Ο στόχος των ανιχνευτικών εξετάσεων για τον καρκίνο του μαστού είναι να εντοπιστεί ο καρκίνος στα αρχικά του στάδια. Σε αυτή τη φάση της εξέλιξης της νόσου η θεραπεία είναι ευκολότερη και αποτελεσματικότερη.

Περίπου 1 γυναίκα σε κάθε 8 θα προσβληθεί από καρκίνο του μαστού. Όταν ο καρκίνος του μαστού ανιχνευτεί στα αρχικά του στάδια, πράγμα το οποίο μπορεί να επιτευχθεί με τη μαστογραφία, συνήθως είναι ιάσιμος. 

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι που χρησιμοποιούνται για την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του μαστού. Σε αυτές περιλαμβάνονται η αυτοεξέταση του μαστού, η κλινική εξέταση από το γιατρό, η μαστογραφία, η εξέταση με υπερήχους του μαστού και με μαγνητική τομογραφία. 

Στη μαστογραφία χρησιμοποιούνται ακτίνες Χ για να εξεταστούν οι μαστοί. Συχνά η μαστογραφία μπορεί να δείξει όγκους προτού αυτοί μεγαλώσουν αρκετά για να γίνουν αντιληπτοί στην ψηλάφηση. Η εξέταση δυνατόν να πραγματοποιηθεί είτε με την κλασική μέθοδο ακτινογραφίας είτε με ψηφιακή μαστογραφία. 

Σχετικά με την ηλικία στην οποία πρέπει να γίνεται η μαστογραφία και τη συχνότητα επανάληψης της εξέτασης, υπάρχουν οδηγίες από διάφορους σημαντικούς διεθνείς και εθνικούς οργανισμούς ειδικών. Οι εν λόγω συστάσεις επανεξετάζονται και ανανεώνονται σύμφωνα με νέα στοιχεία που προκύπτουν από έρευνες σχετικά με την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού.

Η ομάδα εμπειρογνωμόνων των Ηνωμένων Πολιτειών για τις προληπτικές υπηρεσίες (US Preventive Services Task Force, USPSTF) επανεξέτασε τα δεδομένα που προέκυψαν από έρευνες από το 2002 σχετικά με την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του μαστού. Με βάση τα αποδεδειγμένα ευρήματα και τα συμπεράσματα τους, ανανέωσαν τις οδηγίες που είχαν δημοσιεύσει για το πρόβλημα το 2002.

Τα ευρήματα των εργασιών τους ήταν:

1. Οι γυναίκες που κάνουν ανιχνευτική μαστογραφία έχουν λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρκίνο του μαστού σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν κάνουν την εξέταση
    
2. Ωστόσο το όφελος είναι μικρό για τις γυναίκες ηλικίας 40 έως 49 ετών. Το όφελος αυξάνεται για τις γυναίκες των οποίων η ηλικία αυξάνεται και των οποίων ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού αυξάνεται. Παρόλα αυτά υπάρχουν μόνο σχετικά λίγες έρευνες για τη μαστογραφία σε γυναίκες 75 ετών και μεγαλύτερες
    
3. Οι βλαπτικές επιδράσεις της μαστογραφίας περιλαμβάνουν το άγχος που δημιουργείται, τη διενέργεια διαδικασιών και το κόστος λόγω λανθασμένων θετικών αποτελεσμάτων όπου γίνεται διάγνωση και θεραπεία για καρκίνο χωρίς η γυναίκα να έχει τη νόσο
    
4. Το όφελος για τη γυναίκα να κάνει τη μαστογραφία κάθε 2 χρόνια είναι σχεδόν το ίδιο όπως όταν η γυναίκα κάνει την εξέταση κάθε χρόνο. Όμως οι βλαπτικές επιδράσεις για τη γυναίκα πιθανόν να είναι 50% λιγότερες
    
5. Δεν βρέθηκαν αποδείξεις που να στηρίζουν ότι η αυτοεξέταση των μαστών από την ίδια τη γυναίκα ή η κλινική εξέταση με ψηλάφηση των μαστών μπορούν να μειώνουν τα ποσοστά θανάτου λόγω καρκίνου του μαστού   

Με βάση τα νέα δεδομένα οι Αμερικάνοι εμπειρογνώμονες του US Preventive Services Task Force συστήνουν τα ακόλουθα: Η ανιχνευτική μαστογραφία δεν πρέπει να γίνεται συστηματικά για όλες τις γυναίκες ηλικίας 40 έως 49 ετών   Οι γυναίκες μαζί με τους γιατρούς τους πρέπει να βασίζουν την απόφαση τους για να αρχίσουν να κάνουν τη μαστογραφία πριν από την ηλικία των 50 ετών με βάση τους παράγοντες κινδύνου που έχει η γυναίκα να προσβληθεί από καρκίνο και τις προτιμήσεις σχετικά με τα αναμενόμενα οφέλη και τους πιθανούς κινδύνους. Οι γυναίκες που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού είναι:   α) Οι γυναίκες που έχουν 2 συγγενείς πρώτου ή δεύτερου βαθμού που προσβλήθηκαν από καρκίνο του   μαστού πριν από την ηλικία των 50 ετών β) Οι γυναίκες που έχουν 3 πρώτου ή δεύτερου βαθμού συγγενείς που προσβλήθηκαν από καρκίνο του μαστού σε οποιαδήποτε ηλικία γ) Οι γυναίκες που έχουν μια μετάλλαξη γονιδίου που σχετίζεται με καρκίνο του μαστού (BRCA1, BRCA2) Συγγενείς πρώτου βαθμού μιας γυναίκας είναι η μητέρα, η κόρη ή η αδελφή. Στους συγγενείς δευτέρου βαθμού περιλαμβάνονται οι γιαγιάδες και οι θείες    Οι γυναίκες ηλικίας 50 έως 74 ετών πρέπει να κάνουν μαστογραφία κάθε 2 χρόνια   Για τις γυναίκες άνω των 74 ετών, χρειάζονται περισσότερα αποδεδειγμένα δεδομένα από έρευνες για να μπορέσει η ομάδα εμπειρογνωμόνων να συστήσει υπέρ ή κατά της διενέργειας της ανιχνευτικής μαστογραφίας   Η επιτροπή των Αμερικανών εμπειρογνωμόνων τάσσεται εναντίον της διδασκαλίας των γυναικών να κάνουν αυτοεξέταση των μαστών. Δηλώνουν ότι τα διαθέσιμα στοιχεία δεν δίνουν αρκετές πληροφορίες για το κατά πόσο η κλινική εξέταση των μαστών από εκπαιδευμένο γιατρό μπορεί να προσθέτει κάτι περισσότερο από ότι η μαστογραφία   Δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες για να τεκμηριωθεί κατά πόσο οι νεότερες τεχνολογίες με ψηφιακή μαστογραφία και εξέταση του μαστού με μαγνητική τομογραφία είναι καλύτερες από την κλασική συνήθη μαστογραφία

Είναι γεγονός ότι οι εν λόγω οδηγίες έρχονται σε μερικά σημεία σε αντίθεση με προηγούμενες συστάσεις της εν λόγω ομάδας όπως επίσης και με τις συστάσεις άλλων ομάδων ειδικών από διαφορετικούς οργανισμούς αρμοδίους για το θέμα.

Τα πιο επίμαχα σημεία που θα συζητηθούν από την ιατρική κοινότητα και τους υπόλοιπους ενδιαφερομένους είναι η μαστογραφία για τις γυναίκες μεταξύ 40 και 49 ετών, η συχνότητα διενέργειας της εξέτασης και η αυτοεξέταση του μαστού.

Στις γυναίκες κάτω των 50 ετών, η μαστογραφία είναι δυσκολότερο να ερμηνευτεί σωστά. Για το λόγο αυτό σχεδόν οι μισές γυναίκες κάτω των 50 ετών που κάνουν μαστογραφία χρειάζεται να επαναλάβουν την εξέταση ή και να κάνουν βιοψίες λόγω του ότι υπάρχουν ύποπτα ευρήματα στη μαστογραφία. Συνήθως πρόκειται για λανθασμένα θετικά διότι οι επιπρόσθετες εξετάσεις δεν βρίσκουν καρκίνο.

Αναμφίβολα η εν λόγω κατάσταση με τη μαστογραφία στις γυναίκες κάτω των 50 ετών δημιουργεί άγχος και δυσκολίες που στις πλείστες περιπτώσεις είναι αχρείαστα. Μάλιστα σε ορισμένα περιστατικά που γίνεται βιοψία δημιουργούνται επιπρόσθετοι περιττοί κίνδυνοι. 

Επισημαίνεται ότι η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου και το Εθνικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο των Ηνωμένων Πολιτειών για περισσότερο από 5 χρόνια σύστηναν να γίνεται μαστογραφία στις γυναίκες ηλικίας μεταξύ 40 και 49 ετών κάθε 1 -2 χρόνια. Την ίδια συμβουλή δίνουν και για γυναίκες 50 ετών και περισσότερο.

Πριν περίπου 2 χρόνια το Αμερικανικό Κολλέγιο Γιατρών εξέδωσε οδηγία λέγοντας ότι η μαστογραφία για τις γυναίκες 40 έως 49 ετών να είναι προαιρετική.

Δεν αποκλείεται ότι οι οδηγίες πιθανόν να τροποποιηθούν όταν θα είναι διαθέσιμα νέα στοιχεία που θα προκύψουν από έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη ή που θα διενεργηθούν.

Η κάθε γυναίκα πρέπει να συζητά το ζήτημα του πότε πρέπει να αρχίζει να κάνει μαστογραφία και με ποια συχνότητα με τους γιατρούς της. Το ατομικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό, οι παράγοντες ψηλού κινδύνου για καρκίνο του μαστού που μπορεί να έχει, η ηλικία και οι ευαισθησίες της μαζί με τη συμβουλή του γιατρού της, είναι οι βάσεις για τη λήψη της απόφασης.