πολύ βλαβερό με κίνδυνο πρόκλησης καρκίνου του πνεύμονα σε αθώα θύματα που υποχρεώνονται να εισπνέουν τους τοξικούς καπνούς που εκπέμπουν άλλοι.

Παρά το γεγονός ότι ο καρκίνος του πνεύμονα είναι από τους πλέον επικίνδυνους καρκίνους, δεν ανταποκρίνεται στις θεραπείες που έχουμε σήμερα και είναι από τους πλέον θανατηφόρους, εντούτοις αυτό δεν φοβίζει τους καπνιστές.

Η κατάσταση επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο αν λάβουμε υπ' όψη το γεγονός ότι ακόμη και εάν κάποιος σταματήσει να καπνίζει, οι βλάβες παραμένουν και μπορεί μεταγενέστερα να δημιουργήσουν καρκίνο του πνεύμονα.

Σύμφωνα με ορισμένες στατιστικές, το 50% των νέων περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα, εμφανίζονται σε πρώην καπνιστές.

Οι επιστήμονες λοιπόν επικεντρώνονται και σε άλλους τρόπους πρόληψης.

Η χημειοπροφύλαξη είναι η χορήγηση φαρμάκων προληπτικά, σε άτομα με ψηλό κίνδυνο να παρουσιάσουν ένα καρκίνο, με στόχο να αποτραπεί η εξέλιξη ορισμένων κυττάρων σε όγκο με κακοήθεις ιδιότητες.

Στον τομέα του καρκίνου του πνεύμονα μια τέτοια αποτελεσματική χημειοπροφύλαξη, θα είχε τεράστια σημασία για τη Δημόσια Υγεία δεδομένου του κινδύνου που έχει ο συγκεκριμένος καρκίνος και λόγω του συνεχώς αυξανομένου αριθμού των θυμάτων του ενεργού και παθητικού καπνίσματος.

Μέσα στα πλαίσια αυτά, μια πρόσφατη κλινική έρευνα που έγινε από γιατρούς του πανεπιστημίου του Τέξας, έδειξε ότι ένα παράγωγο της βιταμίνης Α, πιθανόν να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για χημειοπροφύλαξη εναντίον του καρκίνου του πνεύμονα.

Η έρευνα έγινε σε 177 άτομα τα οποία ήσαν πρώην καπνιστές αλλά σταμάτησαν να καπνίζουν τουλάχιστο ένα χρόνο πριν από την έναρξη της έρευνας. Τα άτομα αυτά χωρίστηκαν σε 3 ομάδες: Στις δύο ομάδες χορηγήθηκε θεραπεία με παράγωγα της βιταμίνης Α και στην τρίτη δόθηκε εικονικό φάρμακο.

Πριν από την έναρξη της έρευνας όπως επίσης και μετά το τέλος της τρίμηνης θεραπείας, έγιναν βρογχοσκοπήσεις και βιοψίες από τους βρόγχους. Οι βιοψίες είχαν στόχο να αξιολογηθεί κατά πόσο ένας ασθενής είχε ή όχι μια ανωμαλία σε κυτταρικό επίπεδο που οδηγεί σε μια προκαρκινική κατάσταση.

Η ανωμαλία αυτή είναι η απώλεια από τα κύτταρα του υποδοχέα για το ρετινοϊκό οξύ. Η απουσία των υποδοχέων αυτών δεν επιτρέπει την είσοδο μέσα στα κύτταρα του ρετινοϊκού οξέως. Η στέρηση των κυττάρων από το ρετινοϊκό οξύ μειώνει την ικανότητα τους να ρυθμίζουν τους μηχανισμούς ανάπτυξης και κυτταρικού θανάτου, οδηγώντας τα έτσι σε καρκινικές καταστάσεις.

Τα αποτελέσματα των ερευνητών έδειξαν ότι οι ασθενείς εκείνοι που ελάμβαναν το παράγωγο της βιταμίνης Α που ονομάζεται 9-cis-ρετινοϊκό οξύ,  είχαν αύξηση του γονιδίου που είναι υπεύθυνο για τη σύνθεση του υποδοχέα των κυττάρων για το ρετινοϊκό οξύ. Τα άτομα που έπαιρναν άλλο παράγωγο της βιταμίνης Α ή εικονικό φάρμακο, δεν είχαν καμία βελτίωση σε γονιδιακό επίπεδο.

Τα συμπεράσματα των ερευνητών είναι ότι το 9-cis-ρετινοϊκό οξύ, θα πρέπει να αξιολογηθεί σε μεγαλύτερες έρευνες για να φανεί κατά πόσο θα μπορούσε να είναι  αποτελεσματική χημειοπροφύλαξη σε καπνιστές και πρώην καπνιστές, για την αποτροπή της εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα.

Με βάση τα αποτελέσματα τους υπάρχει πράγματι το ενδεχόμενο, το παράγωγο αυτό να μπορεί να ανατρέψει βλάβες σε επίπεδο DNA που προκλήθηκαν από το κάπνισμα. Αν κάτι τέτοιο αποδειχθεί σε κλινικές δοκιμές, αυτό θα συνεπάγεται τη διάσωση από βέβαιο θάνατο χιλιάδων ζωών.

Είμαστε ακόμη μακριά από μια τέλεια χημειοπροφύλαξη του καρκίνου, η οποία θα πρέπει να είναι ασφαλής, χωρίς παρενέργειες, εύκολη να χορηγηθεί και αποτελεσματική. Περιμένοντας όμως θα πρέπει με κάθε τρόπο να λαμβάνουμε τα κλασσικά μέτρα πρόληψης για την καταπολέμηση του καρκίνου.